Is het goed nieuws dat de Republikeinse Partij zijn doodvonnis tekent door zich over te geven aan Trump en zijn trawanten? In mijn meer pessimistische buien over de VS – frequenter de laatste jaren – denk ik dat dit inderdaad valt toe te juichen. De GOP als gevangene van Trump garandeert dat de partij niet meer op landelijk niveau aan regeren toekomt.

Want met alle gepraat eromheen, dit is wel duidelijk: Donald Trump zal nooit meer worden herkozen als president. Niet omdat de partij hem buitenspel heeft gezet, niet omdat hij na de door hem geëntameerde staatsgreep en daarop volgden impeachment veroordeling voorgoed buiten het electorale spel moest blijven. Nee, Trump kon onder de best mogelijke omstandigheden, afgelopen november, voor de staatsgreep, voor de grote verkiezingsleugen en voor de onthulling van het wijdvertakte netwerk van uiterst rechtse gewelddadige groepen in zijn achterban, niet meer winnen.

Daarover ben ik optimistisch, als je dat zo mag noemen. Zelfs als Biden door obstructie van de Republikeinen een matig president zou blijken, dan nog denk ik niet dat weer eens 73 miljoen Amerikanen op hem zouden stemmen, laat staan meer. De huidige opwinding rondom de fascistoïde afgevaardigde uit Georgia, de wapenliefhebster uit Colorado en een paar extreem rechtse afgevaardigden maken de partij enkel maar onaantrekkelijker voor beschaafde Amerikanen (versta me niet verkeerd, zelfs van die 73 miljoen kiezers is het grootste deel te beschaafd om dit te tolereren).

Natuurlijk wil de psycho zelf een rol, de rol, blijven spelen. Even leek het erop dat zelfs de ultieme cynicus en machtspoliticus, Moscow Mitch McConnell, de gelegenheid zou gebruiken om Trump te lozen en de GOP in elk geval een kans zou geven om weer een ‘normale’ conservatieve partij te worden. Vorige week bleek dat vals alarm. Dat wil zeggen, de cynische opportunisten, de mensen zonder idealen, runnen nog steeds de show. McConnell liet de kans lopen om een serieus impeachment proces te voeren (zie mijn post eerder deze week) en de windvaan Kevin McCarthy, Trumps voetveeg in het Huis, haastte zich naar Florida om de ring van de baas te kussen. Nou ja, zijn voeten. McCarthy had, net als McConnell, Trump verantwoordelijk gesteld voor de staatsgreep. Beiden slikten dat nu in.

Het terugtreden van senator Portman (overigens een betrouwbare Trump supporter) van Ohio voor de verkiezingen van 2022 maakt een uiterst rechtse Republikein in die cruciale staat waarschijnlijk. Kan die winnen? Zelfs McConnell kan daar niet optimistisch over zijn.

Op staatsniveau is de GOP in een aantal staten overgenomen door de Trump-extremisten. In Arizona ging dat het verst. De weduwe van John McCain, sinds Goldwater de beroemdste Arizona politicus, werd gedist. In Oregon, in Pennsylvania, in Wisconsin, in Michigan regeren de Trumpies. In Washington hopen Ted Cruz, Josh Hawley en Tom Cotton Trumps mantel over te nemen, aan de kant staan ook vazal Mike Pompeo en de teleurstellende Nikki Haley. Zij denken hun karretje vooruit te duwen door zich aan Trump te koppelen. Een fluim als Marco Rubio kon daar nog wel eens spijt van krijgen als Ivanka Trump hem in 2022 uit zou dagen (wat ik overigens niet zie gebeuren, maar Rubio is er al zenuwachtig over).

Dat kon wel eens tegenvallen als Trump inderdaad als een schaduw op de achtergrond aanwezig blijft. Landelijk gezien moeten Cruz en zijn opportunisten zien dat ze van Trump afkomen zonder diens aanhang kwijt te raken. McConnell kon even hopen dat hij van Trump af kon komen en tegelijk ook de Trumpistan erfenis opzij te zetten.

Dat lijkt niet te gaan gebeuren. Ik geloof niet erg in het opzetten van derde partijen, maar ik moet wel vaststellen dat er in de VS geen betrouwbare conservatieve partij meer is. Echte conservatieven nemen afstand van Trumpistan en zijn nu gedwongen om ook afstand te nemen van de GOP. Gaan ze zelfstandig verder? Kunnen Never-Trumpers een eigen club opzetten? Ik geloof het als ik het zie.

De Republikeinen gaven zich vrijwillig over aan Trump toen die zijn vijandige overname van de partij had voltooid. Nu laten ze vrijwillig toe dat ze de gevangenen worden van de president in ballingschap.

Zoals ik zei, op dat niveau is het goed nieuws. Maar met een irrelevante partij is het lastig samenwerken. Zoals Biden nu al ontdekt heeft, kan hij niets gedaan krijgen als hij wacht op steun van beide partijen. Hij moet gewoon zijn beleid doordrukken. Het probleem daarbij is niet de GOP maar de senator van West Virginia, een rechtse Democraat die haast teruggrijpt op de oude zuidelijke Democraten van het segregatietijdperk.

Hoewel Biden deze eerste week mooi dingen gedaan heeft – zij het enkel per order, niet met wetgeving – ben ik daarom uiterst pessimistisch over het vervolg. Opnieuw, nog steeds, een congres dat niets gedaan krijgt. Een Trumpistaanse Republikeinse Partij. Een staatsgreep die veel diepere wortels had dan we dachten – ik wacht met spanning het alles omvattende rapport af. Burgers die als jihadisten geradicaliseerd zijn.

Nee, geen burgeroorlog. Een totale verlamming, deels door geweld, deels door obstructie lijkt me de nabije toekomst.

In de Groene een scherp artikel over het huidige D66, een bestuurspartij, ooit opgericht, zoals Hubert Smeets in zijn Van Mierlo biografie ongetwijfeld duidelijk maakt, om het bestel op te blazen. Ik heb het altijd ironisch, of zwak cabaret, gevonden dat deze bestelopblazer nu vereeuwigd is de Van Mierlo Stichting, voorheen wetenschappelijk bureau.

Het artikel vertelt over mensen die uit de partij stappen omdat die te bureaucratisch is, niet democratisch, leden te weinig invloed hebben. Oude spoken komen langs. De redenen waarom ik in 2011 mijn lidmaatschap opzegde blijven onveranderd aanwezig. Het was de Pechtold partij geworden, gerund door een stel Van Mierlo acolieten, die plooibare en dienstbare mensen rondom de grote leider benoemde. Kamerleden die meer bureaucraten waren om Pechtold te helpen. Enfin, hier mijn ervaringen mocht u geïnteresseerd zijn om te zien hoe in de Nederlandse politiek niets veranderd.

Bekende namen komen langs. Gerard Schouw, door Pechtold als voorzitter benoemd na de ineenstorting van 2006, kwam ik tegen toen ik in 2007 kandidaat voorzitter was (tegenover Ingrid Engelshoven, ook al zo’n oude bekende). Schouw manipuleerde die verkiezing zodat Van Engelshoven kon winnen (voor alle duidelijkheid, ik weet niet of ik had kunnen winnen, maar zo werd het onmogelijk gemaakt – pas drie dagen voor de verkiezing werden de kandidaten officieel, Engelshoven was toen al lang campagne aan het voeren, en ik niet). Schouw werd Eerste en Tweede Kamerlid en vertrok toen voor het grote lobbygeld. Pechtold, ach heden, ook het CBR heeft een directeur nodig. Het is hem gegund.

Carla Pauw heb ik nooit ontmoet maar was altijd ergens als moederkloek van Pechtold aanwezig. Frans van Drimmelen was via het lobbykantoor waar Van Engelshoven werkte voor Heineken – ze was toen natuurlijk geen wethouder, foutje in het Groene verhaal – ook aanwezig al heb ik hem nooit ontmoet. Het clubje nam de partij over nadat Louise Wies van der Laan als lijsttrekker was verslagen en het zittende bestuur schreef de toekomst voor een partij die ze zelf om zeep had gebracht. De reden dat ik toen mijn tegen beter weten in kandidatuur stelde was dat ik meer programma, meer ‘ideologie’ in de partij wilde. En meer ledenbetrokkenheid.

Ook Marty Smits duikt op. Ik heb met hem te maken gehad toen het congres tot twee keer toe opdracht gaf om een behoorlijk ledenblad te maken waarin ook gedebatteerd kon worden over issues. Smits mocht namens het bestuur dat project om zeep helpen en deed dat kundig. En dan is Eerste Kamerlid Joris Backer, die vijf speerpunten schreef (nou ja, een speerpunt, de rest bungelde) bij wijze van ideologisch programma. Hij schreef het programma ‘voor Pechtold’, niet voor de partij. Toen ik hem erover aansprak kreeg ik te horen dat ik altijd zo boos was. Waarom toch? Nou ja, daarom.

Ah well, laat ik erover ophouden. Water under the bridge. Verspilde moeite. Mevrouw Kaag zal best een goed persoon zijn maar ze komt in een dichtgetimmerde partij, de Pechtold nalatenschap. Ik wens haar sterkte. D66 was ooit een mooie belofte, zo ongeveer in 1966. Da’s lang geleden.

De Republikeinen zijn hardleers. Of, nee, laat me dat amenderen. Wij zijn hardleers. Hadden we ooit gedacht dat er enig schuldbesef, enige serieuze analyse zou komen van de Republikeinse overgave aan de psychopaat? Wat zijn we ongelooflijk naïef.

De stemming gisteren in de senaat liet zien dat daarvan geen sprake zal zijn. 45 Republikeinen stemden tegen het voeren van het proces dat de impeachmentprocedure tegen nu oud-president Trump zou moeten afronden. 45, inclusief Moscow Mitch die vorige week nog verkondigde dat hij Trump verantwoordelijk hield voor de aanval op het Capitool maar hem niet wil veroordelen.

De excuses waren vanzelfsprekend. Opportunisme en bull shit. Volgens Rand Paul, een anti-overheids zeloot, steeds meer ook een anti-democratie zeloot, net als zijn totaal foute vader, is het voeren van een impeachment procedure tegen een president wiens termijn voorbij is in strijd met de grondwet. Het overgrote deel van de grondwet experts is het daarmee oneens en ook common sense moet deze redenering onderuit halen: het geeft, zoals Democraat Schumer zei, een president in de laatste weken van zijn termijn de vrije hand. Geen kans op bestraffing.

Maar de grondwet is allang opzij gezet door deze Republikeinen en ingeruild voor een onverstandige loyaliteit aan de psycho die op zijn beurt tegenover letterlijk niemand loyaal is. Als het Congres deze oproep tot terrorisme, deze staatsgreep (inclusief de pogingen om officials in Georgia onder druk te zetten, deel van de aanklacht, en de pogingen om het minister van Justitie verder te corrumperen, niet onderdeel) niet zou veroordelen dan zet het zichzelf buitenspel. Het moest impeachment instellen een jaar geleden, en toen al brachten de Republikeinen enorme schade toe aan het democratisch en grondwettelijk systeem. Deze herhaling maakt de schade permanent.

Het is goed, zelfs noodzakelijk, dat het proces gehouden wordt, alleen al om deze reden. Een parlement mag een staatsgreep van de uitvoerende macht nooit over zijn kant laten gaan. Een proces zal het bewijs nog eens opvoeren, laten zien wat er gebeurd is. Het wachten is echter op een commissie a la de 9/11 commissie om het hele complex rondom 6 januari bloot te leggen. Het belooft een hard rapport te worden maar zal, net zomin als het 9/11 rapport politieke consequenties hebben voor de plegers.

Het is ook goed om hiermee door te gaan omdat het Trump neerzet waar hij thuishoort: als een probleem van de Republikeinen. Als ze hem niet dumpen dan blijft hij politiek relevant, blijft hij voorverkiezingen bedreigen en neuzelen over 2024 zonder er iets voor te doen, simpelweg door aanwezig en beschikbaar te zijn. Dat is het Republikeinse dilemma waarin de lafhartigen en opportunisten nu al partij gekozen hebben: of de partij gumt Trump weg en herstelt zich als een conservatieve organisatie, of de partij blijft gevangene van een gevaarlijke populist en, via hem, van onscrupuleuze, diep slechte types als Ted Cruz en Josh Hawley.

McConnell wordt altijd beschreven als een uitzonderlijke manipulator, een man van het lange spel, iemand zonder idealen afgezien van het krijgen van en behouden van macht. Maar ook hij weet het niet zeker. Het lijkt er echter op dat hij voor meer macht met de Democraten en de vijf Republikeinen mee had moeten stemmen om vervolgens Trump kwijt te raken. Aan de andere kant, en die afweging lijkt McConnell te maken, misschien kan verdere destructie van de Amerikaanse politiek in 2022 weer een Republikeinse meerderheid in het Congres opleveren.

Tussentijdse verkiezingen zijn altijd lastig voor een nieuwe regering en McConnell kan hopen op een Republikeinse meerderheid. Maar ja, dan zit hij met het probleem dat Trump-getrouwen extreem rechtse kandidaten zullen steunen in Republikeinse voorverkiezingen, daarmee de kans op verlies in de echte verkiezingen groter makend. McConnell lijkt te hopen dat hij die schade kan beperken en zo in 2022 de macht kan heroveren.

Want laten we onszelf niets wijsmaken, een te groot deel van de Amerikaanse burgers is al diep gecorrumpeerd door de leugens en subversieve daden van deze Republikeinse Partij. Als Cruz en Hawley erop gokken dat ze weg kunnen komen, voordeel kunnen trekken van hun anti-democratisch optreden, dan zijn daarvoor best argumenten te vinden. Argumenten van opportunistische aard, niet inhoudelijk of van civic society aard.

De stemming gisteren liet zien dat de kaarten zijn geschud. De Republikeinen kiezen voor Trump en zijn trawanten in de hoop dat ze Trump in de loop van de jaren kunnen afschudden. De kans – door mij altijd klein geacht – dat ze hun rug zouden rechten en zich zouden herstellen als geloofwaardige, betrouwbare partij, is sinds gisteren aanzienlijk kleiner. Daarmee is de kans dat de Amerikaanse democratie in het komende decennium ten onder zal gaan, weer groter geworden.

Nu uit: de derde druk van Geschiedenis van de Verenigde Staten, uitgebreid met het Trump-presidentschap. Met nieuw voorwoord, uitgebreid slothoofdstuk en epiloog over de betekenis van Trump.

Klik op de cover voor meer informatie, onder meer de inhoudsopgave.

Vooruit dan maar, nog een keer Trump. Geleidelijk aan blijkt de corrumpering van het systeem door de 45ste president dieper en ernstiger dan we zelfs nog konden denken. Niet alleen de grote leugen van de gestolen landslide, de telefoontjes om officials in Georgia en elders onder druk te zetten, het aanzetten tot een aanval op het Capitool, de brede ondermijning van vertrouwen in verkiezingen, en nu nieuws over een tweederangs official in het ministerie van Justitie, Jeffrey Clark, die bereid was het vuile werk van Trump op te knappen.

Clark plotte, samen met Trump en zijn trawanten, om het ministerie van Justitie te laten interveniëren in de verkiezingen in swing states op allerlei manieren, bedoeld om Trump alsnog te laten winnen. Trump zou dan acting minister Rosen ontslaan, Clark op diens stoel zetten. Alleen een collectieve actie van de top van Justitie, die liet weten allemaal te zullen aftreden als dit scenario zou worden uitgevoerd, weerhield de crimineel in het Witte Huis om dit door te zetten. Het is geen deel van het impeachment proces maar zou het moeten zijn. Geen afgevaardigde die zich democratisch noemt (kleine d) zou dit mogen accepteren. Behoorlijk wat Republikeinen zullen dat wel doen.

Trump is aan het klungelen. Om aandacht te houden riep hij mogelijk een derde partij op te zullen richten (het is goed te herinneren dat hij de vraag daarover al kreeg tijdens de debatten voor de Republikeinse nominatie in 2016 – de partij vertrouwde hem niet). Het is typisch Trump: totale bullshit, dom en incoherent.

Trump en zijn bende zijn niet capabel om een nieuwe partij op te zetten. Het vergt energie, programma’s en organisatorisch vermogen, zaken die de oude golfer niet voorradig heeft. Een progamma heeft de man niet en hij heeft niet de intellectuele kracht (en de think tank achterban) om iets in te vullen. Organisatie, tja, dat is niet zijn forte.

Het was ook licht lachwekkend. Trump kondigde aan niet getrouwen te zullen gaan lastig vallen met Trump-kandidaten bij voorverkiezingen. Dat zou de partij verder naar rechts trekken, de kans op verlies in 2022 vergroten. Het is een risico voor de McConnell types. Maar ja, als de psychopaat een derde partij begint dan doet dat er allemaal niet meer toe want dan moet hij eigen kandidaten neerzetten.

Kortom, een ballon die al leeg was voordat Trump hem kon oplaten.

Het is teleurstellend, zij het geheel voorspelbaar dat de ‘deskundigen’ die gisteravond op onze nationale omroep hun plasje mochten doen over de inauguratie, niet tevreden waren. Geen toespraak voor de boeken, geen fantastische orator, geen uitgebreid programma. Misschien is het onvermijdelijk als Maarten van Rossem het hoogste woord heeft en iedereen wegdrukt dat er geen origineel of interessant woord te horen valt.

Erger, ze begrepen niet wat ze hadden gezien en gehoord. Om te beginnen, inaugurele redes zijn zelden voor de geschiedenisboeken. Ja, JFK deed het, zestig jaar geleden, en Trump, vier jaar geleden. Maar kan iemand nog iets reproduceren van Clinton, Bush of zelfs Obama, die onvermijdelijk weer als de geweldige spreker werd gevierd? Maar wat zei hij? Van Clinton wist je alleen dat zijn toespraken veel te lang waren. Niemand weet meer wat hij zei. Kortom, Bidens toespraak was zo normaal als het commentaar van Maarten was, al dertig jaar hetzelfde geëikel over de Amerikaanse liefde voor God.

Bidens speech was geweldig want hij was effectief. Hij veegde Trump en zijn zielloze acolieten op dat podium de mantel uit zonder de psycho te noemen. Reken maar dat de Republikeinen wisten over wie hij het had toen Biden racisme, white supremacy en terrorisme noemde. Unity was het thema, iets waar Trump noch McConnell en zijn club vier jaar naar hadden omgekeken.

Het was ook geen toeval dat Lincoln diverse keren werd aangehaald. Iemand sprak over het capitool dat toen in de steigers stond, Lincoln wilde het afgebouwd als symbool van unity. Biden verwees in zijn speech naar de emancipatieverklaring. Maar subtieler want voor onze deskundigen niet goed herkenbaar waren de frases die hij uit Lincolns redes had geplukt.

‘We are friends, not enemies’, zei Lincoln toen de Burgeroorlog op uitbreken stond. Zo precies zei Biden het niet maar wel ongeveer, goed herkenbaar voor Amerikanen. ‘In uw handen, mijn ontevreden landgenoten, ligt dit zwaarwichtige onderwerp van een burgeroorlog’. Unity, zei Biden. Het was herkenbaar, het was effectief. Zelfs de ‘better angels of our nature’ werden geparafraseerd.

Zoals ik onmiddellijk na de inauguratie schreef, dit is een ritueel dat altijd weer imponeert. Dit is een democratie die van machthebber wisselt. Dit jaar was het ook een democratie die maar net een terroristische aanval had overleefd, aangejaagd door een president die het slechtste belichaamde dat de Founding Fathers hadden voorzien. Amerika doet dit mooi. Wij hebben een bordesfoto van een nieuw kabinet en, ja, dat past ook bij ons, net als dat pr gefiets van onze premier.

De gezangen op dat podium waren imponerend, net als de uitvoerders. Niet vaak zo’n goed Star Sprangled Banner gehoord en ik kan niet zeggen dat ik enig idee heb wie Lady Gaga is. Ik kan ook zonder gebed, maar Amerika niet. Als je net doet alsof dat onbelangrijk is, dan begrijp je niet waar Amerika om draait. De dichteres, ik herhaal het nog maar eens, belichaamde alles wat Amerika goed maakt. Senatoren Klobuchar en Thune, uit de staat van de verrader Hawley, deden het goed. Zelfs Bernie met zijn ridicule wanten paste in het plaatje.

Biden had het fatsoen te wachten tot de psychopaat zijn borstgetrommel op Andrews Airforce Base had beëindigd, het handjevol roepers en een roedel familie en medewerkers, allemaal zonder masker, zwaaiden hem uit. Kamala Harris en haar echtgenoot begeleiden de hielenlikker in chief, Mike Pence, naar de uitgang.

Het was Amerikaanse democratie. Het had betekenis. Het werkte. Laat het maar aan onze deskundigen over om het te bagatelliseren.

Postscript: Frits Abrahams verwijst naar Van Rossem als autoriteit maar biedt wat context. Dat doet niet de media bespreker van Trouw die Van Rossem juist verfrissend vindt, de enige die over de kleren van de keizer praat (of het gebrek daaraan). Maarten vond ook dat we niet zoveel aandacht aan de VS moeten besteden, maar eens over Duitsland moeten praten. Ja, leuk gezegd en waar, maar als je dat zegt in een programma gewijd aan Amerika is het wat hol.

Waarom worden ‘deskundigen’ gevraagd? Om te duiden, mag je aannemen, niet om te vertellen wat zij ervan vinden. Maar in onze borreltafelcultuur is dat de norm. Maarten vindt wat. Leuk. Maar kan hij ook uitleggen wat Amerikanen vinden, waarom ze anders naar zo’n speech luisteren dan hij en wij? Niet dus.

Ik verbaas me altijd over het enthousiasme voor Maartens bon mots, cynisme, ik-heb-altijd-gelijk uitstraling (sinds 9/11), de doorlopende cabaretvoorstelling. Aan de andere kant het past in de Nederlandse behoefte om zijn eigen mening bevestigd te zien door iemand met status, iemand met autoriteit (Jord Kelder heeft een heel programma waarin alleen gepromoveerden mogen optreden – uitgezonderd een vriend die slechts drs. is).

Maarten verwoordt op inderdaad onnavolgbare manier en tamelijk dominant wat wij Nederlanders denken dat we het moeten voelen, of intuïtief want arrogant en zelfverzekerd, weten hoe het is. Wij zijn nuchter, zij zijn idioten. Nederlanders zijn een soort Fox kijkers: ze zoeken vooral naar zelfbevestiging.

Als u om wat voor reden dan ook de voordracht door de dichteres Amanda Gorman hebt gemist, neem even de tijd om dat verzuim goed te maken. Een 22-jarige vrouw die alles belichaamt en verwoordt wat de Verenigde Staten goed en groots maakt. Hopelijk kan het land de kwaliteit van deze inwoonster evenaren.

Sleutel frase: “Somehow we’ve weathered and witnessed a nation that isn’t broken but simply unfinished”

12 h, DC time. Het is voorbij. De psycho is verdreven.

Het blijft een mooi spektakel, typisch Amerikaanse pomp. Het werkt.

Opeens staat daar een echte president, iemand die uitstraalt dat hij en zijn vicepresident, heel Amerika vertegenwoordigen. De verdeeldheid zaaiende voorganger werd niet genoemd maar hij werd door iedereen verworpen.

Ik heb het nu een keer of vijftien meegemaakt, het blijft indrukwekkend. Dat was het zelfs in 2017, ondanks de gemene ondertoon.

Bidens speech gaat de boeken niet halen maar hij was effectief. Unity was niet alleen zijn thema, bijna alle sprekers verwezen direct of indirect naar Lincoln en wat Amerika’s belangrijkste president in zijn inaugurele redes zei. Biden deed wat hij moest doen.

Iedere nieuwe president is een nieuw begin. Laten we er het beste van hopen.

De variant die gisteren in de Standaard stond, met iets uitgebreider Trumps toekomst (of gebrek daaraan). Sorry, voor gedeeltelijke herhaling van eerdere post.

Niet Trumpisme is de grootste erfenis die de 45ste president achterlaat, maar, veel gevaarlijker, de verkiezingsleugen. Talloze artikelen hebben ons de afgelopen weken verteld dat we Trump dan wel kwijt zijn maar dat Trumpisme zal blijven. Ik denk niet dat ze gelijk hebben en hoe dat ook zij, het is niet het grootste probleem voor Amerika en de rest van de democratische wereld.

Eerst maar dat Trumpisme. De vele artikelen laten na om het goed te definiëren, het wordt vooral omschreven in algemene termen. Dat is niet verrassend, want zelfs de naamgever zou, als hij er het denkvermogen voor had, niet kunnen vertellen waar het om gaat. Politiek voeren vanuit de gut, zou je kunnen zeggen. Roepen dat je gekwetste burgers vertegenwoordigt om macht te verkrijgen. Aanvoelen wat werkt. Trumpisme wijt alles wat er mis is in jouw wereld aan de anderen, aan de tegenpartij. Het heeft een typisch Amerikaanse eigenschap, je verantwoordelijk achten voor je eigen succes of falen, op zijn kop gezet. Trumpisme is de slachtoffercultuur in turboversnelling.

Zo gezien is Trumpisme meer een middel dan een doel. Dat verklaart waarom aan ook Yale en Harvard opgeleide politici er brood in zien om tekeer gaan tegen de elite. Ze hebben ambities. Trumpisme is in belangrijke mate theater. Van de Trump-bijeenkomsten met een negentig minuten meanderende monoloog tot de bestorming van het Capitool: het is allemaal good fun, geweldig entertainment. Een deel van de Trump-terroristen die het Capitool bezetten was gewapend en had kwade plannen. Een ander deel gaf de indruk van een middagje uit met een onvermoede bonus. Ze liepen door het Capitool, hun ogen uitkijkend en telefoons in de aanslag.

Dat een aanzienlijk roedel aan Republikeinen politiek brood ziet in het beheer van de erfenis van Trump geeft al aan dat we ook zonder de persoon in kwestie niet van zijn perfide invloed verlost zijn. De vervaging van normen, van beschaafde omgang, de erodering van civic society geeft politieke opportunisten zoals senatoren Cruz en Hawley, en de kwaadwillende minister Pompeo reden genoeg om juist geen afstand te nemen van president Trump en zijn gedrag. Integendeel, ze proberen zijn mantel over te nemen. Of dat kan met een zo gepersonifieerd presidentschap, is vers twee, maar ze praten en handelen maar vast als Trump. Het gebalde vuistje waarmee senator Hawley de belagers van het Capitool begroette, sprak boekdelen. Dat hij een paar uur later de verkiezingsuitslag weigerde te accepteren, dito.

Trump kunnen we afschrijven. Hij blijft echt niet rondhangen voor 2024. Daar is hij te lui voor. De golfbaan lokt. Mijn inschatting is dat zijn addergebroed, nu in ballingschap op Billionaire’s Island in Florida, te dom is om hun vader op te volgen.

De vraag is niet hoe snel de invloed van Trump als persoon zal verdwijnen. Dat gebeurt sneller dan hij denkt en wij verwachten. Nee, een veel belangrijkere vraag is hoe groot de structurele schade is aan ‘s werelds belangrijkste democratie en, daar niet van los te zien, of Amerika definitief moet worden afgeschreven als leidende natie. Het antwoord daarop is minder vrolijk stemmend.

Trumps grote verkiezingsleugen, sinds 3 november uitdijend tot de landslide waarmee hij gewonnen zou hebben, zal nog jaren dooretteren. Goed een derde deel van de Amerikaanse volksvertegenwoordigers, de meederheid van de Republikeinse afgevaardigden, volhardde in die leugen en stemde tegen certificatie. In hun ogen is Joe Biden geen legitieme president. En 67 procent van de Republikeinse kiezers is ervan overtuigd dat de verkiezingen zijn gestolen. De gekwetste burger is er weer tussen genomen. Dit gaat doorwerken. Elke volgende verkiezing is aanvechtbaar, de uitslag kan zomaar gestolen worden, onder je ogen.

Daarmee is de verdeeldheid die Trump zaaide nu in beton gegoten. Er is maar één middel om daar een einde aan te maken: Donald Trump zou zelf moeten erkennen en onderstrepen dat hij de verkiezingen werkelijk heeft verloren. Dat zou een gezond verstand eisen en psychologische volwassenheid, plus een bewustzijn van het maatschappelijk goed, zaken die Trump niet in zijn arsenaal heeft. Het zal dus niet gebeuren, bijgevolg zal de verkiezing van 2020 mensen nog jaren boos maken, erger, geen verkiezing zal meer onbetwist en eerlijk lijken voor de verliezers. Ik sluit niet uit dat Democraten ook ooit zullen vallen voor de verleiding om hierin mee te gaan.

Ernstig als dat is, de conclusie van vier jaar Trump is onveranderd: hij was eerder een symptoom van de Amerikaanse problemen dan de oorzaak ervan. Trump heeft geen enkel probleem opgelost, een aantal andere problemen verergerd en met de structurele ondermijning van het democratisch proces een nieuw probleem veroorzaakt. Hij laat Amerika zieker dan ooit achter als hij woensdagochtend Washington ontvlucht. Trump heeft geen toekomst maar zijn kwade geest zal blijven waaien over vele volgende verkiezingen.

Moscow Mitch McConnell neemt afstand van Trump. Hij doet het in onomwonden bewoordingen. Goed dat hij het doet, het helpt. Maar laten we elkaar niet voor de gek houden.

De enige reden dat McConnell dit doet is dat hij Trump wil kwijtraken. Een impeachmentveroordeling helpt, verdere verwijten over Trumps betrokkenheid bij de terroristen helpt. Maar McConnell doet dit alleen omdat hij zelf nooit meer naar de kiezers hoeft, omdat zijn baan als meederheidsleider toch al is verdwenen, en, belangrijker, omdat hij Trump wil isoleren van de restanten van de Republikeinse Partij.

Een reddingsactie. Principes of een afgewogen oordeel over Trump hebben er niets mee te maken. McConnell vond Trump altijd al een hork, een gevaarlijke gek, een dreiging voor Amerika, maar zolang hij president was diende hij een doel. Nu niet meer. McConnell steekt hem graag een paar messen in de rug.

It’s not personal, zoals de Godfather zei, it’s purely business.