Later dit voorjaar, in juni waarschijnlijk, gaat het Amerikaanse Supreme Court beslissen of een wet in Mississippi die het recht op abortus beperkt tot vijftien weken in de zwangerschap al of niet in strijd is met de grondwet. Al doende kijken ze of Roe v. Wade, de uitspraak uit 1973 die abortus legaal maakte – met beslissingsrecht van de vrouw – totdat de foetus kon leven buiten de baarmoeder. Dat kwam neer op 22 tot 24 weken.

Op de achtergrond spelen andere manieren waarop Republikeinse staten hebben geprobeerd om abortus zo moeilijk mogelijk te maken. Ze hebben allerlei eisen, inclusief wachttijden zoals die in het Nederlandse parlement werden besproken deze week, en de eis dat een kliniek ziekenhuisfaciliteiten moet hebben, gebruikt om de vrouw die een abortus wil dwars te zitten. In Texas hebben ze een wet aangenomen die het recht op abortus beperkt tot zes weken, en omdat Texas Texas is, hebben ze dat gekoppeld aan een vigilante regeling: als je uit de school klapt over een overtreding van die zes weken regel, kun je als burger klagen en er geld mee verdienen. Veel staten hebben wetgeving klaarstaan die hierop lijkt, om meteen in te voeren als Roe v. Wade zou vallen.

Even terzijde maar ook relevant in Amerika. Ik zag een CU-parlementariër praten over dat ongeboren leven binnen de twaalf weken die in Nederland probleemloos (nou ja, met vijf dagen marteling) mogelijk zijn. Een mensenleven, zei de man. Ik vond dat redelijk problematisch maar geen opponent ging er zijn vinger aan branden. Een foetus van twaalf weken, van vijftien weken is geen mens. Het heeft geen recht op de bescherming die de geloofslui willen als de mens die al vijftien of twintig of meer jaar in het leven staat, beslist dat een kind niet in haar leven past, voor welke reden dan ook. De CU redenering neigt naar de katholieke oude-mannen-in-jurken-terreur: voor die wrede baasjes in Rome begint het leven bij de conceptie en zelfs anticonceptie middelen zijn niet toegestaan (als je zo opschrijft realiseer je je weer hoe idioot de katholieke kerk is – hoe wreed). Klik hier voor mijn artikel over hoe de bisschoppen de antiabortus beweging steunden.

Terug naar de VS. Het is te begrijpen dat de pro choice beweging en redelijk denkende mensen bang zijn dat Roe v. Wade eraan gaat als de Mississippi regeling wordt aanvaard, een gerede kans met dit Hof. Het is een beetje als wat wapenliefhebbers roepen als je ook maar een begin van beheersing wilt invoeren: we geven geen centimeter toe, want doen we dat, dan gaat alles schuiven. Ik zou willen betogen dat dit overdreven is, want die 22 tot 24 weken termijn is rijkelijk lang, en er is geen reden om die niet wat in te korten

Het is goed mogelijk dat het hele bouwwerk van Roe gaat schuiven. Daar zijn gecompliceerde redenen voor (het recht op privacy van de vrouw moet je inlezen in de grondwet – het is alleszins redelijk – maar de politici in het Hof die original intent als regel hanteren, weigeren in te lezen, behalve als het hen van pas komt; dat in de tijd van Jefferson en Madison gevaarlijke abortussen heel gewoon waren ondermijnt hun riedel verder). Er zijn ook minder gecompliceerde redenen,namelijk dat de volgende stap de Texas regeling is die aanvaardbaar zou zijn en in no time is abortus geheel verboden. En de ultieme reden: abortus moet niet mogelijk zijn.

Vergeet niet, dit gebeurt in een land waar de seksuele voorlichting van kinderen lijdt onder een absurde ouderlijke angst dat er überhaupt over seks wordt gepraat. Voorbehoedsmiddelen zijn op zich gemakkelijk verkrijgbaar maar dan moet je wel weten dat je ze nodig hebt en hoe ze te gebruiken. In een land waar nog te veel mensen denken dat tieners pas over seks gaan denken als zij erover gaan praten, en dus er het zwijgen toe doen, is dat schadelijk. De VS heeft meer ongewenste zwangerschappen dan andere westerse land.

Een totaal verbod zou in strijd zijn met wat de meeste Amerikanen wensen – die willen een veilige abortusmogelijkheid tot een redelijke termijn van de zwangerschap. Abortus zo veilig mogelijk en zo weinig mogelijk, zoals Hillary dat uitdrukte. Dat is ook de reden dat een amendement op de grondwet dat abortus verbood nooit ook maar een begin van steun heeft gekregen. Nu proberen de anti-abortuszeloten het via deze weg.

Begrijpelijk dus dat er onrust is. Maar er is ook te weinig fleksibiliteit. Die vijftien weken van Mississippi zouden best een redelijk alternatief kunnen zijn als je Texas-regelingen wilt voorkomen. Het probleem is dat je een vijftien weken op federaal niveau zou moeten regelen. In de onderhandeling daarover zouden ook minimum aantallen van klinieken en gemakkelijke toegang tot voorbehoedsmiddelen aan bod moeten (dat was de deal in West Europa: gemakkelijk abortus maar ook gemakkelijk voorbehoedsmiddelen – de bisschoppen had het nakijken).

Een dergelijk compromis zou mensen die bereid zijn tot compromissen best kunnen bereiken. Maar als je geen enkele concessie wilt doen, alleen maar absolute standpunten inneemt, is dat onmogelijk en wint de groep die het meest rigoreus zijn standpunt doordrukt en dat is nu de antiabortus beweging. Mijn zwager, een born again christian, is tegen elke vorm van abortus. Een van mijn beste vriendinnen wil geen enkele beperking op de termijn.

Dit zijn onwrikbare standpunten waarin uiteindelijk de vrouwen die abortus nodig hebben niet geholpen worden. Het helpt ook niet de kinderen die ongewenst worden geboren en door geloofszeloten op de wereld gedwongen worden.

En dat is precies het punt waarop Amerika is aangeland: vanuit hun loopgraven bestoken links en rechts (zeg ik maar even voor het gemak) elkaar met absolute standpunten, aangejaagd door politici die in een tweepartijensysteem baat hebben bij dit scherpslijperij.

Het is daarom goed, denk ik, om abortus en de dreigende afkalving van Roe v. Wade te zien in het brede perspectief van de uiteenvallende Amerikaanse samenleving. Simpelweg zeggen dat Roe gehandhaafd moet blijven is net zo kortzichtig als Roe helemaal afschaffen.

Een wijs Supreme Court zou die middenweg weten te vinden. Ik sluit dat niet helemaal uit want de rechters zetten niet graag precedent opzij. Ze kunnen niet zomaar hun redenering van bijna vijftig jaar geleden opzij zetten. Een werkbaar compromis, vijftien weken bijvoorbeeld maar handhaving van het recht op privacy, zou ideaal zijn.

Maar dit Supreme Court is niet wijs, zo valt te vrezen. Het zit vol met conservatieve zeloten die het recht buigen naar wat in hun ideologie past. Reden genoeg om pessimistisch te zijn.

Volgens mij heeft Poetin aardig gepokerd. Ik weet niet of hij ooit Oekraïne wilde binnenvallen en bezetten. Wat moet je ermee? Bezette landen zijn een pain in the neck, zoals de Amerikanen en trouwens ook de Russen met Afghanistan ervaring weten.

Hij heeft Europa en Amerika in een kramp gedraaid alsof het de Cuba crisis was. Die was het niet maar het was wel dagelijks nieuws en er waren zelfs mensen die angst uitstraalden. Ogenschijnlijk lopen de VS en Europa in de pas, maar Poetin heeft laten zien dat er wel wat licht tussen beide zit. Nog afgezien van de Fox News riedel dat het westen geen belangen heeft in Oekraïne. Zo is dat. Trump als Poetin schoothondje is alive and well.

Aan de Poetin kant: Rusland doet er toe. Je moet ermee aan tafel gaan zitten, het is een wereldmacht, het is een land dat ons blijkbaar gemakkelijk bang kan maken. Goed voor Poetins ego. De achtergrond verhalen over de belofte dat de NAVO niet zou uitbreiden kwamen weer van stal. We begrijpen de Russen best. Beter zelfs.

Hij heeft de NAVO gedwongen net te doen alsof toetreding van Oekraïne en Georgia een mogelijkheid was. Dat was het niet. Poetin heeft de NAVO laten verklaren dat toetreding een optie is, vrije landen en zo, maar in werkelijkheid is het dat minder dan ooit. Winst voor Poetin.

En nu wordt het operationeel worden van die domme gasleiding gekoppeld aan het iets niet doen, namelijk Oekraïne binnenvallen. Dat gas was lang niet zo zeker als het leek. De VS was tegen, Ted Cruz maakt er regelmatig een nummertje van. Als er ooit een mogelijkheid was dat die leiding en onze afhankelijkheid niet door zouden gaan, dan is dat nu voorbij. Poetin hoeft niets te doen, namelijk de vermeende invasie niet laten doorgaan.

Een nadeel voor Poetin is dat de NAVO, een bureaucratie die zichzelf het eeuwige leven heeft gegeven, voorlopig weer even door kan zonder identiteitscrisis. Of de aanwezigheid, of mogelijke aanwezigheid van Amerikaanse troepen in Polen of de Baltische staten een nadeel is, staat te bezien. Dat is het alleen maar als je denkt dat de NAVO ooit Rusland zou binnenvallen. En Poetin weet best dat dat niet gaat gebeuren. Wijn zijn banger dan hij is, denk ik.

Ik heb nooit het gevoel gehad dat de dreiging van een invasie serieus was, alle historische verhalen over Poetins diepe wens om het weer bij Rusland te voegen ten spijt. De dreiging was het politieke feit, niet de invasie.

En tot nu toe zie ik vooral winst voor Poetin. Giften in geschenkverpakking als hij iets niet doet dat hij toch al niet van plan was. Dat noem ik goed pokeren.

Er draait blijkbaar een geruchtenmolen die stelt dat vicepresident Kamala Harris een van de mogelijke keuzes van president Biden zou zijn voor de vervanging van justice Breyer in het Supreme Court. Op radio 1 werd er net over gepraat als een serieuze optie.

Het lijkt me totale onzin.

Om te beginnen – nog afgezien van Harris’ kwalificaties: ze is al jaren een politica – zou het de desastreuze aftocht zijn van de eerste vrouw als vicepresident. Na een jaar en na een slechte pers? Ik zie de analyses al voor me van de al of niet geschiktheid van vrouwen en/of vrouwen van kleur voor het hoogste ambt. Ik zie al hoorzittingen voor de senaatscommissie waarin Harris meer zal worden doorgezaagd over Bidens eerste jaar dan over haar mogelijke kwaliteiten.

Geen schijn van kans.

Bovendien moet er dan een nieuwe vicepresident gevonden worden, volgens de regels van het 25ste amendement. Biden kan iemand voorstellen, die moet dan door meerderheden in Huis en Senaat worden goedgekeurd. Een paar punten die duidelijk maken dat dit niet gaat gebeuren.

Om te beginnen is Harris de beslissende stem in de senaat. Met een vacature voor vicepresident kunnen de Republikeinen gemakkelijk de keuze van Biden blokkeren en hem voor schut zetten.

Overigens zijn er grondwetsjuristen die claimen dat de beslissende stem van de vicepresident sowieso niet geldt voor juridische benoemingen, maar zij lijken in de minderheid en Pence zette in 2018 een precedent door een tie te breken voor een federale rechter van Trumps arsenaal.

Verder is de keuze van Biden voor een vicepresident als vervanging van Harris zeer beperkt. Hij kan niet een vrouw door een man vervangen (bijvoorbeeld door Pete Buttigieg), en hij kan niet een vrouw van kleur door een blanke vrouw vervangen. Dan zou de wereld te klein zijn. Dat maakt de poel waaruit hij kan kiezen bijzonder klein.

Kortom, gaat niet gebeuren. Alle geneuzel, zoals ik net hoorde, alsof het de keuze van Harris zou zijn, is niet meer dan dat.

Ondertussen is dit gebabbel, onder meer geleid door de New York Post en Fox News, beide van Murdoch, maar ook omdat de perschef van Biden het niet uitsloot, uiterst schadelijk voor Harris (en dus ook voor Biden). Het leidt tot allerlei gesprekken/columns over hoe fijn het zou zijn voor de Democraten om van Harris af te komen – na een jaar van vrijwel enkel negatieve berichtgeving over haar rol in de regering. Dit voegt daar alleen maar aan toe.

Bidens perschef zei dat Biden voor een tweede termijn gaat met Harris op het ticket. Maar het is naar mijn mening veel waarschijnlijker dat Biden helemaal niet herverkiesbaar zal zijn en Harris het dus op eigen kracht zal moeten doen.

Hoe dan ook, reken er maar op dat Harris gewoon haar termijn uitdient. En laten we wel wezen, met een superbejaarde in het Witte Huis is dit de kans van haar leven om president te worden. Het was de overweging die Lyndon Johnson in 1960 maakte toen hij bereid was als vicepresident onder JFK aan te treden. En oude Bush toen hij alles inslikte wat hij over Reagan had gezegd om die kans te krijgen (de moordaanlag in april 1981 leverde bijna de jackpot op).

Harris for president, Harris als Democratische genomineerde, gaat alleen gebeuren als Biden zijn presidentschap niet overleeft. Ik acht de kans daarop aanzienlijk groter dan dat Harris in het Supreme Court terecht komt.

Justice Stephen Breyer, een van de drie progressieven in het Supreme Court, heeft gedaan wat hij moest doen: met pensioen gaan. Het was iets wat de veel bejubelde rechter Ginsburg in 2015 niet deed, waardoor ze overleed tijdens het presidentschap van Trump. Ze had beter moeten weten.

Nu krijgt Biden de kans om een rechter voor te dragen en door de senaat benoemd te krijgen. Dat kan nog wel degelijk problemen opleveren maar goede planning en overleg vooraf kan een Manchin-ik-lig-dwars scenario voorkomen.

Rechters vallen sinds 2013nniet meer onder filibuster, 60 zetels regel, dus de Democraten kunnen, als ze de gelederen gesloten houden, benoemen wie ze willen. Zoals McConnell in 2016 en 2020 liet zien, doen Republikeinen nu ook waar ze zin in hebben, zelfs het niet horen van een voordracht zoals die onder Obama in 2016.

Er zullen lijsten met mogelijkheden volgen, maar Biden is zo dom geweest om zich vast te pinnen op een zwarte vrouw. Dat leek en lijkt me nog steeds onverstandig. Ik weet niet wat het arsenaal aan gekwalificeerde zwarte vrouwen is, maar dat kan nooit groter zijn dan het arsenaal gekwalificeerde potentiële rechters.

Genoemd worden nu Ketanji Brown die een jaar geleden in het federale hof in Washington werd benoemd. Ze ging dus al eens door het proces in de senaat en kreeg steun van drie Republikeinen. De andere veel genoemde naam is Leondra Kruger die in het Supreme Court van Californië zit en carrière maakte in het ministerie van Justitie en de overheid vertegenwoordigde in zaken voor het Supreme Court.

Fingers crossed dat Biden nog een mogelijkheid krijgt, maar dat zal alleen gebeuren als justice Clarence Thomas omvalt. Hij ligt onder vuur omdat zijn vrouw een activist is voor super conservatieve onderwerpen, en Thomas zichzelf niet excuseert als zo’n onderwerp voor het Hof komt.

Na januari 2023 zal de senaat waarschijnlijk een Republikeinse meerderheid hebben. Dan kan McConnel iedereen die Biden voordraagt blokkeren, hij verzint wel een reden, en het blokkeren tot in januari 2025 een Republikein in het Witte Huis zit.

De kans dat Thomas met pensioen gaat is nul. Je kunt enkel hopen dat hogere machten ingrijpen.

Volgens veel media was vorige week niet zo heel goed voor Donald Trump, misschien zelfs erg slecht, misschien zelfs een keerpunt. Ik herinner er vooraf maar even aan dat er inmiddels tientallen (minstens) punten zijn geweest waar we dachten dat het einde van de vulgaire antidemocratische roeptoeter voorbij was. 6 januari was de meest heldere, en kijk hoe dat is afgelopen.

Waarom was het slecht, vorige week? Verscheidene Trump lakeien werden gedaagd voor het 6 februari onderzoekspanel (een echt tribunaal, democratisch ingesteld, daar kunnen onze neo-stupide Forum populisten een puntje aan zuigen). Informatie kwam vrij, opnieuw, dat Fox media persoonlijkheden zich uitspraken tegen wat er gebeurde en zelfs tegen de Big Lie. In hun eigen versie van een Big Lie draaiden ze een paar weken later als een blad aan een boom. En niet te vergeten, de commissie sprak met minister van Justitie Barr, en wist een notitie boven water te krijgen waarin het leger werd opgedragen stemmachines in beslag te nemen.

Een andere vermeend slechte ontwikkeling voor de psycho was dat de openbare aanklager in New York vordering maakt in haar zaak die Trump en zijn organisatie aanklaagt voor wat neerkomt op het in elkaar draaien van frauduleuze informatie. Dat wil zeggen, om leningen los te krijgen van steeds onwilliger banken, die deze con man al eerder failliet hadden zien gaan, liet hij de waarde van zijn bezittingen te hoog taxeren. Zijn gouden kranen, bad taste appartement in de Trump toren kreeg extra vloeroppervlak en zo meer waarde. Vaste prik in Trumpie-land. Had zijn toren ook officieel niet mee verdiepingen dan er echt waren?

De waarde ietwat onderkomen kantoortorens werd te hoog ingeschat, om maar niet te spreken van de waarde van het Trump-merk. Voor belastingdoeleinden schroefde deze fraudeur de waarde natuurlijk flink omlaag. Enfin, iedereen wist wat er gaande was, behalve de Deutsche Bank (doe daar geen zaken mee, ze zijn dom), die hem nog maar eens miljoenen leningen verschafte.

Het was meer een week zoals alle weken in de virtual reality van de Trump wereld.

Als ik er enig optimisme uit kan peuren dan is het dat de Republikeinse kiezers, die toch al nooit meer voor deze man als president zouden stemmen, nu ook geluiden beginnen te maken die op afkeer wijzen. Ik denk dat het er weinig toe doet. Trump wordt geen kandidaat in 2024. De Santis, de gevaccineerde antivaxer uit Florida die sluw genoeg is om te zien uit welke hoek de wind waait, weigert zich bij voorbaat neer te leggen bij een Trump nominatie. Anderen staan te trappelen. Mike Pompeo, misschien wel de slechtste minister van Buitenlandse Zaken ooit, heeft blijkbaar een kilo of veertig van zijn gewicht weggewerkt. De ambitie straalt er vanaf.

Business as usual dus. Dat geldt ook voor de pogingen van de Republikeinen om het stemproces zo lastig mogelijk te maken en de kiesdisctricten zo in te delen dat alleen Republikeinen kunnen winnen.

Daarom blijf ik uiterst pessimistisch over de Amerikaanse democratie. Het is niet Trump die me zorgen baart, die doet gewoon wat hij doet. Het is die Republikeinse Partij die het systeem grondig ondermijnd heeft en daarvan in 2022 en 2024 de vruchten gaat plukken. Hoe meer ze daarin slagen, hoe moeilijker het wordt voor democraten (kleine d) om electorale corruptie te voorkomen.

Timothy Noah van The New Republic geeft een tegengeluid. Klik hier voor zijn artikel. Maar het komt er op neer dat hij Democratische stemmers (of kiezers in het algemeen) oproept om de democratie te redden. Zijn ferme ‘we laten het niet gebeuren’ overtuigt mij in elk geval niet.

Even terug naar Trump. Ik hoop dat hij zo lang mogelijk de Republikeinen in zijn greep houdt. Het zal door Trump gesteunde kandidaten opleveren voor allerlei posities die minder kans hebben te winnen dan als regulier, gewone minderheids Republikeinen met meerderheidsambities kandidaat waren. Ik vermoed dat ook met die kandidaten de Mitch McConnell partij van ‘ik hoor niets, ik ziet niets, ik zeg niets’ in 2022 de meerderheid zal veroveren. Met McCarthy als Speaker en McConnell als meerderheidsleider heeft Biden alleen nog het veto over om stupide wetgeving te blokkeren.

McConnell weigert voor de verkiezingen te zeggen wat zijn programma zal zijn. Obamacare afschaffen? Daar zullen we wel voorzichtig mee zijn, maar wat denkt u van voor afschaffing stemmen en dan erop rekenen dat Biden zijn veto uitspreekt?

Ten slotte over Biden. Dit was geen goede week voor Biden. Dit waren geen goede, nee, heel slechte weken voor Biden die met zijn rollator hopeloos is vastgelopen in het woestijnzand van zijn senaatsdromen. Persoonlijk denk ik dat de Poetin dreiging overdreven is en afgezien van een senioren moment in zijn uren durende persconferentie, doet Biden het wat de Oekraïne betreft niet slecht. Maar het is moeilijk voor te stellen dat het een goede uitkomst gaat opleveren.

Het idee dat Biden geen lame duck is totdat hij een lame duck is (na november 2022) en dat hij daarom stug moet volhouden dat hij in 2024 kandidaat zal zijn is onzinnig. De man is te oud en de Democratische Partij heeft teveel behoefte aan nieuw bloed, een nieuw gezicht, of de reprise van een oude gezicht (denk Pete Buttigieg) om hem daarmee te laten wegkomen. De vorige keer dat een bejaarde loser maar eindeloos bleef doorgaan en iedereen wegjoeg, leverde dat president Trump op. Dat mag niet nog eens gebeuren. Biden kan dus net zo goed meteen zeggen dat hij een eentermijn president zal worden.

Ik lees dat onze schaatsers man/vrouwhaftig pogen zichzelf te isoleren van de omikrongolf die over het land rolt. Ze zouden eens Beijing moeten missen, het festival onder leiding van de zielloze, laffe baasjes van de IOC, die zich met een zoom call laten afschepen.

Ze hoeven zich niet te isoleren voor enig kritisch denken over het land waarin ze straks geen optreden. Dat zijn ze al. Gevaccineerd en drie keer minstens geboosterd tegen het uiten van een mening over de autoritaire bazen in China of de grootscheepse schending van de mensenrechten. Niemand zal zijn of haar mond open doen, behalve om het wilhelmus mee te mompelen als de medailles binnen zijn.

China heeft gewaarschuwd. Wat de beulen zullen doen? Irene Wüst opsluiten omdat ze vraagt waar Peng Shuai is? Sven Kramer de mond snoeren als hij moedig iets zegt over de Oeigoeren? Het zal niet nodig zijn. De Chinese dreiging, geheel in Olympische geest, heeft al gewerkt. Het zal stil blijven aan onze kant. De overkant heeft het voor het zeggen. We buigen en knielen, zo kennen Chinezen dat van ondergeschikte naties.

De regering ligt al met het voorhoofd op de grond. Geen diplomaten aanwezig. Niet omdat dit, zoals de VS het deed, een verklaring van ongenoegen is met de mensenrechten in China, maar, Rutte heeft het vast zelf bedacht, omdat er ook geen toeschouwers zijn. BS. Wat als die moedige sporters straks in het gevang gegooid worden? Hebben die geen diplomaten nodig. Het excuus om er niet te zijn als diplomaten is zo doorzichtig als dat van de sporters om er wel te zijn.

Helaas krijgt het voorbeeld van de WTA, de vrouwen tennis organisatie, om China ter verantwoording te roepen over de verdwijning van collega Peng Shuai, geen navolging. Niet van de Olympiërs die zich vrijwillig de mond laten snoeren, niet van de mannen tennissers. Hun club, of beter de club die het op het Austalian Open voor het zeggen heeft, de TA geloof ik, heeft twee bezoekers die een T shirt aanhadden met de vraag ‘Where is Peng Shuai’ van de tribunes verwijderd. Buigen en knielen, zo kennen we ze weer.

Politieke statements zijn niet toegestaan, roept de club. Maar het niet vragen waar een collega is die anders wellicht op de baan gestaan zou hebben is net zo’n politiek statement als deze twee toeschouwers maakten. De gedachte dat politiek en sport niets met elkaar te maken hebben is politiek.

Buigen en knielen. Daar zijn we goed in. Gouden medaille winnaars.

Wat een verschil maakt een jaar. Twaalf maanden geleden vergeleken we president Joe Biden met Franklin Roosevelt of Lyndon Johnson. Hij was ambitieus en van zins om het presidentschap te gebruiken voor grote veranderingen in de Amerikaanse samenleving. Een jaar later raakt Bidens populariteit dieptepunten die doen denken aan Jimmy Carter. 

De economie doet het goed, maar de inflatie is opgelopen tot niveaus die veertig jaar geleden voor het laatst werden gezien. Bidens coronabeleid mag verstandig lijken, het gaf politieke tegenstanders een vrijbrief voor fel verzet. Het ontbreekt aan voldoende testpaketten. Binnen schoolbesturen woedt een vernietigende cultuuroorlog. Het recht op abortus wordt bedreigd.

De aftocht uit Afghanistan, hoe welkom en hoe noodzakelijk ook, werd een blamage. Wladimir Poetin speelt blufpoker waarop Amerika is ingegaan. China daagt Taiwan uit en ziet dagelijks zijn overtuiging bevestigd dat het westen wankelt. Ambassadeursbenoemingen zitten vast in de senaat. Reparatie van het door Trump getorpedeerde Iran-akkoord laat op zich wachten. 

Bidens voorstel om verkiezingen op federaal niveau te borgen liep vorige week aan de grond. Zijn Build Back Better programma maakt op zijn best uitgekleed nog een kans, op zijn slechtst komt er helemaal niets van. Vicepresident Kamala Harris is, al of niet terecht, in de hoek van de kneusjes terecht gekomen. Een dikke nederlaag bij de tussentijdse verkiezingen in november 2022 lijkt onafwendbaar.

Ondertussen heeft Donald Trump de Republikeinse Partij opgeslokt en accepteert meer dan dertig procent van de Amerikanen Trumps leugens als waarheid. Staten proberen uit alle macht kiesrechten te beperken. Het conservatieve Supreme Court gaat zich komend jaar manifesteren. 

Het is een belazerd eerste jaar geworden, niet omdat er niets bereikt is, maar omdat het zoveel minder is dan beloofd. De analyse van wat er verkeerd is gegaan, moet beginnen met de vaststelling dat de Democratische verkiezingsoverwinning op 3 november 2020 grotelijks overschat is. Iedereen kon zien dat ondanks corona en ondanks een ontluisterend presidentschap Donald Trump maar krap werd verslagen. Iedereen kon zien dat de Democraten minder senaatszetels haalden dan verwacht en hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden zagen slinken. Het was een verwerping van de banaliteit en vulgariteit van Donald Trump, niet een overwinning van de Democratische agenda.

De meerderheid in de senaat kwam pas in januari toen de Democraten de twee zetels van Georgia konden binnenhalen. Dankzij vicepresident Kamala Harris, die bij stakende stemmen beslist, leverde het de meerderheidsbonus op van leiderschap in de senaat. Maar dat wilde niet zeggen dat alle Democratische senatoren zich achter Bidens voorstellen zouden plaatsen. En al helemaal niet dat de Republikeinen hun partijdiscipline zouden breken.

Uiteindelijk zijn Bidens politieke problemen vooral te vinden bij de Democraten zelf. Dat is niet alleen de schuld van die twee dwarse senatoren, Joe Manchin van West-Virginia en Krysten Sinema van Arizona, maar ook van de progressieve Democraten in het Huis van Afgevaardigden die meer willen dan politiek mogelijk is. Biden liet de oren hangen naar deze progressieven en zich tegelijk door door Manchin en Sinema aan het lijntje houden. Met het coronaprogramma van 1.900 miljard dollar en de infrastructuurwet van 1.200 miljard ging dat nog goed. Maar bij het superambitieuze Build Back Better programma van 3.000 miljard dollar en bij de voorstellen voor een federale kieswet haalden beide senatoren Biden onderuit, terwijl de progressieven in het Huis geen krimp gaven.

Behalve het mandaat hebben we ook Biden zelf overschat. Zijn vermeende vaardigheden in onderhandelen en dealen – veertig jaar in de senaat – blijken weinig waard. Biden toont zich zo oud als hij is, terwijl de Democratische agenda een energieke, gedreven en gefocuste president nodig heeft. Iemand die druk zet, binnen en buiten het congres. De stramme Biden heeft meer van een slaapwandelaar. Het duurde een jaar voordat hij iets zei over Trumps Grote Leugen. De Republikeinen zijn grosso modo de democratie vijandig gezind, Biden heeft hen daarvoor onvoldoende de maat genomen. Nu is het te laat.

Kijk breder en de déconfiture van Joe Biden past in een patroon. Democratische presidenten lopen in hun eerste jaar altijd tegen problemen aan. Vraag het Carter, Clinton en Obama, die allemaal, net als Biden, een Democratische meerderheid hadden in dat congres. Ze liepen snel vast met hun ambitieuze agenda’s. Republikeinse presidenten daarentegen, Reagan, kleine Bush en Trump, jassen er altijd in hoog tempo enorme belastingverlagingen door. Republikeinen weten hoe ze macht moeten gebruiken en houden het simpel.

Een onderliggende probleem is specifiek voor de Democraten: als je de overheid nodig hebt om je programma te verwezenlijken stuit je op die Amerikaanse tweeslachtigheid die tegelijkertijd uitgebreide voorzieningen wil én een overheid die zich afzijdig houdt. Combineer dat met een achterhaald politiek systeem dat minderheden in dunbevolkte staten meer macht geeft dan gerechtvaardigd, en je hebt een recept voor stagnatie. Een recept voor teleurstellende presidenten. De enige manier om dat te ontlopen is je programma verkopen, de bully pulpit van het presidentschap gebruiken om kiezers te laten zien wat er op het spel staat. Biden liet het afweten.

Stagnatie teistert Amerika al decennia. Donald Trump maakte er een wij-tegen-zij probleem van. In de vergiftigde sfeer waarin de meeste Republikeinse congresleden hebben geweigerd de uitslag van de presidentsverkiezingen te accorderen, en Democraten vastlopen in hun ambities, ligt echte confrontatie op de loer. Het congresgebouw van Michigan werd al eens bezet, de gouverneur van die staat met ontvoering bedreigd en de staatsgreep op 6 januari wordt door Republikeinen gebagatelliseerd. Het land zwemt in de wapens, radicaal rechts roept openlijk op tot geweld, ongetwijfeld zal links dan volgen. Het gevoel beklijft dat 6 januari niet het einde was van iets, maar het begin.

De zorg is tastbaar. Geen wonder dat de afgelopen weken verscheidene boeken over burgeroorlog opdoken op de bestsellerlijsten. Na een jaar kunnen we vaststellen dat het presidentschap van Joe Biden niets veranderd heeft aan de crisis van de Amerikaanse samenleving. Misschien was dat te veel gevraagd, maar het vaststellen van zijn falen is een nieuwe slag voor het vertrouwen dat het goed gaat komen met Amerika en dat die vrees voor een burgeroorlog overdreven is.

Nederland zal geen diplomatieke afvaardiging sturen naar de Olympische Spelen in Beijing. Daar moesten we lang over nadenken, nadat de VS en Australië hun diplomatieke afwezigheid hadden aangekondigd met als expliciete reden de schendingen van de mensenrechten door China. Koning Pils, in 2014 nog op de foto met Poetin, had al eerder laten weten dat hij liever naar Griekenland reist dan naar China.

Na lang nadenken kwam ons heldhaftige land met de reden voor onze diplomatieke afwezigheid: er is ook geen publiek en dus geen Nederlanders om diplomatiek bij te staan.

Knap werk. Dit is erger dan polderen, dit is het verzuipen van alle principes. Laten we voortaan het zwijgen ertoe doen als mensenrechten ergens ter sprake komen.

Ons land in slimme lockdown kan zo aan de televisie gekluisterd de Nederlandse schaatsers medailles zien winnen. Waar een klein land groot in kan zijn. Vooral in het roepen dat politiek en sport niets met elkaar te maken hebben.

Ach, waar verbaas je je eigenlijk over? Dit is het land dat in 1978 graag de wereldbeker voetbal uit handen van dictator Videla had ontvangen. En het het land dat toen koning Pils een Argentijnse trouwde ineens wel problemen kreeg met die dictatuur. Toen waren er geen medailles te verdienen. Helden, dat zijn we.

Ik heb me er steeds over verbaasd dat geen enkele Republikeinse senator zich uit de wurggreep van Trump en de fractiediscipline van Mitch McConnell heeft weten los te maken. Waarom heeft niemand de gelegenheid gebruikt om het woord te nemen en een statement te maken. Waarom is er alleen afgevaardigde Liz Cheney?

Je had kunnen hopen dat Mitt Romney een dergelijke rol zou kunnen vervullen. Ik had zelfs een stiekeme teleurgestelde verwachting dat Romney in de hallen van de senaat, op 6 januari 2021, niet hard wegrende van de bestormers maar hen had opgewacht en van repliek had gediend. Ik geef toe dat dit wat al te veel verwacht is, zelfs van een zeventiger die weet dat hij zijn kans om president te worden heeft gemist (in 2008, niet in 2012).

Niemand stond op, niet op 6 januari, niet daarna. Er waren geen Republikeinse senatoren die ronduit zeiden: het kiesrecht moet op federaal niveau geregeld worden en ik stem voor de twee wetten die door het Huis zijn aangenomen. Er waren geen senatoren die delen van Build Back Better zouden willen steunen. Zou er bij die club niemand zitten met de moed om stelling te nemen? Zouden het allemaal zwijgende Lyndsey Grahams zijn, de eenzame zoeker naar een companion, eerst McCain, nu Trump?

Ik denk dat mijn verwachtingen te hoog zijn. Nou ja, ik weet dat wel zeker want er gebeurt niets. Maar hoe komt dat? Hebben die lui, Lisa Murkowski, Susan Collins, Chuck Grassley, Rob Portman, Mitt Romney, Ben Sasse, John Thune, geen geweten? Vragen ze zich niet af waar de Big Lie toe gaat leiden? Als ik het lijstje Republikeinen afga, realiseer ik me dat je er geen tien bij elkaar kunt schrapen die ooit blijk gegeven hebben van zelfstandig denken. En dus, te hoge verwachtingen. Maar waarom moet je je verwachtingen zo laag inzetten? Wat beheerst deze mensen?

Misschien is dit het seizoen van pessimisme. Veel boeken over mogelijke burgeroorlogen, in wat voor vorm dan ook. Een columnist, meestal zalvend over de mogelijkheden waarop mensen elkaar kunnen vinden, vooral in het geloof, als David Brooks, liet vandaag zijn masker vallen. Amerika valt uiteen, schrijft hij. Ik wordt er niet blij van dat hij eindelijk mijn analyse deelt. Hij heeft echter geen verklaring voor het asociale gedrag dat sterk is toegenomen. Uiteindelijk komt hij in de laatste alinea toch weer bij een spiritueel of moreel probleem. Om vervolgens de handen in de lucht te gooien. Hij weet het niet.

Peter Beinart schrijft in dezelfde krant dat de VS zichzelf al twee eeuwen voor de gek houdt over interventie in naastgelegen staten. Hij doelt op de Monroe-doctrine die in 1822 door John Quincy Adams werd opgesteld en Amerika de vrije hand gaf in zijn achtertuin. De ellende in Midden Amerika (en de vluchtelingen) is er een gevolg van. Dat Poetin dat spel ook speelt is niet zo verrassend.

Het kan niet op vandaag, in dezelfde krant schrijft Farhad Manjoo dat het tijd wordt om de oceaan van weggegooid geld aan defensie nu eens in te dammen. Joe Manchin ligt dwars over de hoge uitgaven van Build Back Better maar stemt met al die begrotingsbewuste Republikeinen, vrolijk voor meer geld zelfs dan het Pentagon had gevraagd. 

Op zoek naar verklaringen liep ik tegen een fascinerend verhaal in the Atlanic van Stephen Marche, How Ivy League Elites Turned Against Democracy. Hij begint met senator Josh Hawley, Yale opgeleid, die met een vuistje de mensen begroette die later die dag hem zouden opjagen naar een schuilplek. Natuurlijk ook Ted Cruz, Princeton en Harvard, een ongure opportunist. Er was Mike Pompeo, marinier, Harvard, die als minister van Buitenlandse Zaken de diplomatieke dienst kapot maakte. En natuurlijk Trump die ook een graad heeft van Pennsylvania. Schoonzoon Kushner kreeg dankzij de donatie van 250.000 dollar een onverdiende title van Harvard.

Marche’s punt is dat het de elite is die roept dat ze namens het volk de elite die het volk voor de gek houdt tot de orde zal roepen. Dezelfde elite die als ze de macht heeft belastingen voor de rijken verlagen en regulering afschaffen ten bate van grote bedrijven. Het is een interessant fenomeen. De grootste schreeuwlelijken in het Congres zijn producten van de elitecultuur die ze alle problemen verwijten.

Tenslotte: ik schreef gisteren dat Biden rijkelijk laat was met het eisen van steun voor de kieswetgeving. Hij werd meteen van repliek gediend door zijn partijgenoot uit Arizona, senator Sinnema, die de filibuster niet wil afschaffen en daarmee de kieswet de nek omdraait. Opnieuw blijkt dat Bidens grootste claim als kandidaat, in staat zijn om zijn ervaring in de senaat om te zetten in beleid, leeg is.

President Biden is een offensief begonnen om de vastzittende wetgeving om op federaal niveau het kiesrecht te garanderen (twee wetten, aangenomen door het Huis, wachtend in de senaat) een flinke push te geven.

Rijkelijk laat. Te laat. Vanuit het perspectief dat de democratie in Amerika het afgelopen jaar dodelijk beschadigd is door Republikeins activisme en Democratische stilte, en nu de Big Lie door te veel Amerikanen wordt gedeeld, had de tegenactie maanden eerder moeten beginnen.

Er waren drie redenen waarom dat niet gebeurde. De eerste is dat Biden werkte met de illusie dat er bruggen gebouwd konden worden in Washington (je zou denken dat hij na de Obama zeperds in 2009/2010 daar wel van genezen was) en, daaraan gerelateerd, de oude man arrogantie dat hij met veertig ervaring in de senaat daar zaken kon doen. Hij had beter kunnen en beter moeten weten. Een additioneel aspect van deze reden is dat Biden alles in de Build Back Better wet stopte, een alles of niets poging die in niets lijkt te eindigen. Hij overschatte niet alleen zichzelf maar ook zijn mandaat.

De tweede reden is dat Biden op geen enkel niveau de bully pulpit van het presidentschap heeft gebruikt om gedaan te krijgen wat hij wil dat gebeurt. Van Reagan had hij kunnen leren dat als je beleid gedwarsboomd wordt maar er wel brede steun in het land voor bestaat, je dat beleid moet verkopen zodat het land druk zet op onwillige politici. Biden is geen geweldig spreker en zijn bejaardheid helpt niet, maar ja, als je helemaal niets zegt of doet dan leidt het ook nergens toe.

De derde reden is dat voor deze wetgeving de filibuster regeling moet worden doorbroken. Die houdt in dat je in de senaat 60 van de 100 leden moet winnen voor een wetsvoorstel, anders komt het niet eens aan bod. het is een regel die ogenschijnlijk senatoren dwingt om het midden op te zoeken, in de praktijk is het een recept voor het blokkeren van wat de meerderheid wil. Zie Obamacare, de belangrijkste sociale wetgeving van de 21ste eeuw, eindeloos opgerekt door de Republikeinen.

Over die derde reden moeten we het nu hebben. Gaan de Democraten nu eindelijk die ban op meerderheidsbeleid breken? En moeten ze dat doen? De redenering, onder andere van Mitt Romney die geen stap naar het midden gezet heeft, dat als de filibuster wordt afgeschaft, de Democraten in 2024 als de Trumpies zowel het presidentschap, het Huis als de Senaat zouden kunnen winnen, met de gebakken peren zullen zitten. Als je deze redenering accepteert dan accepteer je dat de Republikeinse minderheid permanent wetgeving blokkeert.

Republikeinen wijzen erop dat toen de Democraten in 2012 met nog een meerderheid in de senaat de 60 stemmen regel afschaften voor Supreme Court benoemingen (nadat ze dat eerst al hadden gedaan voor lagere rechters, die door de Republikeinen jarenlang in gijzeling waren genomen), ze geen andere keuze hadden dan de diefstal van twee Supreme Court zetels door McConnell te aanvaarden. Dat is waar, maar ook hier geldt dat het duidelijkheid schiep. Geef de Republikeinen de meerderheid en ze verlagen belastingen en benoemen rechters die out of step zijn met het land. Dan weten we tenminste waar we aan toe zijn.

Ik ben ervoor om die filibuster uit het raam te kieperen. Democratie moet duidelijk maken wat mensen willen en of leiders in staat te kunnen leveren waarvoor ze zijn gekozen. Daarin past deze obstructieregeling niet. Laat Gods water maar ove Gods akker stromen, laat de VS maar een nog ridiculer land worden als de Republikeinse minderheid regeert en de Democraten door kiesregelingen en constitutionele achterlijkheid geen meerderheid kunnen halen.

Er wordt veel over een burgeroorlog geschreven, een boek van Barbara Walter, How Civil Wars Start, is populair leesvoer. Zij onderzoekt de omstandigheden waaronder eerder op diverse plekken burgeroorlogen ontstonden. De kritiek dat je als die lijn van pre-democratische regimes doortrekt naar een post-democratisch Amerika je appels met peren vergelijkt snijdt enig houdt. Maar er zijn niet zoveel voorbeelden van een florerende democratie met een lange geschiedenis die ten onder gaat en Walters’ verhaal, gecombineerd met wat we zien gebeuren is zorgwekkender dan het lijkt.

Het zal geen burgeroorlog zijn a la die van 1861. Dat was het land keurig verdeeld, je kon gemakkelijk opsplitsen en als Lincoln er niet was geweest, dan was dat ook gebeurd. Maar een land waar zoveel rechts radicale militia’s rondlopen en zoveel wapens circuleren als de VS heeft het potentieel om als een kruitvat te ontploffen. 6 januari was er een eerste voorbeeld van (of een tweede na de bezetting van het congresgebouw in Michigan en de moorddreiging op de gouverneur). En nee, ik onderschat ook niet het geweld dat mogelijk is ter linkerzijde.

Ridicuul anarchisme zoals dat de afgelopen jaren was te zien in Seattle en Portland, Oregon, heeft evenveel potentieel om tegengeweld op te roepen. Voeg beide bij elkaar, steek de lont aan met weer een verkiezing die door de Republikeinen overduidelijk wordt gestolen, en ik ben er niet zo zeker van dat een burgeroorlog achtige geweldssituatie onmogelijk is. Misschien lijkt het meer op de late jaren zestig, begin jaren zeventig, toen er meer geweld was dan we ons graag herinneren, maar ik denk dat we voor veel hetere vuren staan.

Terug naar de filibuster. Biden kan oreren wat hij wil, uiteindelijk komt het aan op de vraag of alle vijftig Democratische senatoren bereid zijn om de ban te breken om de kieswetten erdoor te krijgen. In elk geval Manchin en Sinnema liggen weer dwars, maar ook een enkele andere senator. Het schijnt dat meerderheidsleider Schumer de zaak nu gaat forceren. Dat lijkt me verstandig.

Want die meerderheid, alleen dankzij Harris als voorzitter, is uiterst kwetsbaar. Het zijn niet enkel Manchin en Sinnema, maar als er ook maar één senator dood neervalt – en het is een bejaarde club, ongeveer van de leeftijd en met de energie van Joe Biden – dan hebben we een probleem. In veel staten waar dit zou kunnen gebeuren kan een Republikeinse gouverneur dan een benoeming doen die de meerderheid ongedaan maakt.

Dat gebeurde in 2010 toen Ted Kennedy overleed. In Massachusetts kwam een Republikein aan de macht die de zestigste stem (de filibuster) voor Obamacare blokkeerde. In 2001 gebeurde in een gelijke senaat het omgekeerde: een Republikein die de belastingverlagingen voor de rijken die kleine Bush erdoor jaste niet accepteerde, stapte over naar meestemmen met de Democraten waardoor die tijdelijk (tot 2002 toen kleine Bush met zijn oorlogen een meerderheid in de senaat kreeg) de senaat konden organiseren.

Democratie vereist duidelijkheid. Zoals Republikeinen steeds zeiden nadat Trump in 2016 was gekozen: verkiezingen hebben gevolgen. Dat moet duidelijk zijn. De filibuster maakt dat onmogelijk. Weg ermee.

Gaat het gebeuren? Ik betwijfel het. Democraten zijn niet voldoende machtsspelers om door te drukken en geven daardoor de Republikeinen de mogelijkheid hen te dwarsbomen. Maar ik slik graag mijn woorden in als het toch mogelijk blijkt.