Oktober-verrassing

Spreekt men van als in oktober, vlak voor de verkiezingsdatum, een verrassende ontwikkeling plaatsvindt die de campagne een beslissende wending kan geven. Meestal wordt de zittende president wat dit betreft in het voordeel geacht: hij kan immers iets aankondigen dat een verschil kan maken. Soms houdt de oppositie een onthulling achter de hand.

Het verschijnsel dateert al van 1796. In de harde verkiezingsstrijd van dat jaar, tussen Thomas Jefferson en zittend vicepresident John Adams, verklaarde de Franse ambassadeur eind oktober dat hij dacht dat de Frans-Amerikaanse relaties zouden verbeteren met Jefferson als president. Hij hoopte Jefferson een plezier te doen, maar die was er niet blij mee, terwijl Adams deze interventie veroordeelde als ‘een verwerpelijke aanslag op de waardigheid van een onafhankelijke natie’.

In 1968 gebruikte uitdager Richard Nixon de strategie in zijn voordeel door een ‘vredesplan voor Vietnam’ te beloven. De tijd was te kort om hem door te zagen over dat plan, maar het lijkt hem net het benodigde voordeel gegeven te hebben in zijn krappe overwinning een maand later. Overigens had Nixon het niet van vreemden: zijn oude baas Dwight Eisenhower kondigde in 1952 aan dat hij naar Korea zou gaan om de oorlog daar te beëindigen. Het verschil was dat Eisenhower dat ook dééd in 1953, terwijl Nixon nog vier jaar en tienduizenden Amerikaanse doden bleef hangen om ‘peace with honor’ te bereiken.

In 1980 was de Reagan-campagne permanent bang dat de gijzelaars in Iran vrijgelaten zouden worden, waarmee Jimmy Carter een succes zou boeken dat ongetwijfeld in de peilingen zou doorwerken. Sterke geruchten willen dat de campagne van Reagan zover is gegaan om actief te proberen de gijzelaars gevangen te laten houden, maar dat is nooit bewezen. In elk geval hield de Iraanse leider Khomeiny de gijzelaars vast tot op de dag van de inauguratie van president Reagan, daarmee de zwakke positie van Carter onderstrepend.

Terroristenbaas Osama bin Laden kent zijn Amerikaanse geschiedenis: hij maakte zijn eigen verrassing. In oktober 2004 stuurde hij een bandje op met een waarschuwing voor de Amerikaanse kiezers. Ze waren niet onder de indruk, hoewel het natuurlijk een Bush thema onderstreepte: vertrouw me in de War on Terror. Als de regering-Bush Bin Laden als gevangene had kunnen presenteren dan had dat wel degelijk verschil gemaakt – al zouden de Democraten dan wel bijzonder wantrouwend hebben gereageerd over de timing. (Zie ook: decent interval, rose garden strategy.)