Elizabeth Warren, senator van Massachusetts, is de eerste Democraat die zich nu echt kandidaat heeft gesteld voor het presidentschap. Een jaar voor de eerste voorverkiezing en twee jaar voor de verkiezingen zelf begint het spektakel – nou ja, in alle eerlijkheid, het begon de dag na de verkiezingen van 6 november.

Warren zal gezelschap krijgen van pak weg twintig andere hoopvol gestemde politici. 

Ik ben een fan van Warren als senator. Goede linkse boodschap, goed in hearings houden, agenderen, bij vlagen een goede toespraak. Haar filmpje waarmee ze vanochtend de oprichting van een exploratory committee aankondigde, is behoorlijk goed.

Toch denk ik dat ze niet de nominatie zal halen. De reden is dat ik denk dat ze er niet voor geschikt is. Niet geschikt als president maar helemaal niet geschikt als kandidaat. Het is moeilijk om zo’n Trumpiaanse gutfeeling hard te maken, maar laat ik het proberen.

Om te beginnen is Warren oud. Ze is 69, zal ruim 71 zijn op 20 januari 2021. Nog los van alle problemen met oude mensen in een ambt dat duivels zwaar is, zou ik liever zien dat een jongere generatie naar voren komt. Er zijn al te veel ouwelui die zich gekwalificeerd achten, onder wie Biden en Sanders, terwijl Bloomberg bijna 80 is. Ik realiseer me dat dit een lastig criterium is en het kan me ook problemen opleveren als bijvoorbeeld Sherrod Brown, senator van Ohio, zich kandidaat stelt. Hij zal 68 zijn op 20 januari 2021.

Warren heeft indertijd een prachtige toespraak gehouden – tussen de schuifdeuren – over waarom rijke succesvolle ondernemers niet moeten denken dat ze alles zelf tot stand gebracht hebben. Ze konden alleen succes hebben omdat de samenleving publieke zaken financiert, zoals wegen, onderwijs, milieu etc. Ze zette als senator het consumentenbureau op dat banken aan banden moest leggen en dat nu door Trump en zijn kornuiten wordt uitgekleed. Inhoudelijk heb ik geen zorgen over Warrens programma, goede bedoelingen, progressieve overtuigingen.

Ik heb echter niet het gevoel dat ze die als president (voorlopig als kandidaat) met het gezag kan overbrengen dat de kiezer, de burger in haar het vertrouwen gaat stellen dat het nog goedkomt met Amerika. Haar hele optreden tot nu toe is dat van een integer, denkend persoon, niet van een leider. Zijn dat sterke argumenten tegen haar? Ja, sterk, dat wel maar moeilijk hard te maken. Ze zal het zelf moeten uitvinden en ik laat me graag overtuigen van mijn ongelijk.

Moet ik nog wat zeggen over haar Pocahontas avontuur? Liever niet maar vooruit. Warren claimde ooit gedeeltelijk indiaanse achtergrond te hebben. Trump maakte daar zoals alleen die top entertainer dat kan een item van. Hij daagde haar uit het te bewijzen. Warrens fout was dat ze het beweest. Nou ja, het was 1 en een helehoop Indiaans. Maar daar ging het niet meer om. Moet je je door Trump laten opjuinen? Ik vond van niet. Warren besliste dat ze dit onderwerp uit de weg wilde hebben. Ik vermoed dat ze er behoorlijk wat last van gaat krijgen.

Is leeftijd al een heikele zaak, vrouw zijn is minstens zo problematisch. Ik zal de laatste zijn om te denken dat vrouwen geen president kunnen zijn. Wel denk ik dat de combinatie Warren/vrouw/president niet voldoende zwaargewicht zal bieden in een klimaat waarin de meest recente vrouwelijke kandidaat, Hillary Clinton, een verklaarde mislukking was. Anders gezegd: is 2020 een jaar voor vrouwen? Ik weet het niet. Ik zal snel genoeg voor het blok gezet worden als Kamala Harris en Kirsten Gillibrand zich kandidaat stellen.

Wat mij betreft is het jammer dat Warren zich kandidaat heeft gesteld. Ze had goed werk in de senaat kunnen blijven doen – om nog een keer op de vreselijke Clinton terug te komen: die had in 2008, na haar nederlaag tegen Obama, gewoon in de senaat moeten blijven. Er zijn senatoren, er zijn presidenten en meestal zijn dit niet dezelfde personen. Na een nederlaag zal Warren als senator minder effectief kunnen zijn. Dat zou ik jammer vinden.

Zeker in een veld waarin straks tien, twintig mensen staan te trappelen, met heel diverse kwalificaties en vaardigheden, vrees ik dat Elizabeth Warren zal worden fijngemalen. 

Ter herinnering, ten slotte: de enige senator sinds John F. Kennedy die direct tot president werd gekozen was Barack Obama. Alle anderen maakten een tussenstap, hetzij vicepresident, hetzij helemaal niets Washingtons maar gouverneur, iemand die daadwerkelijk iets gerund heeft. 

Volgens Trumps steunpilaar in de senaat, Lyndsey Graham, heeft Trump zich laten ompraten over Syrië. Door hem. Na de impulsieve belofte aan de pasha van Ankara om de 2000 Amerikanen die de Koerden in Syrië helpen terug te trekken, heeft Graham de psycho er nu van overtuigd dat zijn adviseurs gelijk hadden. ISIS is nog niet verslagen en de Turken loslaten op de Koerden zou immoreel zijn.

Het was fakenews, moeten we begrijpen. De president zelf fakete zijn vastbeslotenheid. Vandaag is alles weer anders.

We moeten ook goed begrijpen dat ‘de muur’ niet meer is dan een symbolisch iets, een gemakkelijk beeld om mensen bang te houden voor immigranten. Zegt John Kelly, die wist, of dacht, dat die muur al lang geleden als item opzij was gezet. 

Weet Kelly veel wat de psycho doet. Hij lulde wat met Tea Party malloten, liet zich opjuinen door radio- en televisie roeptoeters en, hoppakee, de overheid is dicht. Geen inkomen voor overheidswerknemers is een stuk minder symbolisch dan het gebaar dat Trump wilde maken. 

Zo wordt Amerika bestuurd. Good luck in 2019.

Op de valreep van 2019 is het mogelijk de meest schadelijke politicus van 2018 aan te wijzen. Premier Rutte is een goede kandidaat met zijn uitverkoop aan Unilever maar omdat hij binnenkort verdwenen zal zijn en dan de schade van zeven jaar Rutte opgemaakt kan worden (te beginnen met zijn affaire met Wilders) slaan we hem over.

De gladjakkers van de Nederlandse politiek dan, de haatzaaier Wilders en de belegen corpsbal Baudet? Nah, oud nieuws zou ik zeggen.

Het meest zorgwekkend vond ik de ontwikkeling van Sybrand Buma, nog de leider van het stagnerende CDA. Hij heeft de teneur die hij aansloeg in de Schoo lezing van 2017 en die hij verwoordde in de minder dan frisse onderdelen van de parlementaire campagne in 2017 dit jaar uitgebreid en uitgewerkt. 

In de Schoo lezing stelde Buma dat Nederland in essentie nog steeds een christelijk land is en dat we moeten terugkeren naar onze tradities en cultuur; dat ‘de gewone Nederlander’ bedrogen en in de steek is gelaten door de elite en migranten; en dat een verlichte Islam een ‘ijdele hoop’ is gebleken. En, cruciaal, dat de waarden van gelijkheid en vrijheid niet de fundamenten van onze samenleving zijn. (Mooi bekritiseerd door Jan Willem Duyvendak, in een essay voor de Groene dat helaas alleen on line gepubliceerd blijkt.) 

Buma volgde minister Schippers die een jaar tevoren ook ‘onze cultuur’ als de beste zag. En deze hele ontwikkeling werd natuurlijk in gang gezet door Bolkenstein begin jaren negentig, met zijn tirade tegen cultuurrelativisme, nu door zijn tovenaarsleerlingen opgewaardeerd tot ‘onze cultuur is de beste’. Zoals altijd worden die waarden niet of nauwelijks gedefinieerd, hoogstens bijeengeveegd als judeo-christelijk met zijn uitsluitende karakter.

In de campagne van 2017 was de toon van Buma (en van Rutte) behoorlijk wat opgeschoven richting Wilders. Dat leek de norm geworden te zijn. 

Op het congres van het CDA vertelde hij dat hij ‘waarden en identiteit’ terug wilde brengen ‘omdat mensen daar een groot deel van hun veiligheid vandaan halen’. Hij had het over China en Rusland die volgens hem een heel ander waardensysteem hebben. Als we een eigen waardensysteem hebben, dan zijn we niet aan hen overgeleverd. Tanks en raketten lijken me meer op hun plaats.

Eerder had Buma al lopen te leuren met het Wilhelmus dat ons allemaal zo zou moeten binden. En alleen als Nederlanders ‘beter weten wie zij zijn’ dan kunnen we meer vluchtelingen opnemen. 

De afgelopen weken speelde Buma op een andere populistische viool: de gewone man moet niet opdraaien voor het milieubeleid, een thema dat hij heeft overgenomen van Trump en zijn kornuiten. Het klimaatakkoord als elitaire constructie.

Buma probeert zo het CDA populistisch in de wind te zetten, voorkomen dat het electoraat afbrokkelt naar platte identiteitsventers als Wilders en Baudet. Wat mij betreft kan hij daarom verheven worden tot de meest schadelijke politicus van Nederland. 

Als beeld kun je het te ver oprekken maar het is zo gek nog niet om het einde van twee jaar Donald Trump, halfweg zijn ambtstermijn, te kenschetsen als ‘season finale’. Voor Trump is zijn presidentschap een reality show en op de valreep werden we getrakteerd op een stortvloed aan ontwikkelingen die ons aan de buis gekluisterd houden. De hoofdpersoon doet zich gelden.

Ministers worden weggestuurd, stappen op of blijken corrupt. Een machtsgeile super-opportunist vervangt de chefstaf. Twee langjarige oorlogen worden afgeblazen, de centrale bank ligt onder vuur, de beurs duikelt en de loopjongens van de president verdwijnen in de gevangenis. De furieuze hoofdrolspeler foetert op iedereen. Hij ziet overal verraders en samenzweringen, omringt zich met hielenlikkers en laat zich influisteren door buitenlandse potentaten. Roeptoeterende mediatypes halen hem over de overheid op slot te gooien. Trumps ‘liefdadigheidsorganisatie’ blijkt zo corrupt als je kon verwachten, betalingen aan dames zijn illegaal en op de achtergrond figureert een onderzoeker die volgend seizoen wel eens een hoofdrol op kan eisen. Succes verzekerd: een omstreden hoofdpersoon met een act die iedereen gevangen houdt.

Zetten we een stapje terug dan zien we niet een goed gescripte show maar chaos. Wat heet chaos, het is veel erger. Hier is sprake van radicale destructie, sloopwerk. Je zou kunnen zeggen dat dit Trumps grootste succes is. Uiteindelijk is zijn enige doelstelling om nadrukkelijk aanwezig te zijn, altijd het middelpunt van belangstelling. Dat is gelukt. Hij heeft de Amerikaanse samenleving behoorlijk op zijn kop gezet, zijn partij overgenomen, de Amerikaanse reputatie in de wereld ondermijnd. Op een enkele uitzondering na (minister Mattis en VN-ambassadeur Nikki Haley) is iedereen die met Trump omging dat slecht bekomen. Hij ontslaat per tweet of laat anderen de boodschap overbrengen, maar altijd geeft hij een trap na. Moeiteloos ziet hij zichzelf als centrum van de wereld.

Niet iedereen vindt het een groot probleem maar de ondermijning en uitholling van de statuur van het presidentschap is diep verontrustend. Trumps kiezers en zijn partij accepteren gedrag dat blijvende schade oplevert aan het Amerikaanse presidentschap. Hij is onbeschoft, impulsief en gespeend van enige gratie. Hij liegt vaker dan dat hij de waarheid spreekt en heeft geen moreel kompas. Hij tweet elke onzin die de kabeltelevisie in zijn hoofd plant. In een heel aparte categorie valt de legitimering die Trump heeft verschaft aan racisten, neonazi’s, white supremacy activisten en antisemieten. Hij ondermijnt het presidentschap. Er was een tijd dat alle Amerikanen de president als hun leider accepteerden, ongeacht diens partij. Dat was ook altijd de doelstelling van presidenten. Voor het eerst een president die ronduit lak heeft aan minstens de helft van zijn landgenoten.

Structureel schadelijk is de averij aan de Amerikaanse democratie. Een president die de rechtelijke macht besmeurt, die onafhankelijke media zwart maakt en fysiek bedreigt, het ministerie van justitie als persoonlijk advocatenkantoor ziet, het leger inzet als onderdeel van zijn verkiezingscampagne, zijn tegenstander wil opsluiten, de CIA afvalt en de FBI verdacht maakt: Donald Trump is een kwaadaardige kanker voor de belangrijkste democratie van de wereld.

Kijken we naar Trumps binnenlandse politiek dan is de oogst op zijn best gemengd, op zijn slechtst desastreus. De economie draait nog steeds goed, al realiseert iedereen zich dat de stimulus van de belastingverlaging voor ondernemingen nu is uitgewerkt. Stimuleren op een verkeerd moment leidt tot oververhitting, de krapte op de arbeidsmarkt wordt problematisch en dat was de reden dat de Federal Reserve aan de rem heeft getrokken. De beurs loopt vooruit op slecht nieuws en reageert op chaotisch en paniekerig gedrag van de regering. General Motors liet net zien dat niet Trumps beleid maar gewoon ondernemingsbelangen beslissingen sturen. Onderbelicht maar potentiële brandhaarden zijn de schulden van ondernemingen, opgehoopt in tijden van lage rentes, en een oceaan aan studentenschulden met steeds hogere default percentages omdat opleiding niet per se een goed inkomen oplevert. De techreuzen nodigen uit tot antitrust onderzoeken.

Door de belastingverlagingen is een enorm begrotingstekort ontstaan dat de mogelijkheden voor binnenlands beleid of reacties op een recessie ernstig beperkt. Mede daardoor is er van het beloofde en broodnodige infrastructuurplan niets terecht gekomen. Er wordt onvoldoende geld en aandacht besteed aan de ernstige verslavingscrisis die meer dan zeven miljoen mensen treft en nu jaarlijks 70.000 doden kost (voor perspectief: de hele oorlog in Vietnam kostte ‘slechts’ 60.000 levens). Er is geen onderwijsbeleid. Obamacare is ondermijnd maar bepaald niet vervangen door ‘iets veel beters’ zoals Trump ooit beloofde. Een van de weinige beleidsterreinen waar de polarisatie werd doorbroken was de vorige week aangenomen hervorming van het strafrecht. Het werd bejubeld omdat het zo uniek was.

Ondertussen moeten we niet onderschatten wat Trump en zijn Republikeinse gedogers hebben bereikt in termen van afbraak van de federale overheid. Het volstoppen van de federale overheid met leiders die tegen het beleid van hun departement zijn en lobbyisten van de ondernemersbelangen garandeert een zwakkere overheid dan die hij aantrof. Retrogressie is er een te zwak woord voor. De Republikeinen claimden twee zetels in het Supreme Court (één ervan gestolen van de regering-Obama) en benoemden een enorme hoeveelheid conservatieve rechters op lagere niveaus. Daarmee is de rechtelijke macht aanzienlijk conservatiever dan het land als geheel. De pretentie van onpartijdige rechters wordt niet eens meer volgehouden. Trump had het over ‘Obama-rechters’ als ze hem niet aanstonden en vatte de Kavanaugh-benoeming correct samen met ‘we won’.

De manier waarop president Trump is omgegaan met minister van Defensie Jim Mattis is illustratief voor het buitenlands beleid. Kort samengevat: gebaseerd op de gut feelings én de lang gekoesterde obsessies van de president. Maar dit beleid weerspiegelt ook een veranderde wereld en een veranderd Amerika in die wereld. Onmiskenbaar loopt de 75 jaar oude samenwerking op wereldniveau, gesponsord en gestuurd door Amerika op zijn einde. In alle eerlijkheid: dat is een feit, niet enkel een gevolg van Trumps beleid. Wat ervoor in de plaats moet komen, is een verhaal dat te ingewikkeld is voor deze president. America First is de gemakkelijke uitweg.

De vaststelling dat Amerika weinig te zoeken of te beïnvloeden heeft in het Midden Oosten (althans tegen een aanvaardbare prijs) was al door president Obama gemaakt. Trumps terugtrekken uit Syrië en Afghanistan volgen ironisch genoeg het patroon van zijn bekritiseerde voorganger. Een verschil is dat Obama een visie had over de rol van Iran, terwijl Trump er een economische oorlog mee voert. Daarbij komt dat Trump zich opknoopt aan de relatie met een moorddadig Saoedi Arabië en een fier egocentrisch Israël.

De Atlantische relatie staat onder druk, het meest opmerkelijk verwoord door minister Pompeo die de bondgenoten opriep hun eigen belang te behartigen, net als Amerika, en dat vooral gezamenlijk te doen. Poetin is de lachende derde maar enig zelfbewustzijn van de bondgenoten over hun defensie was niet ongewenst. Het meest doordachte beleid lijkt dat tegenover China. Trumps handelsoorlog heeft als bijkomend effect (mogelijk zo bedoeld) dat president Xi tegen zijn eigen economische en politieke problemen aanloopt. Een confrontatie wordt minder onwaarschijnlijk. Trumps liefde voor de Noord-Koreaanse leider Kim Il Jung staat op een laag pitje, althans van Kims kant.

Welbeschouwd zien we een vrij consistent uitgevoerd America First beleid. Dat mag ons niet bevallen en wellicht is het niet verstandig, maar het is niet onvoorspelbaar. Voor de critici levert het een onverwacht probleem op: ze moeten nu zelf gaan denken in plaats van Amerika volgen. Het gepraat over ‘adults in the room’ was geheimtaal voor: er waren altijd mensen die dachten zoals wij zodat alles bij het oude kon blijven. Paniek volgt als zij verdwijnen. Overigens geldt dit even hard voor de Amerikaanse senatoren – Republikeinen én Democraten – als voor de oude bondgenoten. Met enige ironie kun je hier opmerken dat degenen die altijd bang waren dat de VS zich overal mee bemoeide nu juist degenen zijn die America First bekritiseren. De heiligverklaring van de onvermoeibare interventionist John McCain en aan oud-president George H.W. Bush vertelt veel over de paniek die de buitenlandse politiek elite heeft bevangen.

Het is misleidend om Trump de maat van alles te maken. Hij is meer symptoom. Focus teveel op de man en we missen het echte probleem. Veel verontrustender en al langer gaande is de teloorgang van de Verenigde Staten. Misschien was het onvermijdelijk dat een wereldmacht op leeftijd implodeerde, misschien versterkte het winnen van de Koude Oorlog Amerika’s slechtste impulsen. Kan een land met zoveel binnenlandse problemen, zoveel ongelijkheid en polarisatie, geleid door zoveel talentloze zelfpromotors zichzelf aan de haren omhoog trekken, laat staan de wereld leiden?

Met die vraag in het achterhoofd lijkt het haast frivool terug te keren naar Trumps reality show. Een onthechte, in zijn eigen leugens gelovende president kan ondenkbare schade aanrichten. Een paar maanden geleden werd er danig gespeculeerd over het inroepen van het 25ste amendement om een geschifte president af te zetten. Een opiniestuk gewaagde van de oppositie binnen de regering. Curieus genoeg wordt daarvan niet veel meer gehoord, net nu de hoofdpersoon echt lijkt door te slaan.

‘Ik ben de enige die het kan doen,’ oreerde Trump tijdens zijn verkiezingscampagne. Inmiddels is hij zo vereenzaamd dat hij inderdaad steeds meer alleen staat. Tegelijkertijd barst de man van het zelfvertrouwen, al betreft het vooral de zekerheid van de narcist die zeker weet dat hij des te meer gelijk heeft naarmate iedereen daar anders over denkt. Wat we zeker weten in deze zee van chaos is dat het volgend seizoen opnieuw spannend zal zijn. De season final was opwindend, om het zacht uit te drukken. De hoofdpersoon slaat wild om zich heen. Wordt vervolgd.

Minister van Financiën Mnuchin leverde gisteren zijn geheel eigen bijdrage aan de chaos in de regering-Trump.

De psycho is boos. Boos op de markten. Boos op de Fed. De president trekt ten strijde tegen wat hem boos maakt, minister Mattis, de beurzen, de Federal Reserve. En wacht u als de president boos is, dan spreekt zijn gut.

Om de paniek op de markten te bezweren ging Mnuchin rondbellen met Amerikaanse banken, of ze problemen voorzagen. 

Nee, natuurlijk voorzagen ze die niet. Het paniekerige optreden van de minister heeft waarschijnlijk meer te maken met de onzin die Trump loopt te roepen over de baas van de Federal Reserve dan met wat anders.

Niet bestaande paniek bezweren door paniek te bezweren? Als u zich nog geen zorgen maakte, dan kunt u nu beginnen.

Zelfs in het chaotische Trump tijdperk bereiken we nieuwe mijlpalen.

De psycho is pissig omdat Mattis hem een echte ontslagbrief heeft gestuurd en de redenen heeft gegeven, namelijk dat zijn beleid slecht is. Ergo: omdat ik het kan, stuur ik Mattis twee maanden eerder weg. In Trumps benauwde geest heeft het dan toch nog iets van ontslag geven in plaats van ontslag nemen. En vrolijk fluitend weggaan van de Trump crash dat doet maar één persoon, Nikki Haley.

Nu blijkt dat Erdogan in de meest letterlijke zin deze president zonder eigen ideeën heeft overgehaald om uit Syrië weg te gaan. Erdogan wond er niet eens doekjes om. Hij maakte Trump wijs dat ISIS verslagen is en dat hij, Erdogan, nu de zaak onder controle kan houden, dat wil zeggen de Koerden aanvallen. Bolton zat ook in het gesprek en moet toch wat verbaasd gekeken hebben. Maar het meest opmerkelijke is gewoon dat de psycho zich door de pasha in Ankara een beleid laat aanpraten zonder overleg met anderen. Erdogan trekt, Trump springt.

Ook blijkt dat de aanvankelijk toegeeflijke houding van de psycho om een lopende begroting tot februari aan te houden en dan verder te kijken – waarmee de kwade genius van alles wat doordacht in Washington gebeurt, Mitch McConnell, al akkoord was gegaan – heeft getorpedeerd om twee roeptoeters van rechts, Rush Limbaugh en Ann Coulter, hem de mantel uitveegden. Maar tegelijkertijd kan het de narcist in chief niet vrolijk stemmen dat alom wordt gemeld dat zijn slappe rug gerecht werd door deze twee malloten.

Wat vindt Trump erger, zo te boek staan, als trekpop van malloten of als iemand die zijn onhaalbare muur opgaf?

Ondertussen proberen mensen met meer verstand – nou ja, de rest van zijn staf – hem ervan te overtuigen dat hij de president van de Federal Reserve niet zomaar kan ontslaan. Bovendien, maar dat vergt een denkkracht die verder boven zijn niveau ligt, zou dat het beleid van een collectief orgaan als de FED niet echt veranderen.

We lezen in de NYT dat Trump zich steeds meer terugtrekt in zijn privé vertrekken en daar niet meer met vrienden praat (dat deed hij eerder, maar ze vallen geleidelijk weg) maar alleen naar Fox News kijkt. Begon een werkdag onder Priebus om 9 uur, nu is dat al 11 uur geworden. 

Ik sluit nog steeds niet uit dat deze zichzelf opwindende narcist omringd door tegenslag, vijanden, samenzweringen, verraders en wat al niet, gewoon op een dag dood neervalt. Het zou hemzelf en de wereld een hoop ellende besparen. Het enige probleem is dat die kwezel van een Pence dan nummer 46 wordt, maar daar moeten we dan maar twee jaar mee leven.

Mijn boeken van het jaar – nou ja, ze zijn niet allemaal in dit jaar gepubliceerd maar ik heb ze dit jaar gelezen.

Fictie:

The Underground Railroad door Colson Whitehead

Geweldige fictie ingebed in het historische verhaal van het hulptraject dat ontsnapte slaven hielp het noorden te bereiken.

Exit West door Mohsin Hamid

Mooi boek over de vloeibaarheid van thuis, de ontworteling van het vluchten voor extreem geweld en de ontvangst in een ander land waar ze daar niets vanaf weten.

The Silence of the Girls door Pat Barker

In Homerus’ Illiad worden de vrouwen enkel geduid als object. Archilles en Agamemnon hebben een bijna fataal conflict over een van de vrouwen die slaaf gemaakt is. Barker schrijft vanuit het perspectief van die vrouwen.

Lincoln in the Bardo door George Saunders

Geslaagd experiment met opwindend proza. Ontroerend beeld van Lincoln in zijn verdriet over de dood van zijn zoontje Willie.

White Houses door Amy Bloom

Prachtig verhaalde en verbeelde liefdesrelatie van Eleanor Roosevelt met de journaliste Lorena Hickok. En passant ook mooi beeld van FDR.

Do not say we have nothing door Madeleine Thien

Fascinerend boek over de culturele revolutie. Geweldig boek.

Nonfictie:

Educated: A memoir door Tara Westover

Ademloos gelezen verslag van een door haar anti-overheidsfamilie geïsoleerd gehouden meisje tot PhD student aan Cambridge.

An Odyssey door Daniel Mendelsohn

Docent klassieke talen neemt zijn vader mee op reis met zijn studenten, al lezend in de Odyssee.

The World As It Is: Inside the Obama White House door Ben Rhodes Toen het Witte Huis nog gerund werd door verstandige en idealistische mensen (hoeft elkaar niet te versterken maar deed dat in Obama’s geval wel).

On Tyranny: Twenty Lessons form the Twentieth Century door Timothy Snyder

Twintig ongemakkelijke ijkpunten waar een door populistische opwinding verblinde samenleving de weg kwijt kan raken.

The Line Becomes a River door Francisco Cantú

Verslag van vier jaar als bewaker van de Amerikaanse grens.

Beautiful Country Burn Again: Democracy, Rebellion, and Revolution door Ben Fountain

Mooi boek over Amerika in 2016 door de speciale verslaggever van de Guardian.

Teleurstellingen:

White Fear door Galbraith (J.K. Rowling)

De drie eerdere Galbraith boeken waren een plezier, dit boek is veel te dik. Niet omdat het zoveel pagina’s nodig heeft maar omdat het hopeloos slecht geëdit is.

God Save Texas door Lawrende Wright

Las ik ter voorbereiding van een trip naar Texas. Wright is te veel met zichzelf bezig om hogere wijsheden af te leveren.

The Sellout door Paul Beatty

Dit veelbewonderde boek kon mij niet bekoren. Ik houd niet van dit soort humor. Denk David Sedaris die ik evenmin te genieten vind. Smaken verschillen.

Fire and Fury door Michael Wolff

Oppervlakkig verhaal over Trumps Witte Huis. Wolff overschat zijn inzicht.

Return of Marco Polo’s World: War, Strategy and American Interests in the Twenty-first Century door Robert Kaplan

Het eerste essay, pak weg 45 pagina’s, is afgeleverd als een lezing voor hogere officieren in Amerika. De rest is oude stukken, waaronder een knieval voor Henry Kissinger. Teleurstellend.

Zoals ik twee dagen geleden schreef, wordt de gutbeslissing van Trump om uit Syrië te verrekken gevolgd door een aangekondigd vertrek uit Afghanistan en het ontslag van minister van Defensie Jim Mattis.

Ik claim geen grote voorspellende kracht. Dit zat er allemaal aan te komen. Het is een logisch gevolg van Trumps ad hoc besluitvorming dat het zo rommelig gaat maar het dwingt ons ook om te doordenken wat precies de rol van de VS (van het westen) in het Midden Oosten kan en moet zijn.

Obama zette Amerika op een koers die het Midden Oosten meer aan zichzelf overliet. Het terugtrekken van de troepen uit Irak (overigens op basis van een door kleine Bush gemaakte afspraak) was daar deel van van, het zorgen dat Amerika niet met twee benen vooruit in Syrië ingreep en de deal met Iran was er onmisbaar voor. Het leek en lijkt mij een verstandige koers. 

Vijftien jaar diepe betrokkenheid bij Afghanistan heeft niets opgeleverd behalve een enorme steen om de nek. De cruciale fout werd al in 2001 gemaakt, direct na 9/11, door van een oorlog tegen Al-Quida een oorlog tegen de Taliban te maken – een onplezierig maar legitiem regime. Nu zit Amerika met de erfenis van honderdvijftig jaar wanbeleid in Afghanistan. Zie er maar eens vanaf te komen. Obama wist niet hoe hij het moest doen en maakte een enorme fout door Afghanistan als de ‘echte oorlog’ te kwalificeren, met de implicatie dat hij daar werk had te doen. Trump staat voor dezelfde keuze. Ik was toen voor terugtrekken uit Afghanistan en denk daar nog steeds zo over.

Wat Syrië betreft volgt Trump eigenlijk ook de Obama lijn. Wat moet de VS daar, behalve ongemakkelijk klem te komen zitten tussen Iran, Syrië, Rusland en Turkije? De gevolgen van een terugtrekken van de VS zijn groter voor de Koerden (en voor de agressieve Pasha in Ankara die zo zijn gang kan gaan zonder tegen Amerikanen aan te lopen) dan voor Assad of de Russen. 

So far, so Obama. Trump wilde alles wat Obama deed ongedaan maken, maar hier volgt hij de Obama lijn nauwgezet (nou ja, voor zover de man die geen memo’s leest iets nauwgezet doet). Alleen heeft hij door zich op te knopen aan de moordenaars in Saoedi Arabië en een economische oorlog met Iran te beginnen zijn opties om serieus invloed uit te oefenen en de VS echt uit het Midden Oosten te verwijderen kleiner gemaakt in plaats van groter. Zijn kritiekloze hondentrouw aan Nethanyahu en diens desastreuze beleid (voor Israël) helpen ook niet echt.

Dat Mattis zou vertrekken stond al in de kaarten voordat deze gut-beslissingen werden genomen. Mattis heeft zelf ontslag genomen, deels vanwege Syrië en Afghanistan, deels omdat zijn eigen keuze voor de Joint Chief of Staffs door Trump werd getorpedeerd. Het vertrek van Mattis, niet onverwacht dus, zal de zorg in de rest van de wereld over de club rondom deze psychopaat met gut feelings enkel doen toenemen. Maar zelfs die club kan hem niet sturen, het is immers moeilijk voor te stellen dat veiligheidsadviseur Bolton, architect van het Irak-succes, voorstander was van deze laatste acties.

Consistentie kun je Trump niet ontzeggen. Zijn interpretatie van America First en nut en noodzaak van militaire interventies in de wereld is de grondslag voor dit beleid. Het probleem is dat de man niet in staat is om meer dan één gedachte in zijn kleine handelsbrein te houden. Zodra het strategisch gecompliceerder wordt, lijkt er een vacuüm te ontstaan. Obama had de juiste strategie door het Midden Oosten in prioriteit te verlagen en het Verre Oosten meer op de kaart te zetten, maar Trump hannest van alles door elkaar waardoor het Midden Oosten wel degelijk dominant blijft, via Israël en Saoedi Arabië die beiden doen wat ze willen.

Het enige beleid waar in elk geval in de conceptie een gedachte achter zit is dat tegenover China. Trumps gut vertelt hem dat Xi problemen heeft met zijn eigen economie. Door het aansturen op een echte clash tart Trump de goden. Maar daarover een volgende keer.

Voorlopig mag iedereen huiveren over de totale afwezigheid van niet ideologische strategische denkers in de omgeving van Trump. 

In een opwelling – van wat blijft een raadsel – heeft de psycho alle Amerikaanse soldaten uit Syrië teruggetrokken. Het zijn er maar 2000, maar hij wil ze naar huis halen. De reden: ISIS zou verslagen zijn. Het Pentagon is het niet eens met die vaststelling en evenmin met het terugtrekken van de troepen.

Het kerstcadeautje aan zijn goede vriend Poetin en diens bulldog Assad, en aan Iran, volgens neoconservatieve oorloghitser Bolton de oorzaak van alle kwaad in het Midden Oosten, wordt door het Witte Huis verdedigd als verstandig beleid. Nou ja, Sarah Huckabee Sanders heeft een verhaal waarin dat zo kan klinken. Slechts drie maanden geleden vond Bolton dat er meer soldaten naar Syrië moesten om Iran dwars te zitten.

Algemeen, en ik bedoel algemeen, zo ongeveer in heel Washington, wordt Trumps beslissing bekritiseerd – zowel door Republikeinse Trump fans als door voormalig medewerkers van Obama. Syrië was de grote smet op het blazoen van Obama, dice zijn opvolger. Een rode lijn trekken en dan niet handelen was het ergste wat je kon doen. Trump laat hem zien wat je wel moet doen: een bommetje gooien als Assad chemische wapens gebruikt (één keer om precies te zijn terwijl Assad ze herhaaldelijk uit de kast haalde) en nu je handen aftrekken van Syrië.

Het valt te betogen (en ik heb dat gedaan) dat Amerikaanse interventie in Syrië onverstandig was. Maar de min of meer hands off hulp aan Koerden en andere opstandelingen heeft ISIS behoorlijk teruggedrongen. Maar ISIS is niet verslagen zoals de psycho nu aanvoert. En de Koerden, op de huid gezeten door de Pascha in Turkije, voelen zich voor de zoveelste keer belazerd door het Westen (de heilig verklaarde George H.W. Bush liet hen in 1991 in de steek). Erdogan heeft nu een vrije hand om de Koerden aan te vallen en het vuile werk voor Assad op te knappen (allianties in het Midden Oosten zijn altijd spannende legpuzzels die ieder moment overhoop gegooid kunnen worden).

Trump was altijd kritisch over het halsoverkop verlaten van Irak door Obama en heeft daar nu 5000 troepen. In Afghanistan, de oorlog die nu zijn vijftiende jaar ingaat zonder enig zicht op een relevant einde, lopen minstens 15.000 man rond. Obama had die oorlog al moeten beëindigen (hij valt niet te winnen en je moet je afvragen waarom het westen er überhaupt nog aanwezig is), Trump wilde dat doen maar liet zich door zijn militairen overhalen om extra troepen te sturen.

Zou dit een opstapje zijn om ook in Afghanistan te verdwijnen? Misschien niet, Trumps vriend Poetin heeft daar immers geen belangen, behalve de VS zo lang mogelijk vast houden in drijfzand. Het vertrek uit Syrië is vooral interessant omdat het een voorbode lijkt van wat Trump gaat doen in de tweede helft van zijn presidentschap: zijn gut volgen. Nou kun je zeggen dat hij dat altijd al heeft gedaan, maar hij werd min of meer in toom gehouden door die paar lui die met hem wilden samenwerken. Van hen is niemand meer over (minister van Defensie Mattis gaat binnenkort verdwijnen) en nu kan Trump dus gewoon doen waar hij om vijf uur ’s ochtends met zijn kleine vingers aan de tweet voor voelt.

In Hongarije heeft de proto fascist Victor Orban een leuke valstrik voor zichzelf opgezet.

Omdat er geen immigranten in mogen en Hongaren liever ergens anders werken, komen ze arbeidskrachten tekort. Dus heeft hij een wet erdoor gejast die werkgevers toestaat hun bestaande werknemers uit te buiten, alom de ‘slavenwet’ genoemd.

Straatprotesten zijn, volgens onze Hongaarse EU-partner, georganiseerd door Soros. Die canard zal niet lang vliegen. Amusante ontwikkeling.