Morgen in de Standaard

In het Witte Huis van Donald Trump is niets wat het lijkt. Het wegnemen van Jared Kushners bevoegdheid om kennis te nemen van topgeheime informatie is meer dan dat. Primair gaat het hier om een erkenning van chef staf John Kelly als de belangrijkste man in de omgeving van president Trump. Kelly kreeg zijn zin: Trump liet de beslissing over deze bevoegdheden aan hem over, wetend dat Kushner dat direct zou merken. Dat is het tweede interessante aspect van deze zaak: de president liet zijn schoonzoon bungelen.

Na de pijnlijke ervaringen met Rob Porter, Trumps stafsecretaris, die vanwege herhaaldelijk huiselijk geweld niet door de FBI-controles kwam en eerder in februari ontslag moest nemen, kon het Witte Huis eigenlijk niet anders. Er bleken meer dan honderd mensen rond te lopen die niet of nog niet vrijgegeven waren voor topgeheime inlichtingen en daar toch toegang toe hadden of in hun functie zouden moeten hebben. Voor militairen als Kelly en veiligheidsadviseur Herbert McMaster was dat een steen des aanstoots. Het gehannes rondom Porter gaf Kelly de kans om dit proces weer serieus te nemen en, en passant, Jared Kushner een duw te geven. Want ondanks Kushners gebrek aan de juiste kwalificaties, mocht hij aanzitten bij briefings over Amerika’s grootste geheimen.

Het directe probleem met Kushner was dat hij de documentatie voor het FBI-onderzoek herhaaldelijk had moeten aanpassen omdat hij ontmoetingen en gesprekken met Russen en andere buitenlanders niet gemeld had. Daar kwam bij, volgens een artikel in The Washington Post van 27 februari, dat McMaster had gemerkt dat Kushner contacten had met buitenlandse functionarissen zonder die met hem te coördineren of officieel te melden. Deze contacten hadden te maken met eventuele investeringen in problematische onroerend goed bezittingen in het Kushner-imperium. Inlichtingendiensten hadden vernomen dat deze buitenlanders praatten over de mogelijkheid Kushner te beïnvloeden. Begin februari liet het ministerie van Justitie weten dat dit alles betekende dat de vertraagde vrijstelling voor de topgeheime informatie er niet zou komen.

Kushners terugzetting betekent in de praktijk dat zijn rol als Trumps belangrijkste adviseur voor een mogelijk akkoord in het Midden Oosten zal zijn uitgespeeld. Ook Kushners rol als liaison met Mexico (dat vorige week nog boos een bezoek aan Washington afzegde) moet nu onder druk staan. Chef staf Kelly vond het nodig om expliciet te melden dat hij alle vertrouwen had dat Kushner zijn werk kon doen – wat juist door deze verklaring duidelijk niet het geval was.

Met de isolering van Kushner lijkt het Trump-Witte Huis ook een voorschot te nemen op de volgende fase van het onderzoek van speciale aanklager Mueller. Alles wijst erop dat Mueller hem in het vizier heeft. Vermoedelijk was het Kushner die al voor Trumps inauguratie oud-veiligheidsadviseur Flynn opdracht gaf de Russen te verzekeren dat Obama’s sancties zouden worden afgezwakt. Mogelijk problematisch is de ontmoeting met Russen in de zomer van 2016 waar de mogelijkheid werd besproken om vuiligheid over de Clinton campagne te krijgen. We weten niet of en hoe Kushner betrokken was bij het ontslaan van toenmalig FBI-directeur Comey en de mogelijkheid dat daarbij een gerechtelijk onderzoek werd gedwarsboomd. Enige afstand tot Kushner kan straks geen kwaad.

Sinds Flynn in november besloot samen te werken met onderzoeker Mueller werd Kushner steeds meer op de achtergrond gehouden, zozeer dat we hem de afgelopen weken helemaal niet meer zagen – een opmerkelijk verschil met voordien toen hij opdook bij werkelijk elke bijeenkomst of foto-gelegenheid. Het is mogelijk dat Trump met zijn fijn gevoel voor zelfbehoud heeft besloten dat zelfs zijn familie een potentieel probleem oplevert. De omgang met president Trump heeft inmiddels menigeen in diens omgeving besmeurd. Dat nu ook familieleden het veld moeten ruimen, is pijnlijk voor een man die eigenlijk alleen familie vertrouwt. Naar verluid is First Lady Melania witheet over de affaires die Trump kort na de geboorte van hun zoon zou hebben gehad met een porno-actrice en een Playgirl. Ze bleef weg uit Davos, nam een aparte auto naar de State of the Union en zou zelfs het Witte Huis vermijden. Het wordt steeds eenzamer in het Oval Office.

De haatzaaier was in Rusland. Een nep parlementariër herkent een nep parlement.

Hij was er maar wat trots op. Het is de volgende stap in het zielig-verhaal van Wilders. Alles kwijt: kiezers, momentum, vrienden. De perfecte volgeling van Poetin.

Gelukkig, ook Monica Lewinsky geeft me nu gelijk. Ze vindt nu ook, achteraf kijkend, dat haar affaire met ranzige Billy een ‘misbruik van macht’ was. Vond ik altijd al.

Feministen sloegen me om de oren met het argument dat het consensual seks was en daarom geen harassment of misbruik. B.S. zou ik in navolging van de Parkland scholieren zeggen. Billy was een machtig man die een ondergeschikte misbruikte.

Ik vond toen dat hij moest opdonderen. Het artikel dat ik erover schreef in de Volkskrant kwam me op veel kritiek te staan. Billy was toch progressief? Nou dan. Klik hier voor dat verhaal.

Inmiddels heeft #metoo dat soort onzinverhalen de nek om gedraaid. Gelukkig.

Monica Lewinksy weet inmiddels ook beter. Zij heeft de last van Billy’s gedrag gedragen, het land bleef zitten met een machteloze president.

Wie nog twijfelde over de vraag of de Republikeinen werkelijk Amerika’s grootste probleem zijn, een opportunistisch, zelfzuchtige, obstructieve, de grondwet maltraiterende bende zijn, die kan na Parkland daarvan verzekerd zijn.

De reacties van Republikeinse politici waren precies zoals verwacht en zoals de NRA het wenst. De psycho in chief sloeg onzin uit, varieerde van dag tot dag in zijn oplossingen, en, het valt te voorspellen, gaat helemaal niets doen.

Paul Ryan, ooit door weldenkende Republikeinen (er zijn er een paar) ons voorgehouden als de denkende politicus, toont opnieuw zijn ware gezicht nadat hij in december de rijken rijker had gemaakt en het sociale stelsel verder uitgekleed: hij liet aanvankelijk niet van zich horen en later bleek hij de buikspreekpop van de NRA.

Mitch McConnell, expert in het schenden van de grondwet door zetels in het Supreme Court te stelen, heeft u evenmin gehoord. Hij past wel op. Maar let op: als het er op aankomt zal hij precies datgene doen wat de Republikeinen in november van pas komt, het maakt niet uit wat.

De echte opportunist is gouverneur Rick Scott van Florida die in november de Democraten een Senaatszetel wil afnemen. Hij was acht jaar lang een voorbeeld van Republikeins dogmatisme als gouverneur. Nu is hij ineens een voorstander van meer wapenwetgeving. Geen raadsel waarom. Hij wil in november winnen en hoopt zo gebruik te maken van Parkland. In de Senaat zal hij keurig doen wat de NRA vraagt, net als zijn collega Marco Rubio, een windvaan als er ooit een was.

En dan de ondergouverneur van Georgia. Die dreigt een wet die 50 miljoen belastingvoordeel aan Delta geeft, terug te draaien als de luchtvaartonderneming niet de goodies voor NRA leden in ere herstelt. Het is een voorspelbaar patroon, maar wat mij echt interesseert is hoe Delta aan die 50 miljoen uit de overheidspot kwam. Dat is het echte probleem met Amerikaanse politiek.

Potsierlijk is een te vriendelijk woord voor Donald Trumps ferme stelling dat hij, als hij bij de school in Parkland had gestaan, ongewapend en al naar binnen gerend zou zijn om de schutter te stoppen.

Letterlijk alles is fout aan deze nonsens. Alleen een psychopatische nacist kan zichzelf zo in het middelpunt plaatsen en een mogelijke daad claimen waarvan iedereen, behalve hijzelf, weet dat het pure fantasie is. Donald Trump heeft nog nooit iets voor een ander gedaan als het niet direct gewin voor hemzelf opleverde. Punt.

Delta, United en Hertz, en een haffeltje andere ondernemingen hebben hun banden met de NRA gekapt. Soms konden leden van de NRA korting krijgen, soms credit cards met NRA logo erop, dat soort dingen. Het zorgde ervoor, zoals al deze dingen doen – denk aan de voor de meeste mensen totaal nutteloze frequent flyer miles – dat mensen hun bedrijf kozen boven een ander.

Nu stappen ze uit. Maar laten we het vooral niet verwarren met het innemen van een principiële stellingname. Ze verdienen geen lof of steun of wat dan ook. Sterker, ik raad u aan te onthouden welke bedrijven zo dicht op de NRA waren gekropen.

Dit was gewoon een zakelijke beslissing omdat ze te veel niet NRA klanten kregen die bezwaar hadden tegen deze banden. De vijf miljoen NRA leden, van wie een flink aantal zo diep in de rimboe zit dat ze nooit vliegen of auto’s huren, zijn minder belangrijk dan de miljoenen anderen en dit is simpelweg negatieve publiciteit die het merk schade kan doen. Strictly business, zou de Godfather zeggen.

Ik vertrouw ze ook voor geen moer, deze bedrijven. Weet u nog dat autobedrijven en andere clubs hun advertenties afzegden toen rechtse radio roeptoeters racistische of anderszins verwerpelijke uitspraken deden of meisjes die pleitten voor beter beschikbare voorbehoedsmiddelen, oa via Obamacare, voor ‘sluts’ werden uitgemaakt. De adverteerders waren al snel weer terug toen niemand keek.

Houdt ze in de gaten, United, Delta, Hertz, Avis, dat soort clubs. Voor je het weet zien ze bij de NRA weer mogelijkheden wat extra binnen te schoffelen.

Ik lees dat Michael Wolff, de auteur van het roddelboek Fire and Fury, de rest van zijn interviews in Nederland heeft afgezegd omdat hij door Twan Huys in College Tour te lastig ondervraagd werd, vooral over zijn idiote suggestie dat Nikki Haley een affaire met de psycho zou hebben gehad.

Wat een zielepoot. Wel op papier van alles en nog wat beweren maar als het op doorvragen over de wildste aantijgingen en over bronnen komt het laten afweten. Al die mensen die het boek in het Nederlands gekocht hebben (50.000 schijnt het) weten nu meteen wat ze er aan hebben.

De nieuwe aanklachten van Mueller tegen Manafort en Gates voegen weinig toe aan het beeld dat we al hadden van deze twee witwassers. Er komen belastingzaken bij.

De achterliggende strategie van Mueller blijft dezelfde: druk zetten op Manafort en Gates om mee te werken aan de meer interessante delen van het Trump-onderzoek. Wordt vervolgd.

Toevoeging vrijdagmiddag: Gates gaat schuldig pleiten en samenwerken met Mueller. Eerste doel bereikt!

Morgen in de Standaard

Na de massamoord in Parkland, Florida, vallen we van de ene verrassing in de andere. Het activisme van de scholieren en hun voorlopige succes in het agenderen van wapenbezit is hartverwarmend. Minstens zo verrassend was dat president Trump het risico nam om ongescript en ongecontroleerd met scholieren in gesprek te gaan. Meestal is het Witte Huis huiverig voor dit soort ontmoetingen, dit keer zagen ze er wel brood in. Van zijn staf kreeg Trump een briefje mee met vijf talking points, door een attente fotograaf vastgelegd, met als vijfde: ‘I hear you’.

Wat we vooral hoorden was Trump als buikspreekpop van de National Rifle Association (NRA), de wapenlobby die de Amerikaanse politiek in zijn dodelijke greep heeft. Trumps plan om de veiligheid op scholen te verbeteren? U raadt het: meer wapens. Docenten moeten bewapend, ex-militairen moeten de wacht houden, scholen moeten zwaar beveiligde forten worden. We hoorden het harteloze cynisme van deze regering en van de Republikeinse Partij. Geen lef om het wapenbezit aan te pakken, geen idee van de onveiligheid die veel Amerikanen voelen, en braaf het verhaal van de wapenlobby reproduceren.

Voor veel Amerikanen is wapenbezit is een bepalend onderdeel van hun identiteit. Eén verklaring daarvoor ligt in het verleden: Amerika was altijd al een gewelddadige samenleving. Altijd geweest. Altijd gebleven. De eerste kolonisten werden bedreigd door wilde dieren, indianen en andere pioniers. Het leven aan de rand van de beschaafde wereld was altijd gevaarlijk, en naarmate die rand opschoof naar het westen, schoven het gevaar en de gewelddadigheid mee. Er was geen centraal gezag, geen politie, geen geweldsmonopolie. Het waren harde, gewelddadige mannensamenlevingen. Zuiderlingen vreesden slavenopstanden. Nu zijn Amerikanen vooral bang voor elkaar.

Wapenbezitters doen een beroep op het Tweede Amendement op de grondwet, dat zegt dat de federale overheid niet het recht kan beknotten ‘om goed bewapende milities op de been te houden’. Het Amendement werd geschreven in 1790, toen nog steeds oorlog met de Engelsen dreigde en Amerikanen in staat wilden zijn zich te verdedigen, ook zonder staand leger. Dankzij een volgens velen volstrekt bizarre interpretatie van het Supreme Court wordt het amendement tegenwoordig gelezen als een onvervreemdbaar recht op persoonlijk wapenbezit.

Elke inperking van wapenbezit wordt door de wapenlobby met hand en tand bestreden: je mag op geen enkel punt toegeven anders is het einde zoek. De NRA is de machtigste lobby van Amerika. Weinig politici durven deze club te bruuskeren, want als de NRA besluit je het leven zuur te maken, dan ga je een moeilijke campagne tegemoet. De meeste politici nemen dat risico niet.

Wat we de afgelopen dagen gezien hebben is een frontale aanval op deze NRA. Er waren scholieren die het een terroristische organisatie noemden. Dat gaat te ver, maar het legt wel een vinger op een zere plek: Trump mag waarschuwen voor buitenlanders en moslims, het grootste gevaar voor een gewone Amerikaan is binnenlands terrorisme. Noem het maar zo.

Toen Marco Rubio, voormalig presidentskandidaat en senator van Florida, met de overlevers van Parkland in discussie ging, was de drie miljoen dollar die hij kreeg van de NRA een belangrijk punt. Cruz durfde die niet af te wijzen. Meer dan de vertoning in het Witte Huis was dit debat in Florida een voorproefje van wat deze scholieren hebben losgemaakt. Meer politici zullen zo onder handen genomen worden. Meer politici zullen moeten uitleggen waarom ze weigeren iets aan wapenbezit te doen terwijl een overgrote meerderheid van de Amerikanen dat wel degelijk wil.

De scholieren van Parkland gingen ook naar Tallahassee, de hoofdstad van Florida. Ze wilden de leden van het staatcongres oproepen het soort halfautomatische wapens dat de moordenaar op hun school gebruikte (en dat ook bij andere massamoorden het wapen van keuze was) te verbieden. Het congres bracht het voorstel niet eens in stemming. De scholieren kwamen vergeefs.

Of misschien toch niet. Het gedrag van deze congresleden, van senatoren als Marco Rubio en van president Trump maakt duidelijk dat er maar één manier is om wapenwetgeving tot stand te brengen: je geluid te laten horen en je stem doen gelden bij verkiezingen. Deze scholieren zijn de kiezers van morgen, misschien al in november, zeker in 2020. Zij zullen niet meer accepteren dat politici klakkeloos het dictaat van de NRA volgen. Zelden zagen we een krachtiger middel om de opkomst van jongeren te bevorderen.

Het is nooit te laat voor optimisme en in de naweeën van deze zoveelste tragedie is daar onverwacht ruimte voor. Tegelijkertijd moeten we oppassen er te veel van te verwachten. Trump tekende als een van zijn eerste decreten het terugdraaien van onder Obama ingevoerde regels die het geestelijk gestoorden moeilijker maakte om wapens te kopen.

Zolang Trump dat decreet niet weer intrekt en niet zijn na Las Vegas gedane belofte nakomt om ‘bump stocks’ te verbieden die van halfautomatische wapens mitrailleurs maakt, valt er van regeringskant weinig te verwachten. Het zal vanuit het Congres moeten komen. Daar zullen met name Democratische politici hun onwillige collega’s het vuur aan de schenen moeten leggen. En als die tegenstemmen, dan is er de kracht van de stembus. Politici zullen moeten ervaren dat de macht van de kiezer groter is dan de macht van de NRA.

Gisteravond zat ik bij de Banning lezing, genoemd naar Willem Banning, een dominee die na de Tweede Wereldoorlog politieke vernieuwing aanjoeg en een van de oprichters was van de PvdA. Een belangrijk en interessant man. De avond zou gaan over waarden, ethiek, geloof en andere inspiratie.

Eerst werden vier essays over de toekomst van de PvdA behandeld, resultaat van een competitie waarvoor twaalf esays waren ingestuurd. De vier genomineerden waren jong, enthousiast, uitgesproken (letterlijk) links en misschien wat naïef, als ik dat als oude man mag zeggen. Maar ze vertelden hun verhaal met verve.

Daarna, na een lange, lange pauze, zou Lodewijk Asscher de Banning lezing houden. Ik had gehoopt op een verhaal in een lange traditie van PvdA lezingen. Den Uyl hield ze, Kok schudde er zijn ideologische veren af, zelfs Jacques Wallage (kent u die nog?) hield zo’n soort lezing. U raadt het, het viel tegen. Asscher gebruikte zijn lezing om te vertellen hoe hij in de dagelijkse politiek werkt, allerlei heel concrete en inderdaad belangrijke punten aanstippend. Een campagne toespraak, geen lezing.

Waar het aan ontbrak was wat de sociaal democratie zo nodig heeft, een herformulering van zijn waarden op een hoger niveau dan meer geld voor onderwijzers, zorgverleners en vaste banen voor fietsbezorgers. Het viel me tegen en toch ook weer niet. Dat wil zeggen, de visieloosheid kwam op me over als een heel goede weergave van de huidige staat van de PvdA. Lamgeslagen door de verkiezingsnederlaag, op weg naar een volgende teleurstelling in maart. Weinig activiteit afgezien van verkiezingsgedoe. Geen inspirerende, uitdagende visies.

Helaas, ik vrees dat Asscher in deze vorm de huidige crisis in de sociaal democratie perfect belichaamt. Dat de vier jongeren in hun korte tijd meer interessants over waarden te berde brachten dan de leider van de sociaal democratie in Nederland spreekt boekdelen.