Ik had ongelijk vorige week in mijn verwachting dat Biden de koninklijke weg zou nemen en het interview met Stephanopoulos zou gebruiken voor een waardig terugtreden. Hij is er te ijdel en te koppig voor. In plaats daarvan liet hij ook door middel van het interview zien dat hij zo snel mogelijk moet vertrekken. 

Lezers stuurden me podcasts, zoals die van Heather Cox Richardson, een onvoorwaardelijke bewonderaarster van Biden. Ze klaagde dat het alleen maar ging over Bidens bad night en niet over de stortvloed aan leugens die Trump rondstrooide. Daarin heeft ze gelijk – al had bijvoorbeeld de Wall Street Journal, geen Biden fans, een mooie transscriptie met de leugens geannoteerd – maar het is beside the point.

Biden had om dit debat gevraagd om te laten zien dat hij niet een oude murmelaar was. Niet vreemd dat het dan over zijn murmelen gaat als hij precies laat zien waar iedereen bang voor was, en waarvoor al meer dan een jaar is gewaarschuwd (E.J. Dionne van de Washington Post bekent vandaag dat hij meer had moeten luisteren). Als hij een interview aankondigt en opnieuw laat zien dat hij niet scherp is. Als zijn moeder protector, Jill Biden, hem van het podium af moet helpen en namens hem de menigte toespreken: goed gedaan jochie, alle talking points goed gemaakt (over leugens gesproken).

Je kunt klagen over de media tot je een ons weegt, wie naar het debat heeft gekeken (of in elk geval het eerste desastreuze half uur) heeft gewoon met eigen ogen gezien dat hij een oude man is, rondtastend in zijn geheugen. 

Het gaat alleen maar erger worden. Het momentum kan niet meer gekeerd worden. Biden is een goner, Trump gaat winnen in november als Biden blijft zitten. Luister vooral naar het antwoord op de vraag van Stephanopoulos hoe Biden naar zichzelf zou kijken als zijn bejaardheid Trump de weg baant naar het Witte Huis? Dit zei Biden: “I’ll feel as long as I gave it my all and I did the goodest job as I know I can do, that’s what this is about.” Hij zei niet, zoals Dionne opmerkt, ‘als ik niet zeker was van een overwinning zou ik niet in deze race zitten’, maar murmelde gewoon verder. En ‘goodest’ is not good enough. (het werd in het transcript aangepast door Biden hulptroepen die ook wel weten dat goodest zo krom is als het taalgebruik van Biden in het algemeen.)

Als Cox Richardson naar zichzelf zou luisteren dan hoorde ze iemand die de Biden regering de hemel in prijst, en terecht, en consequent zegt dat het Biden-Harris is. Waarom is het dan zo moeilijk om het stokje over te dragen aan Harris? Kan ze gewoon niet erkennen dat de kiezers die Biden nodig heeft (en dat zijn niet dertig procent in het midden, maar vijf procent rondom al ingenomen posities – en het gaat om opkomst en enthousiasme) gaan afhaken, als ze dat al niet hebben gedaan? En wat moeten we verwachten van een conventie met een bejaarde rollatorman en de helft van de aanwezigen die eigenlijk iemand anders wil?

Macron wint niet maar verliest ook niet

In Frankrijk had ik gisteravond het gevoel dat Macron het superslim heeft aangepakt. Hij daagde Front National uit om te laten zien dat de resultaten voor Europa diep en blijvend waren. En hij heeft laten zien dat Frankrijk dat niet wil. Als je het mij vraagt, is Macron de grote winnaar van deze verkiezingen.

Had hij niets gedaan dan had steeds die rechtse ‘meerderheid’ staan te roepen dat ze een kans moesten krijgen. Had Le Pen gewonnen dan had ze moeten produceren, twee jaar voor de presidentsverkiezingen. Dat had, denk ik, alleen maar rechtse teleurstelling opgeleverd. Nu staat ze gewoon aan de kant. De kiezers willen het zo.

Nu is er een dreiging van chaos, al denk ik dat dat wel meevalt. Macrons eigen partij haalde veel meer zetels dan verwacht en dekt het onmisbare midden. Samen met het linkse front moet daar te regeren zijn. Zeker, over twee jaar duikt het gevaar van rechts opnieuw op, maar dat is van later zorg. Nu zit er nog een leider van Europa, een machtig president met een gematigde regering. Knap werk.

De haatzaaier

Ik ga niet over onze nieuwe regering schrijven. Teveel schaamte dat we met deze types zitten opgescheept. Maar wie verrast was over toon en instelling van de haatzaaier en zijn troepen (die leuke Fleur Agema, ogenschijnlijk competent, kan zich na twintig jaar haatzaaien ook niet inhouden), die heeft toch echt niet goed opgelet. Wie denkt dat Omtzigt een sterk geluid vanuit de kamer zal laten klinken? Duh. Dat de boerin minder enthousiast wordt? Dat Yesulgöz opeens een liberaal geluid laat horen?

Vrijdag geeft Biden een interview met George Stephanopoulos van ABC. Het interview gaat landelijk uitgezonden worden.

Ik voorspel: Biden zal uitgebreid uitleggen, vertellen wat hij in de afgelopen jaren heeft gepresteerd. Hij zal de kans krijgen om te waarschuwen voor Donald Trump. 

En dan, aan het einde van het interview, zal hij zeggen dat hij zich terugtrekt en dat hij Kamala Harris aanbeveelt als opvolgster. Het voorbeeld: Lyndon Johnson in maart 1968 nadat hij bijna had verloren in New Hampshire. Johnson had er al meer dan een jaar over nagedacht, en nu moest hij wel.

Voorspellen is altijd moeilijk, vooral in de toekomst, zoal Yogi Berra placht te zeggen. Laat ik mijn nek uitsteken. Vrijdag gaat het gebeuren.

Op 2 juli 1776 tekenden de founding fathers, het gezelschap dat Amerika in elkaar zette, de onafhankelijkheidsverklaring. John Adams hoopte dat het ieder jaar gevierd zou worden als afscheid van de Engelse koning. Twee dagen later – de post was in die tijd ongeveer even traag als nu – vond dat feest plaats en vier juli is het gebleven.

Dit jaar vierde het Amerikaanse Supreme Court, op 1 juli, een dag die in de geschiedenisboeken zal blijven staan, de herdenking van de onafhankelijkheid met het uitroepen van een nieuwe monarchie, een absoluut presidentschap. Een president, Republikein of Democraat, kan niet strafrechtelijk vervolg worden als hij dingen doet die, in een wijde en onaantastbare omschrijving, passen binnen de uitoefening van zijn ambt. Richard Nixon had gelijk: als de president het doet, dan is het legaal. Hij zei het pas een paar jaar later in een interview met David Frost, maar dit was het denken dat in zijn hoofd zat.

De rechters van het Supreme Court roepen bij voortduring dat ze te rade gaan bij wat de founding fathers historisch bedoelden. Het is een ideologisch keuze waarmee ze, zo blijkt nu, alles kunnen rechtvaardigen, van wapens voor iedereen tot abortus voor niemand. 

Wat een farce die zogenaamd conservatieve stellingname is, blijkt bij de immuniteit die nu wordt toebedeeld aan Donald Trump, putschpleger, en daarmee ook aan zijn opvolgers (hijzelf wellicht). Of die opvolgers er komen nadat de president die op 20 januari 2025 wordt geïnaugureerd nog zal vertrekken (of zijn opvolger, een Trump-acoliet het overgeërfde ambt zal verlaten) is maar zeer de vraag. Met wat je allemaal kunt doen onder deze immuniteit kun je het hele Amerikaanse politieke systeem op zijn kop zetten en zelfs, zoals rechter Sotomayor opmerkte, je politieke tegenstanders vermoorden. Luister naar Trump de wreker en je ziet wat er in 2025 gaat gebeuren. Het ministerie van Justitie, ooit ook de rechtshandhaver van Amerika (niet voor niets traden drie man af in de Saturday Night Massacre toen Nixon zijn ministerie dwong te doen wat hij wilde) wordt buitenspel gezet.

Ondertussen worden in Louisiana de tien geboden in openbare scholen geplaatst (het Supreme Court oordeelde ooit tegen die plaatsing, maar met deze bende weet je maar nooit). Never mind dat, zoals in de NYT vandaag mooi wordt betoogd, dat geneuzel over judeo-christelijke traditie altijd uitmondt, zoals ook bij Wilders, in racisme en white supremacy. Never mind dat de Republikeinse kandidaat een leugenaar is, een schuinsmarcheerder en in brede zin iemand die de tien geboden nooit bekeken heeft, laat staan ernaar heeft geleefd.

Het ziet ernaar uit dat president Biden toast is. Als om je heen wordt gelekt dat je nadenkt over vertrekken, is er geen redden meer aan. Dat was het toch al niet. In de NYT en de WP wordt druk gecolumniseerd over wie de kandidaat zou moeten zijn. De geloofsgekke conservatief Ross Douthat komt met een andere bejaarde op de proppen, senator Joe Manchin. Voor de rest de usual suspects. De sterkste argumenten lijken me op dit moment voor Kamala Harris. Ze heeft ervaring als prosecutor, als aanklager, en was als senator heel goed.

Trump heeft een prosecutor als tegenstander nodig, dat is een van de redenen dat oude Biden ongeschikt is. Harris kan ook betogen dat je met haar in feite de wens van de kiezers in de voorverkiezingen opvolgt. Zij is de beste woordvoerder van de successen van Biden die je je kunt voorstellen. Maar eerlijk gezegd maakt het mij niet uit. Als er maar iemand anders op het podium in Chicago staat.

Ondertussen blijven we zitten met die imperial president. Het boek van Arthur Schlesinger Jr. was ooit de reden dat ik staatsrecht ging studeren en verslaafd raakte aan Amerika. Hij schreef het als waarschuwing om die eerdere president die zichzelf onschendbaar achtte niet te veel ruimte te geven. Water under the bridge. 

Happy 4th of July, geniet ervan zolang u nog kunt.

Vooruit, nog een keer het debat en de bejaardheid van Biden.

Er wordt door Bidens omgeving bij herhaling gezegd dat dit een uitzondering was, een ‘slecht avond, kan gebeuren’. 

Het punt is dat het debat precies het omgekeerde was. Het had moeten laten zien dat de berichten en zorgen over Biden onterecht waren en dat deze avond de ware Joe Biden te zien zou zijn. Dit debat was geen uitzondering. Het liet precies zien wat er aan de hand is. Het was geen slechte avond, het was een gewone avond, precies wat we verwachtten en wat we vreesden.

Inhoudelijk kun je vaststellen dat de positie van Kamala Harris de afgelopen dagen sterker is geworden. Ze staat klaar en ik denk dat ze het ook zou kunnen. In elk geval biedt ze een eenheidsmogelijkheid waarachter iedereen zich zou kunnen scharen.

De andere opties, met name Gavin Newsom, zijn meer omstreden en zouden kunnen leiden tot een onaangename competitie tussen Democraten. Waarom Newsom? Hij is een goede gouverneur van Californië maar tegelijk het symbool van die staat. En de rest van het land is niet meer zo enthousiast over Californië als het ooit was – toen het land jong was en je naar San Francisco trok met een bloemetje in je haar. Hij heeft ook een enorme faux stap begaan tijdens de corona crisis door tijdens een lock down in Sonoma in een sterrenrestaurant te gaan eten. 

Nee, dan Gretchen. 

Het wachten is tot senaatsleider Chuck Schumer samen met minority leader in het Huis Hakeen Jeffries een sessie bijeen roept van top Democratische gekozen officials, vergezeld van Barack Obama, die zich verenigen over de te volgen strategie. 

Biden is toast. Het wachten is enkel tot hij het zelf ziet – hopelijk wordt hij wakker en suft hij niet door, zoals hij naar eigen zeggen tijdens het debat deed.

James Baldwin, een van Amerika’s beste essayisten ooit, is altijd goed voor een mooie en vooral toepasselijke quote. Michelle Goldberg van de NYT gaf me vandaag deze: “Not everything that is faced can be changed, but nothing can be changed until it is faced.” Baldwin schreef over segregatie en racisme, Goldberg verwijst naar Bidens ondergang. Ze schrijft, zoals ikzelf en vrijwel iedereen die het debat zag en commentaar geeft, over de noodzaak om Biden te dumpen. Ze ziet, terecht, dat er al twee jaar geleden en sindsdien talloze malen, werd geopperd dat Biden het moest laten bij een succesvolle termijn. Zie hier. En hier.

Het was een onderwerp dat maar doorsudderde. Zoals ook Hillary Clinton in 2013 al een fatale fout maakte door kandidaat te zijn en een hele generatie Democraten af te blokken en Trump het ambt te geven, zo maakte Biden al twee jaar geleden, na de tussentijdse verkiezingen die juist een enorme opsteker waren voor de Democraten, dezelfde fout. Iedereen zag het, er werd over gepraat en geschreven, en het afgelopen half jaar heeft menig columnist Biden opgeroepen te vertrekken. Maar pas nu we het probleem recht in de ogen zien – de oude man in het debat, op de rand van een mini stroke – kunnen we er echt over praten. 

Nu komt er de uitspraak van het Supreme Court nog bij. Een president is immuun tot het tegendeel is aangetoond, daar komt het op neer. En aantonen dat iets niet binnen de ruimte van het presidentschap valt, zo merkten de conversatieve Trump rechters op, zal nog behoorlijk moeilijk zijn. Er zal nog heel wat geïnterpreteerd worden voordat we weten wat we echt aan deze uitspraak hebben, maar het lijkt wel duidelijk dat we afgaan op een imperial presidency, zoals Arthur Schlesinger Jr. het in 1973 noemde – in een boek dat mij zelf op het pad zette van Amerikaanse staatsrecht en Amerikaanse politiek, maar dit terzijde.

In zijn fameuze interview met David Frost, in 1977, een nabeschouwing op zijn destructieve presidentschap, formuleerde Richard Nixon zijn idee over de almacht van een president zo: “When the president does it, that means that it is not illegal.” Verderop stelde hij dat als  “the president approves an action because of the national security — or in this case because of a threat to internal peace and order of significant magnitude — then the president’s decision in that instance is one that enables those who carry it out to carry it out without violating a law.”  Anders zit je in een onmogelijke positie, vond Nixon. Trump en, laten we dat niet vergeten, ook andere presidenten van welke partij dan ook, krijgen nu wat Nixon had gewenst. Ze mogen doen wat ze willen.

Het plaatst de verkiezingen en Bidens onwil te vertrekken in een nieuw perspectief. Als Trump wordt gekozen dan kan hij doen wat hij wil. De minister van Justitie wordt zijn loopjongen, precies wat Trump wilde toen hij Jef Sessions na een half jaar ontsloeg en verving door William Barr die wel deed wat de imperial psycho wilde. Het kostte Barr zijn reputatie maar dat lijkt geen probleem voor iemand die een heel boek volpende over het gevaar van Trump en vervolgens aankondigde dat hij toch op de man zal stemmen.

Trump liet er geen gras over groeien. Hij had al eerder laten weten dat Biden juist zou profiteren van immuniteit omdat hij Jan en Alleman wil vervolgen als wraakoefening, hij beschouwde de uitspraak van zijn rechters als een overwinning.

En terecht. Als onroerend goed boer leerde Trump een aantal dingen. Je hoeft je leveranciers niet te betalen, ze laten zich keer op keer bedriegen. Je overleeft met goede en vooral veel juristen die weten hoe ze zaken moeten oprekken. Je kunt iedereen kapot procederen. En dat is precies wat hier gebeurt. Trump hoeft de consequenties van zijn daden niet te accepteren, hij kan ze op 20 januari wegwerken door zijn knipmessende minister van Justitie opdracht te geven alle aanklachten op te heffen en onderzoeken stop te zetten.

Toen Trump drie rechters benoemde (met dank aan Mitch McConnell die een zetel stal, en, eerlijk is eerlijk, ook met dank aan Ruth Bader Ginsburg, die net als Biden te lang bleef zitten) zei hij omonwonden dat hij erop rekende dat ze ‘zijn’ rechters zouden zijn. Het was altijd zijn plan om de verkiezingen van 2020 te frustreren en hoopte met de rechters zijn zin te krijgen. Wel, geef Trump krediet voor zijn activisme: ze doen het vuile werk voor hem.

Twee rechters springen eruit. Clarence Thomas, ethisch gehandicapped, is getrouwd met een activiste die in 2020 en 2021 (en nog steeds) de verkiezingsfraude van Trump pushte. En nu beslist deze man over de vraag of de staatsgreeppleger er zonder schade vanaf komt. Rechter Samuel Alito, die van de absurde abortus uitspraak, heeft bij zijn huizen vlaggen wapperen van de Trump beweging. Het is mijn vrouw, roept de rechter. En nu beslist hij over immuniteit voor de staatsgreeppleger.

Interessant ook weer dat rechters die claimen terug te vallen op ‘original interpretation’, op de gedachtenwereld van de Founding Fathers, met deze uitspraak alles op zijn kop zetten. Een onschendbare koning was precies wat James Madison en de opstellers van de grondwet niet wilden. Nu hebben we die, met dank aan deze ideologische kromdenkers. 

Vandaag in de Standaard, morgen in de NRC, nu al on line in NRC

Ooit, nog niet zo lang geleden, was Amerika een jong land. Een korte geschiedenis, de energie van een tiener, de ruimte om te groeien in alle opzichten. Een land dat in staat was zich te ontdoen van een verwerpelijke racistische erfenis. Sociaal en fysiek mobiel. Als je het niet naar je zin had, ging je ergens anders heen. Variatie genoeg. Jezelf heruitvinden was Amerika’s wezenskenmerk.

In dit Amerika waren presidenten jong. De tomeloze energie van Theodore Roosevelt, het doorzettingsvermogen van zijn neef Franklin. De jonge Californiër Richard Nixon als vice-president van Dwight Eisenhower, die als zestiger onbetamelijk oud werd gevonden. John F. Kennedy, Jimmy Carter, Bill Clinton, George W. Bush, Barack Obama: politiek verschillend maar representanten van dat jonge energieke Amerika. De oudere man die erdoor slipte, Ronald Reagan, was zo’n goed acteur dat hij de jeugd van het land kon verbeelden.

Dat was toen. Afgelopen donderdag maakten twee witte mannen op leeftijd in anderhalf uur geen enkel moment de indruk dat er nog levenskracht zit in dit land. De ene oude man loog alles bij elkaar en kon geen positief woord over zijn lippen krijgen. De andere oude man murmelde wat voor zich heen en leek ieder moment te kunnen omvallen. Geen van beide gaf een perspectief. Geneuzel over hun golfhandicap was het enige ‘debat’-moment van deze obscene reality tv.

Je kunt het wegwuiven als gewoon twee zelfingenomen bejaarden die enkel zichzelf vertegenwoordigden. Narcisme in twee varianten. Dat was pijnlijk genoeg. Maar daar houdt het niet op. Wat we zagen was een adekwate reflectie van een land dat vroeg-oud is, dat energie ontbeert. Een land waarvan de inwoners niet per se narcistisch zijn, maar evenzogoed vooral met zichzelf bezig zijn. Ze klagen en lopen over van zelfmedelijden aan de marges of ze zwieren met superinkomens door een samenleving waarmee ze nauwelijks binding hebben. Ook tussen deze twee extremen is iedereen vooral met zichzelf bezig, of in het beste geval met zijn groep. Niets en niemand verbindt meer. Het is een samenleving die als los zand aan elkaar hangt.

De verbindende organen die een federale staat nodig heeft functioneren niet meer of scheppen juist ongelijkheid en verdeeldheid. Het Congres brengt letterlijk niets tot stand omdat wat de een voorstelt door de ander wordt afgewezen. Compromis is taboe. Liever een blijvend probleem dan een succes voor de ander. Wetgeving is spaarzaam en zelden structureel. Blatende extremisten hebben vrij spel.

De partij van Lincoln is een sekte geworden geleid door een pathologische leugenaar die hondentrouw eist en krijgt. Een partij waarin aan Yale en Harvard afgestudeerde would be-populisten ageren tegen de elite die ze zelf zijn, enkel om hun elitemacht in stand te houden. Waar religieuze zeloten een onfris evangelisch nationalisme promoten. Waar gewelddadige racisten op standby staan.

De partij van Kennedy, Clinton en Obama is zo bezig met zichzelf, met zijn bloedgroepen, zijn keurigheid en juiste vormen dat ze vergeten is dat een flink deel van het land – haar primaire doelgroep – bezig is met overleven. Een partij waar aan Harvard en Princeton afgestudeerde progressieven een overheid inrichten zonder feedback van degenen voor wie ze claimen dat te doen.

Geen wonder dat het Congres historisch onpopulair is.

Het Supreme Court, bedoeld als een orgaan met de rijpheid en het overzicht om de Amerikaanse republiek tegen zichzelf te beschermen, is verpolitiseerd. De rechters, gecommitteerd aan de conservatieve interpretatieideologie die voorwaarde was voor hun benoeming, zetten precedenten opzij en doen uitspraken die ingaan tegen wat overgrote meerderheden van de Amerikaanse bevolking wensen. Ze leggen belangrijke onderwerpen neer bij de individuele staten, zoals ooit slavernij op dat niveau beslist werd. Hun gezag is gekelderd.

De ultieme eenheidsscheppende eenheid in het Amerikaanse politieke systeem was altijd de president, de enige die door alle Amerikanen wordt gekozen. Altijd accepteerden verliezers de uitslagen. Zelfs als ze twijfels hadden, legden ze zich neer bij het proces. Door de uitslag van 2020 te blijven betwisten, hebben de Republikeinen de legitimiteit van de president van alle Amerikanen fataal ondermijnd. Wie de leugens gelooft, kan de ander alleen maar haten. Wie de leugens hoort, kan de leugenaars alleen maar haten. Eenheid is een illusie. ‘Niet onze president’ ligt te veel Amerikanen in de mond bestorven.

Het gaat niet om Trump en Biden. Ook als een hogere macht zou ingrijpen en beide heren morgen hun laatste adem zouden uitblazen dan zou dat weinig oplossen. De rot zit te diep. Amerika is niet jong meer. Wat het land ooit energiek maakte, fris en opwindend, oogt nu sloom en dreigend. Zoals die oude mannen.

Zeker, je kunt het belang van de politiek overschatten. De meeste Amerikanen zijn er niet mee bezig maar evenzogoed geven ze blijk van hun onvrede, van hun onmacht. Schrikken ze van hun geriatrisch ogende land. Ze zien een wereldmacht die niet meer de swagger heeft, niet meer de morele macht en het zelfvertrouwen dat de American Century zijn naam gaf.

De wereld heeft er notie van genomen. Geen wonder dat Rusland, Israël, Iran en China zich weinig aantrekken van dit Amerika. Gezag ontbreekt. Biden is pijnlijk hulpeloos in Israël. Poetin telt zijn zegeningen. China buffelt gewoon door. De door Amerika gemaakte en geleide wereldorde is geen orde meer. Zelfs Amerika zelf neemt er afstand van. Protectionisme en isolationisme verwijzen niet meer naar een donker verleden, maar zijn beleid van vandaag en morgen. Wie er ook president is.

Niet dat Amerika zwak is in absolute zin. Het is echt niet zo dat China morgen Taiwan gaat binnenvallen of dat Amerika NAVO verlaat of Poetin een NAVO-land zal aanvallen. Nee, het is vooral dat Amerika niet meer inspireert, moeite heeft zichzelf te inspireren. Dat maakte dit debat, dat maakt deze keuze tussen twee fataal gehandicapte kandidaten, zo diep en diep treurig. Het valt te vrezen dat het land een schok nodig heeft, van binnen of van buiten, om zichzelf weer op het spoor te krijgen. De harde werkelijkheid is dat het duo Trump-Biden een perfecte weergave is van hoe Amerika er op dit moment bijstaat.

Ik schreef er al eerder over, mijn pessimisme was niet cynisch. Mooi verhaal in de Groene over het land dat bezig is zelfmoord te plegen.

https://www.groene.nl/artikel/israel-komt-altijd-weg-met-moord 

De struisvogel is een mooi beest. In het wild. Om te zien hoe Democraten hun kop in het zand steken en ja, het moet gezegd, alsof ze volgzame en onderdanige Republikeinen zijn, de booschap herhalen dat Joe Biden, echt, heus en vol vertrouwen de Democratische kandidaat moet zijn is struisvogelpolitiek. No offense to the bird.

Het is pijnlijk, deprimerend, beangstigend, tot woede stemmend.

Hebben we een partij die aanloopt achter een leugenaar, putschpleger, een autoritair aangelegde narcist, bejaarde opgewonden standje. Zien we Republikeinen die zonder moeite opzij schuiven wat ze weten dat de werkelijkheid is, wat ze met eigen ogen gezien hebben, om achter Trump aan te lopen. De GOP is een sekte geworden, een verzameling gevaarlijke zelfbegoochelaars. Je kunt zeggen dat de Republikeinen tenminste nog een reden hebben om Trump te omarmen, zijn voeten te kussen, zijn hielen te likken: de kiezers laten weten dat ze hem een toffe gozer vinden, never mind zijn idioterie. Republikeinen zijn dol op macht. Zo krijgen ze die.

Helaas kunnen we bijna dezelfde termen gaan gebruiken voor de Democratische Partij. De leiders, de politiek verantwoordelijken, de assistenten verklaren zonder reserves dat Joe Biden prima in staat is nog eens vier jaar president te zijn. Ze steunen zijn weigering om in te zien dat het over is, dat het voorbij is, dat zijn familie (god forbid, zijn adviseur is Hunter Biden!) onvoorwaardelijk achter hem staat. Ik had altijd al een hekel aan Nancy Reagan, nu weten we dat Jill Biden geen haar beter is dan de dame achter de schermen van de Reagan-film.

Het is intens triest stemmend dat ook Democraten die beter weten ontkennen wat iedereen donderdag zag: deze oude man is niet meer geschikt om nog eens vier jaar president te zijn. En net als de gewetenloze Republikeinen ontkennen ze wat overduidelijk was. Het grote verschil met de Republikeinen is dat de Democratische kiezers niet gek zijn. Ze weten wat ze hebben gezien. Ze weten dat Biden een oude man is die om redenen van ijdelheid en ouderdom niet inziet dat hij zijn historische prestaties als president naar de filistijnen jaagt. Ze weten dat de verkiezingen voor hem verloren zijn. 

Ja, ik begrijp dat vertoon van loyaliteit. Tot op zekere hoogte. Niemand wil de eerste zijn om zijn of haar politieke carriere in de waagschaal te stellen door luid en duidelijk te verklaren dat de keizer geen kleren heeft – dat Joe Biden weg moet. Maar hoe lang kun je dat volhouden zonder even erg te zijn als die Republikeinen?

Joe Biden gaat de verkiezingen verliezen. Amerika wordt in de waagschaal gesteld. 

Stel u voor hoe de conventie vanaf 19 augustus eruit gaat zien. Geen enthousiasme, sprekers die enkel beleid maar niet de persoon kunnen verdedigen. Kamala Harris die weet dat haar nominatie en haar speech die van een presidentskandidaat zijn, niet die van een vice-president kandidaat. En dan, als apotheose, zal op de laatste dag de oude man het podium opschuifelen. Hij zal een toespraak voorlezen. Dat kan hij wel. Zo lang er een teleprompter staat, oogt het nog wel (overigens is ook Trump zonder teleprompter een loose cannon zoals we bij het debat zagen). De conventie kiest Biden en gaat naar huis, wetend dat het verloren is.

En stel u nu voor hoe het ook kan gaan. De conventie schaart zich achter een eenheidskandidaat die niet Joe Biden heet. Iemand die enthousiasme losmaakt. Sprekers kunnen Biden prijzen zowel voor zijn verantwoordelijkheidsgevoel als voor zijn successen. Op dag twee schuifelt hij het podium op om te vertellen hoe goed die erfenis is in handen van Gavin Newsom/Gretchen Whitmer/Kamala Harris, of wie ook maar de eenheidskandidaat zal zijn. Ballonnen, gejuich, enthousiasme. De campagne gaat met energie van start en twee maanden later zullen Trump en zijn bende in het stof bijten.

Ik blijf ervan dromen. En vergis u niet, Trump en zijn acolieten liggen er wakker van. 

Vandaag meldt Steve Bannon zich bij de gevangenis. Laat ik schadenfreude opzij zetten en zeggen dat ik niet dol ben op dit soort veroordelingen voor weigering om voor het Congres te getuigen. Het heeft een doos van Pandorra geopend. Maar Bannon is een sluwe vos en ik hoorde hem luid en duidelijk: de Trump-campagne ziet Joe Biden als de zwakste mogelijke tegenstander. 

Hij heeft gelijk. De eerste Democraat die openlijk durft te zeggen dat hij of zij zich kandidaat stelt omdat Biden ongeschikt is, mag van mij de nominatie krijgen. Is het een gambit dat iemand aan zal durven? Ik betwijfel het.

Op 7 augustus 1974 kwam een delegatie van het Congres naar het Witte Huis, geleid door Barry Goldwater. Ze vertelden Nixon dat het voorbij was.

We kunnen alleen maar hopen dat Charles Schumer en Nancy Pelosi een zware delegatie zullen leiden die Biden hetzelfde komt vertellen. Barack Obama heeft geen officiële functie meer, maar hij moet zijn oud vice-president de avond tevoren bellen dat het gaat gebeuren. Geef Joe de kans zelf te vertrekken voordat hij wordt weggejaagd.

De saboteurs. Hoe de partij van Lincoln afgleed tot die van Trump door Steven de Foer. 345 pag’s. Pelckmans. 27 Euro.

Mensen lezen niet graag boeken over politici die ze haten, zei Charles Groenhuijsen me eens, ter verklaring waarom een boek over Donald Trump niet zo goed verkocht als hij had gehoopt. Als beroepslezer kan ik dat niet zo beoordelen. Ik heb meer over Trump en Wilders moeten lezen dan ik graag zou willen. Soms waren het verhelderende boeken. Een van de beste boeken die over de teloorgang van de Republikeinse Partij heb gelezen was The Destructionists. The Twenty-Five Year Crack-Up of the Republican Party door de buitengewoon goed ingevoerde en uitstekend analyserende journalist van de Washington Post, Dana Milbank.

Mijn collega Steven de Foer, correspondent in de VS voor de Standaard, publiceerde dit voorjaar De Saboteurs. Hoe de partij van Lincoln afgleed tot die van Trump. Gegeven de titel van Milbanks boek een wat ongelukkige greep, zou ik zeggen. Maar het gaat om de inhoud. En ik ben het met De Foer eens dat de teloorgang van de Republikeinen al eerder begon dan met het bommenwerpen van Gingrich, waar Milbank zijn verhaal begint.

De Foer gaat me echter te ver terug met Charles Lindbergh en Joseph McCarthy. En Barry Goldwater was een vreemd libertariër avant la lettre (en een segregatie voorstander) die in 1964 de Republikeinse nominatie veroverde met een rigide rechts programma, maar niet iemand die de democratische rechtstaat of het politieke systeem omver wilde werpen of daaraan heeft bijgedragen. Hij verlegde enkel het debat – geen kleinigheid maar geen sabotage van de Amerikaanse republiek. Een analyse van Amerikaanse conservatisme en waarom dat zo bepaalde richtingen in gaat, zou De Foers volgende boek moeten zijn. Dan kan ook iemand als William Buckley, veel belangrijker voor Amerikaans conservatisme dan Lindbergh en McCarthy, aan bod komen.

De oervader

Naar mijn idee begint de teloorgang van Amerika met Richard Nixon, althans met zijn presidentschap. Alles wat er fout is met Amerika in 2024 vindt zijn oorsprong bij deze man, is mijn boude stellingname. Nixon is de oervader van het huidige Amerika.

De Foer schrijft korte bio’s van uiteindelijk veertien Republikeinen, of beter gezegd, uiterst rechtse Amerikanen. Pat Buchanan, een voormalig speechwriter van Nixon die in de jaren negentig de eerste radicaal rechtse presidentskandidaat werd, kreeg op de conventie van 1992 van de oude Bush alle ruimte voor zijn cultuuroorlog boodschap. De eerste man die ermee scoorde, maar hij zou het voorlopig buiten de Republikeinse Partij doen, als tweevoudig presidentskandidaat – zonder succes, overigens.

Na Gingrich, een man die ik de vernietiging van Amerikaanse normen meer kwalijk neem dan Trump (Trump doet wat hij doet, Gingrich had een vooropgezet plan voor die vernietiging en voerde het bekwaam uit), schuift De Foer Karl Rove (de politieke tovenaar van kleine Bush), Sarah Palin (de domme gans uit Alaska), Mitch McConnell, het Supreme Court, Marjory Taylor Greene, Mike Johnson en Donald Trump naar voren. Mike Johnson moet een late toevoeging zijn geweest, de afgevaardigde uit Louisiana kenden we een jaar geleden nog niet. Hij werd Speaker toen Kevin McCarthy (die in De Foers verhaal als opportunist en Trump fluisteraar een belangrijkere rol zou moeten spelen) werd afgezet. Mike Johnson kan bezwaarlijk beschouwd worden als een wegbereider van de teloorgang van de GOP, ook al is hij een maffe geloofsgekke zuiderling. En waarom niet onappetijtelijke opportunisten als Ted Cruz, Marco Rubio en andere hielenlikkers van de psycho uit Florida.

Met alle respect, de tweede helft van de door De Foer geschetste lui zijn, afgezien van McConnell en Trump, kleine krabbelaars in dit destructieve spectrum, zoals ook Rush Limbaugh, de haatpraat radiotoeter, dat was. Nog afgezien van de in een aantal gevallen niet erg interessante bio’s van deze lieden, overdrijft De Foer hun belang. Ze zijn eerder de uitkomst van de destructieve keer van de Republikeinen dan de oorzaak. Het wordt dan ook arbitrair, want waar is kleine Bush en waar is Dick Cheney, de vicepresident die een oorlog veroorzaakte met zijn leugens en het politieke systeem fundamenteel ondermijnde? En ik zou zelf ook aandacht besteed hebben aan meezwemmende (nou ja, spartelende) Republikeinen als John McCain en Mitt Romney. Dat waren keurige lieden die door hun bereidheid normen te laten varen om nominaties te verwerven (en in McCains geval de Sarah Palins van deze wereld een platform te geven) de in gang gezette ontwikkelingen niet bekritiseerden, laat staan stopten. McCain en Romney plaveiden op hun eigen manier de weg voor Trump.

Vergeet de Democraten niet

Een beperking van De Foers boek is ook dat door zijn focus op de Republikeinse Partij de bijdragen van de Democraten aan de teloorgang van Amerika onderbelicht blijft. De stupide progressieve kritiek op Ronald Reagan, de afwijzing met verkeerde argumenten van rechter Bork voor het Supreme Court, de besmeuring van het presidentschap door Bill Clinton en de demonisering van kleine Bush droegen er het hunne aan bij. Ik verwijt Hillary Clinton nog steeds dat ze in 2016 als te oud, has been, per se kandidaat wilde zijn en zo Trump aan de macht hielp. En dit jaar doet de bejaarde ijdeltuit Joe Biden hetzelfde.

Een boek over het afglijden van Amerika is interessanter dan enkel vertellen waarom de Republikeinen zo intens slecht zijn, verwerpelijke sekte van Trump-volgelingen als die partij ook is geworden. En uiteindelijk is het lezen van deze veertien bio’s het consumeren van veertien verhalen over vaak heel vervelende en soms totaal oninteressante mensen (Taylor Greene). Vandaar dat moest denken aan Groenhuijsens observatie over het lezen van boeken over vervelende lui.

De Foer heeft gegeven zijn uitgangsstelling een adequaat boek geschreven maar helaas krabt hij hoogstens aan de oppervlakte van hoe Amerika naar de filistijnen gaat en wie daarvoor verantwoordelijk is/zijn. Dat zijn helaas niet enkel de Republikeinen.

De saboteurs is een gemakkelijk leesbaar boek dat meer vragen oproept dan beantwoordt.

Denkend over wat nu mogelijk is en horend dat de Republikeinen graag  het 25ste Amendement zouden willen inroepen – dat kunnen ze niet, een president afzetten wegens ongeschiktheid is voorbehouden aan leden van het kabinet en de vicepresident – realiseer ik me dat er een interessant scenario mogelijk is dat alles op zijn kop zet.

Stel dat Biden komende maand aftreedt. Kamala Harris wordt automatisch president. Ze zal op de conventie genomineerd worden voor een volle termijn. Ik denk dat Harris onderschat wordt en dat de Republikeinen te gemakkelijk denken dat ze haar kunnen verslaan. 

Er zijn een paar praktische problemen. President Harris moet een vicepresident nomineren die door beide huizen van het Congres goedgekeurd moet worden. Het zal onder alle omstandigheden lastig zijn om iemand te vinden die voor een Republikeins Huis acceptabel is. In 1973, toen vicepresident Agnew af moest treden, deed Nixon een goede greep met de aan beide zijden gerespecteerde Gerald Ford, toen minderheidsleider van de Republikeinen in het Huis. Vindt zo iemand maar eens in het huidige klimaat. Aan de andere kant kunnen de Republikeinen niet alles dwarsbomen zonder onverantwoordelijk te lijken (ik schrijf het, wetend dat onverantwoordelijkheid hun dagelijks modus operandi is).

Een additioneel probleem is dat Harris op de conventie een vice-president-kandidaat zou moeten kiezen. Die keuze komt al voor bovenstaande keuze door het Congres. Je kunt je een situatie voorstellen waarin Harris een running mate heeft die niet haar vicepresident is in de rest van de termijn. Ga er maar aan staan. 

Ik denk dat Biden aangeschoten, zoal niet dodelijk verwond, wild is. Laten we zeggen dat geen enkel scenario nu onmogelijk is.