Ik weet niet hoe breed het gevoeld wordt, maar ik hoor de laatste tijd steeds vaker dat mensen de knop omdraaien als Rutte te horen of te zien is. Ze kunnen er niet meer tegen. Willen niet meer naar hem luisteren. Het is een lot dat veel politici die te lang blijven overkomt – al moet ik zeggen dat Angela Merkel daaraan blijkbaar ontsnapt is.

Zelfde riedel, of andere riedel met zelfde effect, op een gegeven moment weet je het wel. Ik zie het met enige verbazing aan. Een man die tien jaar premier is geweest, naar eigen bevinden met enorm succes, die krampachtig probeert ons wijs te maken dat hij zichzelf nu heruitvindt. Die zendtijd van de publieke omroep vordert, en krijgt, om zijn zieleroerselen over vernieuwing van zichzelf op tafel te leggen – al was het in elk geval te prijzen dat hij niet de amusementshows van Op1 opzocht.

De kop van de NRC: Rutte denkt diep na. Is het genoeg? Tja, daar liggen we allemaal echt van wakker. Toch?

Het gaat naar mijn idee al lang niet meer om dualisme, openheid, transparantie en andere flauwekul (besturen is onmogelijk als elk overleg, elke overweging van opties, elke uiting van scepsis of juist steun openbaar moet zijn). Het gaat simpelweg om Mark Rutte. De persoon.

Misschien moet je hem niet kwalijk nemen dat hij probeert zijn positie als onmisbare bovenmeester te redden. Hij heeft uiteindelijk niets beters te doen. Alles zou los komen als Rutte zich terugtrok.

Ik zeg niet dat Asscher een goed voorbeeld gaf. Sterker, ik vond het een vorm van vaandelvlucht dat hij zich door een klein deel van de leden (kiezers kwamen er niet aan te pas) liet wegjagen, waardoor beleid en al of niet succes niet meer aan de orde kwamen. Het onthoofdde de PvdA en zorgde ervoor dat de campagne niet, nooit, over de toeslagen affaire ging. Maar ik moet Asscher nageven dat hij inzag dat zijn persoon problematisch zou worden (had hij dat maar in 2017 beseft) en, anders dan Rutte, een hopeloze positie opgaf.

Alles blijft vastzitten tot Rutte weg is. Of, zoals Sukke en Fokke het mooi weergeven, tot Omtzigt beter is. De armoede van de Nederlandse politiek is dat het allemaal gaat om en over personen. Ik heb niet de illusie dat dat gaat veranderen als Rutte weg is, maar dan kunnen we in elk geval weer breed en open denken.

En overigens meen ik dat de Eerste Kamer moet worden afgeschaft.