De eerste aanvechting bij het aanschouwen van Trump 2.0 is achterover te leunen, de voorstelling te aanschouwen en te zien wat de chaos uiteindelijk oplevert. Dat is ook de tweede aanvechting, maar het is wel nuttig en noodzakelijk om wat kanttekeningen te zetten bij wat we krijgen voorgeschoteld.

Vooral is belangrijk in het achterhoofd te houden wat het grote plan is. De mensen achter Trump, en nu naast hem, die van Project 2025 waarvan hij zogenaamd niets wist, zijn eropuit om de bevoegdheden van de uitvoerende macht in het Amerikaanse systeem maximaal op te rekken. In hun interpretatie van de grondwet heeft een president onbeperkte zeggenschap over die uitvoerende macht. En dus doet Trump wat hij wil en kijkt hoever hij ermee komt. Staan de rechters het toe? Laat het Congres zich buitenspel zetten? Voorlopig is het een variant op een aloude zegswijze: gooi spaghetti tegen de muur en kijk wat blijft hangen.

De president is enkel het middel, het doel van deze mensen is de overheid zo klein mogelijk te maken en overheidsregulering te minimaliseren. Onder de vlag van meer efficiëntie en lagere uitgaven wordt de beperkte Amerikaanse verzorgingsstaat uitgekleed. Een oud Republikeins ideaal, de ontmanteling van de honderd jaar oude New Deal-erfenis, ligt voor het grijpen.

De doelgroep is beperkt: plutocraten, bankiers en slijmende techbazen die geen beperkingen willen op hun gedrag en hun graailust. Het belet hen niet, à la Elon Musk, bedrijfssubsidies te incasseren. Hoe dit zich gaat verhouden tot de mensen die de overheid echt nodig hebben, zoals een niet gering deel van Trumps achterban, staat te bezien. Alle maatregelen voor de bühne, van Groenland tot Panama, van beëindiging van het geboorterecht tot het afschaffen van diversiteitsbeleid, van de Golf van Mexico tot het einde van ‘geslachtsideologie’, om niet te spreken van die vlag op Mars, doen helemaal niets voor het dagelijks leven van gewone Amerikanen. Die zouden meer baat hebben bij een grondige aanpak van de gezondheidszorg. Niet door Obamacare af te schaffen of Medicaid uit te kleden, maar door de extreem hoge kosten voor absurd lage uitkomsten aan te pakken. En verzekeraars te reguleren. De moord op de verzekeringsbaas en de reacties daarop laten zien dat burgers daar werkelijk op aanslaan.

De cadeautjes voor cultuurconservatieven, rechtse woke, kosten niets en leveren ook weinig op, en ze staan de Democraten toe om de ballast van hun eigen woke en links gewauwel achter zich te laten. De fiscaal conservatieven, die ouderwetse Republikeinen die een evenwichtige begroting belangrijk vonden, staan voor joker:  belastingverlagingen, extra uitgaven voor AI, defensie, een iron dome en die flauwekul-astronaut op Mars leveren enkel grotere tekorten op.

Trumps meest vergaande en meest schadelijke actie is de gratieverlening aan de veroordeelde bestormers van het Capitool op 6 januari 2021. ‘Fuck it, release them all’, riep hij, ongeduldig over zoveel dossiers. Het is een uitnodiging voor politiek gemotiveerd geweld. Acolieten als vicepresident Vance en Speaker Johnson sputterden over dit negeren van de rechtsstaat, maar zoals dat gaat in de huidige Republikeinse Partij, ze plooiden zich moeiteloos naar de baas, die impliciet erkende dat ‘we’ die ‘dag van liefde’ hadden georganiseerd.

Interessant genoeg lijkt Trump zelf soms aan de kantlijn te staan. De flipperkast aan maatregelen wekt de indruk van enorme activiteit, doortastendheid en de wens om het systeem op te schudden. In de praktijk handelt zijn omgeving vaak op eigen gezag en met eigen interpretatie van wat wel en niet grondwettelijk is. Zo was het bevriezen van federale gelden een verrassing voor de Witte Huis-staf en moest een dag later teruggedraaid. Elon Musk is de kwade genius achter het aanbieden van ontslag met doorbetaling tot september van ruim twee miljoen federale werknemers, een kopie van de massa-ontslagmail toen hij Twitter overnam. De suggestie van bezuiniging wordt gelogenstraft door de wens hen te vervangen door Trumpies. De beste mensen zullen hun biezen pakken. Dit is een regering die de overheid, dat wil zeggen de organen van een samenleving die betekenis geeft aan ‘samen’, kapot wil maken. Een grootscheepse herstructurering, doordacht en zonder chaotische taferelen op de bijvelden, zou welkom zijn, maar dat is niet waartoe deze regering in staat is.

En dan zijn er de eigen doelpunten die op termijn problemen gaan opleveren. Een klungel op defensie, een trouwe volgeling op Justitie en mogelijk afwijzingen door de Senaat van Robert Kennedy en Tulsi Gabbard, en, als senatoren op tijd wakker worden, van de wraakzuchtige Kash Patel als FBI-directeur. Ook op andere posten zitten minimaal of ongekwalificeerde types. Daar gaan ongelukken van komen.

Trump volgt een slecht voorbeeld. Vrijwel steeds maakten Democratische presidenten in hun eerste honderd dagen de fout de agenda te overladen en dan vast te lopen omdat het te veel, te diffuus en te radicaal was. Nu lijkt Trump die fout te maken. Om dingen echt te veranderen is wetgeving nodig en dat kost tijd en vergt focus en energie. En een Congres dat wetten aanneemt. De machtsconcentratie van de Republikeinen in het Huis, de Senaat en het Supreme Court is nu nog intact. Maar het is een kwestie van tijd voordat de minimale meerderheid in het Huis afbrokkelt en senatoren ontdekken dat ze meer willen zijn dan stemvee. In hoeverre het huidige Supreme Court Trumps machtsgrepen zal accorderen is een open vraag.

Trumps adviseurs het ‘flooding the zone’: zoveel beleid uitstorten dat je de oppositie murw slaat. Het gaat niet werken. De oppositie doet er goed aan Trump zichzelf murw te laten slaan. Om alleen op te staan als het loont – zoals meteen gebeurde toen de federale uitgaven werden stopgezet. Laat de rechters zich maar uitspreken over het geboorterecht, het ontslag van inspectors general en ander grondwettelijk dubieus gedrag. De rest is op dit moment verspilde energie. Beter je te wapenen voor de toekomst, als de burger ontdekt wat er werkelijk gaande is. Democraten moet jiujitsu praktiseren, meebewegen met je tegenstander. Voor nu betekent dat: leun achterover, enjoy the show, kijk waar het toe leidt. De enige die haast heeft is Donald Trump.

Het is wat laat om nu te pleiten voor een nieuwe linkse partij die PvdA en Groen Links zou opnemen zonder de onderdelen ervan eigen gewicht toe te kennen. Ik zou er niet tegen zijn.

Laat, zeg ik met enig recht, omdat ik jaren geleden al een pleidooi hield om de PvdA zelf om te vormen tot een dergelijke partij. Het leek mij toen belangrijk om de PvdA van Asscher achter ons te laten en meteen schoon schip te maken. Weg met de Internationale, met rode rozen, met 1 mei, of in elk geval, alleen voor de liefhebbers. Al die historische ballast weegt net zo zwaar als indertijd bij de KVP de zware hand van de bisschoppen. Je raakt hem alleen kwijt door radicaal te breken.

Ik hoopte dat we konden komen tot de SDP, de Sociaal Democratische Partij. Volgens mij was en is sociaal democratie een sterker item dan PvdA (of Groen Links) en moet je daarop voortborduren. Alle Groen Linksers zijn in hun hart ook sociaal democraten.

Misschien is het te laat. De dinosaurissen van de PvdA verzetten zich tegen de fusie omdat ze die traditie niet los kunnen laten. Ze gaan hem niet tegenhouden. En zij, verantwoordelijk voor de neergang, zullen ook geen eigen nieuwe linkse partij opzetten. Maar de fusie zelf loopt ook moeizaam, voor zover ik dat van een afstandje kan zien.

Laten we daarom het voorstel van dat ambitieuze jonge kamerlid Habtamu de Hoop omarmen door PvdA/Groen Links volledig te fuseren en dan van een serieuze nieuwe naam te voorzien. En meteen van nieuwe leiders. Timmermans gaat het niet doen en hoewel ik nooit gedacht had Jesse Klaver zullen missen en dat nu wel doe, denk ik dat ook hij een gepasseerd stations is.

Niet wachten tot de volgende verkiezingen. Nu doen. Anders is het te laat.

Ik ben op reis tot eind januari.

Alleen als er aanleiding en gelegenheid is, zal ik schrijven. Ondertussen kan ik de vuurstorm in Los Angeles, mijn thuisstad in Amerika, alleen maar zien als een metafoor voor wat het hele land te wachten staat. Een frontale aanval op alles wat democratisch en liberaal is (liberaal in de brede zin van het woord). Gavin Newsom gaat dit nooit meer teboven komen – ook al is dat een groot onrecht.

Het verschil met LA is dat de meerderheid van de Amerikanen gekozen hebben voor de destructie die Trump en zijn biljonairsbende gaan aanrichten. Maakt het niet minder erg.

Overigens wordt het volgende oord van overbevolking, onderbestuur en kwaadwillende Republikeinen precies dat Texas waar mensen die het zich kunnen permitteren om zonder overheid te leven heen vluchten. En Arizona, waar ze nog minder water hebben dan in Pacific Pallisades maar, toegegeven, de cacti branden niet. Ze hebben hun spaarzame water nodig om de trottoirs af te koelen. Gaat ook niet lang duren. En, oh ja, Florida wordt weggespoeld of weggeblazen, of allebei.