Na de confrontatie ontmoeting in Alaska tussen Amerika en China wordt er veel geschreven over de relatie tussen beide landen. Vooral over confrontatie. Wat er in Alaska gebeurde zou ik niet overinterpreteren. Het was deels voor de bühne. Even laten zien waar we staan, dan kunnen we daarna kijken wat er mogelijk is (en wat niet).

In die context gaat het vaak over Taiwan en de dreiging van een invasie door China en militaire machtsovername, a la Hong Kong. Een Amerikaanse generaal voorzag dat dit binnen zes jaar zou gebeuren, met als implicatie dat de VS daar niets aan zou kunnen doen. 

Volgens het artikel van Garrie van Pinxteren in de NRC van gisteren, zou China daarvoor 300.000 militairen aan land moeten zetten, het dubbele van wat er op 6 juni 1944 voor Europa was voorzien. Of Taiwan zelf in staat is zich militair te verzetten wordt betwijfeld en, eerlijk gezegd, daar gaat het ook niet om. Als er een kladderatsj komt dan is die tussen de VS en China, met voor beide landen als inzet de geloofwaardigheid als superpower. China zou niet mogen mislukken en weet dat het elke pretentie van moreel wereldleider kan laten varen ook als het wel slaagt, en de VS mag het niet laten lukken om precies dezelfde redenen. 

Ik heb zowel China als Taiwan een paar keer bezocht, ben geen deskundige, al is het gemakkelijk te zien in Taipei dat de vrijheid daar niet zou overleven als Xi en zijn maten de macht zouden overnemen. Maar vanuit geopolitiek perspectief lijkt me een invasie niet aanstaande. Precies om bovenstaande redenen. Er staat te veel op het spel voor zowel China als voor de VS om de confrontatie die nu in war games wordt uitgespeeld ook daadwerkelijk uit te voeren. Het kan zijn dat de VS nog zwakker wordt dan het land nu al is en Xi zijn kans schoon ziet, maar tot nu toe is China voorzichtig geweest en vooral geduldig. Het komt vanzelf wel, als het komt. Ik denk dat de laatste zin in Van Pinxterens artikel het mooi samenvat als ze een deskundige citeert: ‘China zoekt niet naar een kans om Taiwan aan te vallen, het wil uiteindelijk juist dat de situatie blijft zoals die nu is. China wil zijn opkomst doorzetten zonder dat het tot een oorlog komt’.

In de tussentijd hebben zowel de VS als China er belang bij hun kring van ondersteuners (soms enablers) uit te breiden. Vandaar dat China aanhaakt bij Rusland en vol zelfvertrouwen (en niet zonder recht) Amerika verwijt dat ze de wereld een democratisch model opdringt dat niet iedereen wil hebben. De crisis van 2008 en de ondermijning van die democratie door Trump en de Republikeinen versterken dat verhaal. Dat zal niet snel veranderen. De VS zou er doorheen kunnen breken, onder andere door haast te maken met een Iran-deal waar Amerika zichzelf buitenspel heeft gezet.

Maar ook met een ander middel, altijd al mijn favoriet, het Trans Pacific Trade Pact (TPP). Dat verdrag tussen veertien landen rond de Pacific (exclusief China) werd uitonderhandeld door de regering Obama. Het voorzag in interessante verplichtingen voor de deelnemers in arbeidsvoorwaarden (het zou het aantrekkelijk moeten maken voor vakbondsfans) en, inderdaad, een vrijhandelsassociatie tussen die veertien landen. Globalisering riepen de Sandinistas, de kortzichtige aanhangers van Bernie Sanders, die globalisering als grootste en soms enige probleem zien.

Hillary Clinton, die oorspronkelijk voorstander was van het mede onder haar leiding onderhandelde verdrag, paste haar campagne aan en verklaarde zich in 2016 tegenstander in plaats van serieus uit te leggen wat er hier aan de hand was. Het redde haar niet, maar de Sandinsta (in dit opzicht) Donald Trump trok Amerika meteen terug uit het verdrag. Dertien landen waren zo verstandig een eigen akkoord te sluiten, maar China wreef zich in de handen. TPP was duidelijk bedoeld om China tegemoet te treden op handelsterrein en de bazen in Beijing moeten met vreugde gezien hebben hoe de Amerikanen zichzelf buitenspel zetten. De Chinezen begonnen snel eigen groepjes handelspartners op te zetten en zouden zelfs graag de TPP in zijn huidige vorm overnemen en zo de VS de pas afsnijden. Het zou desastreus zijn.

Kan de TPP worden hersteld, met Amerika voorop? Het zou mijn voorkeur hebben maar ik kan met voorstellen dat Biden niet direct die confrontatie met het congres aan wil gaan voor 2022. De sluwe commentator van de FT, Edward Luce, ziet dat ook niet gebeuren. Hij gaat wat mij betreft te ver in het afschrijven van Amerika’s mogelijkheden op dit terrein. Biden zou er goed aan doen om met de dertien partners alvast te gaan praten over mogelijkheden in de nabije toekomst – ik kan me ook niet voorstellen dat hij dat niet doet.

Ondertussen heeft Biden zijn groepering van ‘democratische landen’ vooruit geschoven, ik weet niet tot wanneer. Na 6 januari is dat misschien wel verstandig, nog afgezien van de problemen om zo’n bijeenkomst te organiseren waarbij opzichtig Hongarije en Polen moeten worden uitgesloten. China vindt ook dat prima. Het heeft het zelfvertrouwen dat het ontleent aan eigen prestaties maar vooral aan de eigen doelpunten van de Amerikanen. Dat is niet alleen de schuld van Trump – zie Hillary. Ik geen Trump niet zo heel veel krediet voor het onderkennen van de China dreiging. Dat was al lang bezig, zie de ‘pivot to Asia’ onder Obama. En Trumps verzoek aan Xi om een lekker handelsakkoord te organiseren voor zijn herverkiezing ondermijnt Trumps goede bedoelingen.

Nog los daarvan droeg Trump bij aan Amerikaanse verslechtering door de boeren die als represaille door de Chinezen werden geboycot zo’n tien miljard dollar te geven om hun verlies aan sojabonen export te compenseren. Trumps beleid was helemaal niet zo helder als het in het laatste jaar leek. En het was dom.

Biden heeft een kans om het beter te doen. Dat betekent dat de VS duidelijk zal maken – waarschijnlijk niet te luidruchtig – dat het Taiwan zal steunen en geen militaire operaties van China tegen dat land zal tolereren. Op de achtergrond zou hij het TPP nieuw leven in moeten blazen. En bovenal zal hij verdere erosie van de Amerikaanse democratie moeten voorkomen en het krakkemikkige voorbeeld dat het land nu uitstraalt moet verbeteren. Gegeven de slechte inborst van de Republikeinen, op alle terreinen, is dat misschien nog wel de moeilijkste taak.

Ik ben vast niet de enige die ziet hoe het vertrouwen in Mark Rutte nu niet meer langzaam wegebt maar tsunami gewijs wegspoelt. Om me heen hoor ik geklaag, columnisten roepen dat ze geen vertrouwen meer hebben. Wat mij betreft was dat al lang aan de gang. Ik begreep niet goed waar dat vertrouwen in Rutte op gebaseerd was. Waarom die mensen hem terug wilden.

Rutte had geluk dat de verkiezingen al geweest zijn, net voordat het echt begon te schuiven. Ik geloof echter niet dat het veel verschil had gemaakt, voor meer conservatief ingestelde lieden viel er aan de rechterkant van Rutte alleen maar haatzaaierij en corporaal gebral te halen. Voor die mensen is zelfs Kaag te progressief. Het is mager aan de rechterkant.

Het gebrek aan vertrouwen gaat echter kabinetsdiep. De Telegraaf had weer een mooie dag om Ollongren te fileren in hun dagelijkse actie tegen D66. Het maakt niet veel uit, wie de Telegraaf serieus neemt, is geen kiezer die voor weldenkende mensen te bereiken valt. Ze hebben hun eigen agenda, eigen actie en eigen media vertegenwoordigers in het zogenaamd linkse omroepbestel.

Geen vertrouwen in de VVD, geen vertrouwen in het kabinet, inclusief D66 en CDA van de Omtzigt onzin. De enige politicus die wel vertrouwd wordt is overspannen. Tja. Geen vertrouwen in de eenvoudige logistiek van vaccinatie. Noem het intelligent en de Nederlander trapt erin en denkt dat het voor hem/haar op maat gemaakt is.

Ik heb lang geaarzeld om de voor de hand liggende vergelijking te maken, maar: het lijkt het Nederlands elftal wel. Ik luisterde per ongeluk tijdens het koken naar het eerste half uur op de radio van de wedstrijd tegen Turkije. De arrogantie, de zelfverzekerdheid, de eigendunk. We gingen dat varkentje wel even wassen. Niet nuchterheid is typisch Nederlands, overdreven vertrouwen in eigen intelligentie en kunde is dat. Het is onze valstrik. We zijn er blind voor.

Zoals we ook blind zijn voor de intolerantie en godsdienstwaanzin in onze eigen Hollandse protestantse kerken. Afgelopen weken de gedwongen ‘coming out’ op gereformeerde scholen, dit weekend schop- en trappartijen bij kerken die de corona regels negeren. Misschien kan onze grootste vechter tegen geloofswaanzin en waanzinnig geloof, de PVV baas, daar eens zijn aandacht op richten.

En mag ik als een moderne Cato elk stuk over binnenland beëindigen met een oproep om het ondemocratische, de politiek vervuilende instituut van de Eerste Kamer af te schaffen?

Thoughts and prayers zijn weer overal te vinden nadat iemand in Boulder, Colorado, een college town, tien mensen heeft doodgeschoten. Amerika is weer open, de massamoorden kunnen weer doorgang vinden.

Het is misschien goed, of wellicht overbodig, om te wijzen op de afgevaardigde van Colorado die in november werd gekozen. Lauren Boebert is wat ze een ‘gun rights activist’ noemen in deze regio. Ze heeft een restaurant dat zich kenschetst als ‘gun themed’, wapens all over the place. Ze deed van zich spreken zodra ze in Washington opdook door haar wapens mee in het capitool te willen nemen en er mee rond te paraderen in DC, waar de regels vrij strikt zijn en de ervaring met wapengeweld enorm.

Het is harteloos de bewoners van Colorado geluk te wensen met een dergelijke afgevaardigde, net zo harteloos als te doen alsof de dood van deze tien mensen in Boulder uit de lucht komt vallen. Afgevaardigde Boebert zei dat ze bad voor “the police, first responders, and those affected by this tragedy”. Niet de slachtoffers van wapengeweld, let wel, enkel ’those affected’. Er was een politieman onder de doden, anders had Boebert alleen in privé gebeden.

Vorige week was het Atlanta, waar de moordenaar ’s ochtends een heavy duty wapen kon kopen en later op de dag acht mensen dood kon schieten. Thoughts and prayers, bla, bla, bla.

Het kwartetten is begonnen. Niets leuker dan kabinetten in elkaar zetten.

Maar laten we eerst even vaststellen dat ons parlementair systeem absurd is zo lang we een Eerste Kamer hebben. We hebben vorige week massaal gestemd, direct om mensen ons te laten vertegenwoordigen. En dan worden de mogelijkheden beperkt door een indirect orgaan, gekozen in tussentijdse verkiezingen voor provincies waar niemand wat om geeft. Belachelijk. Ik zou zeggen: vergeet die Eerste Kamer. De kiezer heeft gesproken.

Het spelletje om VVD en D66 te combineren met CDA en JA21 is duidelijk niet meer dan dat. D66 zou wel gek zijn om daarin mee te gaan. Het zou Rutte het rechtse overwicht geven dat hij ook al zocht in 2009, toen hij ook de optie had met de PvdA te regeren maar de verhouding niet lekker vond. U weet waar dat toe leidde. Eerdmans zou wel willen, reken maar.

Een groepering over links, VVD, D66, PvdA en GL, zou Rutte in de minderheid zetten. Hij moet er dan het CDA bij hebben om getalsmatig te kunnen domineren. Als het CDA dat niet wil levert Volt erbij 78 zetels, maar dat is niet nodig. Volt zal liever ad hoc steunen, en dat geldt ook voor de CU, die zich heeft vastgezet op levens onderwerpen.

Ben ik de enige die Rutte niet vertrouwt? Zijn afwijzing van de PVV was altijd mager. Als Wilders zijn ‘minder, minder’ woorden zou inslikken, zou Rutte wel willen praten. Ondanks het programma van de PVV. De NRC biedt vier opties voor een regering. Ik heb een vijfde. VVD, CDA, JA21 en de PVV, samen 70. De CU staat in de coulissen en anders de SGP wel. Forums club van freaks zou zo ook een belangrijke rol krijgen.

D66 zit hier in de moeilijkste positie, ondanks de verkiezingswinst. De partij zou het liefst over links gaan en Rutte in de minderheid zetten. Doorgaan met huidige coalitie is een goede tweede. Alle andere opties zijn losers. Mijn voorspelling VVD, D66, CDA, PvdA en GL. Rechts 50, mager links 39. Precies wat Rutte zou willen.

En over twee jaar nieuwe verkiezingen. En laten we ze dan meteen combineren met de PS verkiezingen, kunnen we de fictie dat daar werkelijk voor provinciale onderwerpen wordt gestemd meteen bij het oud vuil zetten.

De moordpartij in Atlanta is een staalkaart aan wat er mis is in de Amerikaanse samenleving. Een man koopt ‘s ochtends een wapen en schiet later op de dag acht mensen dood. Hij vermoordt Aziatische vrouwen, voor veel Amerikanen symbool van zowel vrouwelijke verleiding als nu, dankzij het racisme van Donald Trump, van corona problemen. De 21-jarige moordenaar blijkt een product van de vergiftige nonsens die evangelische kerken hem aanpraatten. Seks is slecht, vrouwen zijn verleidsters, Aziatische vrouwen het symbool daarvoor. Dit is het deel van de samenleving dat de gefrustreerde mensen oplevert die het Capitool bestormen, samenzweringsonzin geloven en, in niet eens zo heel extreme gevallen, hun mysogenie en racisme botvieren door te moorden.

De meeste moordpartijen vinden hun wortels in de zieke krochten van de Amerikaanse geest. We vinden ze pijnlijk normaal, dat wil zeggen, een vast onderdeel van de dagelijkse onveiligheid in Amerika. Ze verdwijnen weer snel uit beeld. De meer dan vijftig doden in Las Vegas? De vermoorde keuters in Connecticut? Voer voor samenzwerings idioten. De scholieren in Florida? Gebagatelliseerd door een fris gekozen Republikeinse afgevaardigde. Beloftes om wat te doen aan al die wapens? Liever thoughts and prayers en op naar de volgende massamoord.

Het racisme tegen Aziaten krijgt in het algemeen te weinig aandacht in het dagelijkse racisme tegen zwarte Amerikanen. Maar het heeft een lange geschiedenis, teruggaand tot de goudkoorts in 1849. Al in 1882 werden de grenzen gesloten voor Chinezen, vooral voor Chinese vrouwen die natuurlijk allemaal prostituees waren. De rellen in Californië, jaren 1870, 1880, waren dodelijk. Mijn Chinees Amerikaanse schoonouders vertelden over de moeite die ze hadden in de jaren vijftig om een huis te kopen. De witte eigenaren hadden een pact om niet aan yellow people te verkopen.

Amerikaanse mannen hebben een bepaald idee over Aziatische vrouwen. Ik kan dat aspect moeilijk inschatten omdat ik er niet mee behept ben, maar voor een ervaring van binnenuit kan ik u verwijzen naar de column die mijn echtgenote erover schreef.

Ten slotte, niet om volledig te zijn, maar om een niet onbelangrijke component erbij te houden: die kerken, dat perfide geloof, die onzin die mensen wijsgemaakt krijgen. Een haatzaaier als Wilders loopt voortdurend te roepen over de islam, hij zou eens dichter bij huis moeten kijken naar deze evangelische psychologische terroristen die mensenlevens kapot maken. Ook in Nederland geen ongekend fenomeen, sommige van onze schrijvers boeken succes met hun verhaal over een bekrompen samenleving. Sommige predikanten en hun hulptroepen verklaren dat normale menselijke gevoelens een seksverslaving zijn, zoals de moordenaar in Atlanta kreeg wijsgemaakt.

Haat is altijd pervers, zowel als hij komt van Wilders als van een doorgeslagen jongere met, zoals de politiechef het meende te moeten kwalificeren, ‘a bad day’. Haat kost levens.

Niet partijen maar aanvoerders beslisten deze verkiezingen. Rutte, Kaag, Baudet en aan andere kant van de balans Hoekstra, Klaver en Marijnissen. Ik laat Ploumen even buiten beschouwing want Asscher had zijn partij leiderloos achtergelaten. Ik weet nog niet of ik hem dat moet verwijten, het was uiteindelijk zijn eigen achterban die hem kwijt wilde – waarbij nog mag aangetekend dat Asscher zelf in 2107 Diederik Samsom onderuit had gehaald. Werden hier nog rekeningen vereffend? Het doodvonnis was misschien onvermijdelijk voor een ouderwetse partij. Asscher had het wel mogen uitzitten, wat mij betreft.

Terug naar die leiders. Ik klaag al langer over de veelheid aan loopjongens en loopmeisjes die op die lijsten opduiken. Fractiemedewerker is het beste opstapje naar kamerlid. Relatief weinig kamerleden zijn echt volksvertegenwoordigers. Nummer 3 op de VVD lijst, de persoonlijk adviseur van Rutte, wordt nu fractieleider. Pechtold had zich al omringd met deskundigen in plaats van politici en die stroomden dan ook gemakkelijk door naar uitvoerend werk.

Leiders. Waar staan die partijen voor? De NRC breekt zich het hoofd over twee liberale partijen die nu het midden vormen van de Nederlandse politiek (in het artikel ernaast legt Tommy Wieringa het hard rechtse contingent in ons parlement op de pijnbank – nou ja, de nazi verheerlijkend en haatzaaiers, de zevende partij klanten, de chauffeur van Pim: zij lachen erom). Maar liberalisme is niet waarop de VVD of D66 campagne voerden. Het ging om leiderschap, zowel bij Rutte als bij Kaag, en ze wonden er in hun posters en campagne uitingen geen doekjes om.

Ik ben zo langzamerhand hopeloos ouderwets in mijn verlangen naar beginselpartijen, moet ik vaststellen. Beginselen zijn plezierig als je besluiten moet nemen en ze geven de kiezer of het partijlid een idee van richting. Je hoeft niet elke keer weer pragmatisch te overwegen welke kant je op wil, beginselen wijzen die kant aan. En je hoeft niet iedere verkiezing van partij te wisselen. Maar ja, inderdaad, hopeloos ouderwets.

Veel mensen waren blij met de winst van D66, de Telegraaf was blij met de ineenstorting van links, wat dat woord ook nog mag betekenen. Zelf vond ik de winst van Baudet, niet onverwacht na een campagne gericht op corona ongenoegen, het meest verontrustend. Corona ongenoegen kan ik me voorstellen, maar het negeren van de kletspraat in FVD gelederen niet. De kiezer maalt er niet om. Die kiezer geeft er evenmin iets om dat Wilders haat zaait tegen een flink deel van de Nederlanders (Leo Lucassen is de enige die daarover stevig aan de bel trok, zonder veel effect, helaas). De kiezer geeft niets om het opportunisme van Eerdmans en zijn bende.

Je kunt nauwelijks optimistisch zijn over dit resultaat. 28 rechts radicale kamerleden kunnen niet meeregeren. 25 linkse kamerleden likken hun wonden. Het midden is het enige dat overblijft. Niets te kiezen daar. Een schamel resultaat, helaas.

Het was altijd moeilijk om de linkse partijen, dwz. Groen Links en PvdA, aan het fuseren te krijgen, meestal omdat de een won als de ander minder won of verloor. Nu beide verloren hebben, is het tijd om echt samen te gaan.

Zeker, de partijculturen zijn verschillend, maar laten we eerlijk zijn, die van de PvdA is niet meer van deze tijd. Ik heb het al eerder gezegd: dumpen die rode rozen, internationale, al die ouwe meuk die niemand meer aanspreekt. Wat mij betreft komt er nu een Sociaal Democratische Partij, maar misschien is dat te veel PvdA voor GL. Klimaat is nu voor iedereen een top of mind onderwerp, het maakt GL minder relevant, vrees ik. De rest van het linkse programma ligt zo dicht bij elkaar dat je soms niet ziet waar het verschil zit.

Dit is het moment. Nu moet het gebeuren. Fuseren.

D66 gun ik de winst. De partij is over zijn Pechtold erfenis heengesprongen, Kaag heeft het geweldig gedaan.

Hoorde op Radio 1 vanmiddag discussie tussen Francisco van Jole en Peter Kee, de laatste van Op1, het keuvelprogramma me zoveel vooringenomen gasten. En terugkerende onzin. Ik begreep dat Maarten van Rossem verontwaardigd was omdat hij zijn lulverhaal over het ritselen van een vaccin niet helemaal mocht houden. Let me guess: het is weer tijd voor een Van Rossem time out. Ik denk dat we hem voorlopig niet meer zullen zien.

Terug naar het gekeuvel. De gast gisteravond was blijkbaar Mark Rutte die even kwam binnenlopen en vrijuit nog een rondje kon maken om zijn onaangetaste status te vieren. Kee vond het heel gewoon dat dit gebeurde. Leek me niet.

Frits Abrams suggereerde dat Wilders zou kunnen klagen over het veranderen van de regels voor poststemmen nadat bleek dat ze, typerend genoeg voor deze regering, totaal onvoldoende waren. Ik denk dat Wilders ook zijn andere klacht over de publieke omroep luid kan laten klinken. En verdomd, hij heeft gelijk. Niet over de naar links hellende publieke omroep, dat is totale onzin nu iedereen naar rechts overhelt.

De NRC had gisteren een artikel over de publieke omroep en de absurde verlaging van de ledenaantallen om waardeloze omroepjes als PowNed erbij te houden. Er wordt hard nagedacht over een alternatief, maar niemand leek erg creatief. Ik ben zo vrij te wijzen op mijn herhaalde pleidooi voor een matching funds systeem: de omroepen krijgen evenveel geld als ze aan vrijwillige bijdragen binnenkrijgen. Eens kijken wat we dan overhouden. En NPO of NOS of wat het ook mag zijn, moet gewoon een nationale omroep worden, BBC achtig.

Tenslotte had Hugo de Jonge een ongelukkige ervaring vandaag die helemaal past bij zijn uitstraling als minister. Met een verlopen paspoort vol gaten naar het stembureau? Je verzint het niet, zelfs de belabberde Nederlandse cabaretiers zouden daar niet op kunnen komen. Geen wonder dat er zoveel mis is gegaan. Rutte zat erbij en lachtje. Niet eens in zijn vuistje.

Volgens Politici realiseren de Republikeinen zich dat ze totaal de boot gemist hebben bij Bidens coronaplan. Het plan van 1.900 miljard dollar om Amerika een plezieriger land te maken (niet allemaal aan corona gerelateerd) is populair bij de gemiddelde Amerikaan. Meer dan zestig procent vindt het een goed plan.

Republikeinen hebben met hun talking points (socialisme, park barrel, te groot, te veel, tekorten) niets bereikt. Zelfs Fox kon er niets mee en is liever overgeschakeld over de cancel culture rondom mr. potato head (don’t ask). Als ze het slim hadden aangepakt in de eerste weken, hadden de Republikeinen een deal kunnen krijgen waardoor ook zij krediet hadden opgedaan voor de wet. Ze weigerden, kwamen met een nonsens plan van 600 miljard dat Biden, terecht, afwees als niet serieus. Dus stemde geen enkele Republikein voor het uiteindelijke plan.

Nog los van de merites vind ik dit een interessante ontwikkeling, of vaststelling, misschien moet je het zo noemen. Toen de Republikeinen in 2017 een belastingverlaging voor de rijken organiseerden en zo de begroting opbliezen en de economie stimuleerden of ouderwetse Keynesiaanse manier – zonder dat dat overigens nodig was – rekenden ze erop dat ze deze geslaagde wetgeving konden uitbuiten in de tussentijdse verkiezingen van 2018.

Dat bleek een totale misrekening. Niemand was geïnteresseerd, niet in het negatieve (de Republikeinen naaien de gewone burger), niet in het positieve (de Republikeinen krijgen de economie aan de gang). Ze verloren die verkiezingen, de Democraten kwamen terug met een grote meerderheid in het Huis. Dat Trump in 2020 nog 73 miljoen stemmen haalde, was niet omdat de burger het wetgevend vermogen van de Republikeinen zo waardeerden.

Je mag vaststellen dat Republikeinen geen idee hebben wat voor soort wetgeving de bevolking wel of niet acceptabel vindt. Je mag ook vaststellen dat de Democraten een lesje geleerd hebben van 2009. Go big and go alone. Probeer niet Republikeinen aan boord te krijgen voor wetgeving die de burgers een beter leven geeft. En, belangrijker nog, claim krediet voor de wetgeving die je wel aangenomen krijgt en wrijf het de opponenten in dat ze tegen stemden.

Dat doen de Democraten nu goed en als er geen rampen gebeuren staan de Democraten er voor 2022 beter voor dan je zou verwachten. Wat raadselachtig blijft is dat de burgers die nu Bidens honingpot waarderen, toch in dergelijk grote getale voor de Republikeinen stemden in 2020. Waar is de disconnect? Dat moeten de Democraten zien uit te vinden. Hun wetgeving en sociale programma’s worden gewaardeerd, maar de burgers zijn niet bereid om de Republikeinen voor hun verkeerde inschattingen te straffen. Een behoorlijke uitdaging.

Het is interessant om te ervaren hoe het presidentschap van Bill Clinton steeds meer afbladdert. Ik had hem al nooit erg hoog zitten – een gemiste kans – maar ook de fans zijn zo langzamerhand wat minder enthousiast.

Voorop staat natuurlijk zijn gebrek aan discipline, dat niet alleen leidde tot de affaire met Lewinsky en het neutraliseren van welke politieke macht dan ook, laat staan moreel gezag, maar dat ook zijn beleid ondermijnde. Dat begon met de homo’s in het leger – te snel, zonder inbedding – en de stupide benoeming van Hillary tot uitvoerder van het project om ziektekostenverzekering erdoor te krijgen.

Daardoor raakten de Democraten in 1994 het Huis kwijt aan de Republikeinen die onder Newt Gingrich een verdere stap op de weg naar roekeloze polarisatie hadden gezet. Bezorgd over herverkiezing, begon Clinton, op advies van campagnestrategen, met ’triangulatie’, het deels overnemen van Republikeinse standpunten zodat de tegenpartij daar minder geprofileerd mee kon optreden.

Het leidde tot de anti-misdaad wet van 1994 waarover iedereen (zelfs haatdragende Republikeinen) het nu eens is dat hij heeft geleid tot schandelijke criminalisering van vooral zwarte mannen. Om niet te spreken over het gevangeniswezen als private onderneming. De volgende stap was het eindigen van ‘big government as we know it’ door in 1995 de AFDC, de hulp voor alleenstaande moeders, uit te kleden. Pas nu, in 2021, stelt Biden dat beleid bij.

Clinton was er heel tevreden over en herverkiezing in 1996 was geen probleem (al liet hij zich steunen door een Indonesische geldschieter), vooral omdat de Republikeinen de bejaarde Robert Dole inzetten.

Voeg aan dit verhaal nog toe dat in 1999 de Glass-Steagall Act werd ingetrokken, de regulering van de financiële industrie. Het was een Republikeins plannetje maar Clinton had het van een veto kunnen voorzien. Veel analisten wijten de crisis van 2008 onder meer, of in belangrijke mate, aan het ontmantelen van controlemechanismes. Anderen zeggen dat de Act toch al niet meer werkte maar het lijkt er eerder op dat het mogelijk maken dat banken ook voor eigen rekening konden speculeren wel degelijk tot de crisis bijdroeg.

Door zijn Lewinsky gedoe, dat in het me-too tijdperk eindelijk de veroordeling kreeg die het altijd verdiende, veroorzaakte Clinton het verlies van Al Gore in 2000 (niet weinig geholpen door Gore zelf, die belabberd campagne voerde).

Als we tenslotte ook de campagnes van Hillary Clinton, met als hoogtepunt het drama van 2016, tot de erfenis van ranzige Bill mogen rekenen, wordt wel duidelijk dat het Clinton-tijdperk allesbehalve succesvol was. De economie groeide, vooral door de dot-com boom (die in 2001 ook tegen zijn grenzen aan liep) maar daar was het wel mee gezegd.