Het hoeft niemand te verbazen dat Trump begint af te bladderen. Als ik dat kon voorzien, dan kon iedereen dat (zie eerdere adviezen aan de Democraten om te stoppen met jeremiëren en even te wachten tot Trump zichzelf in de wielen zou rijden). Een aantal dingen komen nu samen, zo tegen het einde van Trumps eerste jaar als 47ste president.

Niet onbelangrijk is dat de man van het padje is. Niet altijd, niet permanent, maar vaak genoeg om de vergelijking met rollatorman Joe Biden te maken. Trump kan geen toespraak of zelfs maar conversatie houden zonder de weg kwijt te raken of terug te vallen op zijn vaste riedels over de grootste en de beste van alles. Als hij tenminste niet in slaap valt bij al die ridicule reality show bijeenkomsten waar hij iets tekent of aankondigt. Of tijdens kabinetsbijeenkomsten waar de deelnemers inderdaad slaapverwekkende lofuitingen produceren, hun neus bruin van het in de kont kruipen van de grote man (excusez le mot, dit is de Amerikaanse uitdrukking ervoor, prachtig verbeeld in South Park in minister van Justitie Blondi die steeds een lelijk bruin plekje op haar neus heeft zitten). Trumps misogyne tirades tegen vrouwelijke journalisten storen de gefrustreerde mannetjes van alt right niet, maar irriteren wel de gemiddelde Amerikaan. De man kan zichzelf niet inhouden. Ik heb het al eerder verwoord: de agendazetters van Trump hebben al lang het 25ste Amendement al afgestoft.

Tja, en dan is er de economie. Doet het niet slecht, in afwachting van de AI-crash, maar in de winkel merkt de burger daar weinig van. Prijzen zijn hoog en stijgen, mede door de importheffingen en die zijn nog niet eens helemaal doorberekend door de importerende bedrijven. Gaat nog wel gebeuren, als ze hebben kunnen uitvogelen wat Trumps arbitraire beleid uiteindelijk betekent. Inflatie en het ontkennen van de duurte van het dagelijks leven was Bidens downfall, Trump struikelt nu in dezelfde ravijn. Hij heeft geen idee van prijzen, maar kan nou eenmaal niet accepteren dat zijn grootste, beste, meest geweldige beleid voor de gemiddelde burger niets oplevert. Dat wringt steeds meer. En dan hebben we het nog niet eens over de elektriciteitsprijzen die door het dak gaan omdat de AI-instellingen eindeloos slorpen. Of de schok die de ziektekostenpremies gaan veroorzaken.

De meeste Amerikanen vonden het prima dat Trump de grenzen sloot en dat ook handhaafde. Maar er is weinig steun voor het oppakken van ongedocumenteerden in hun eigen omgeving, en al helemaal niet voor de manier waarop Stephen Millers privé leger van ICE dat doet. Trumps intuïtie is goed, totdat hij op basis daarvan iets moet uitvoeren, dan gaat het mis. En dan is er de politiestaat die Amerika wacht, te beginnen met buitenlanders die elke vorm van privacy moeten afstaan om het privilege van een vakantie in Amerika te ondergaan. Alleen vermeend Amerika deskundige Mens kan daar nog goede woorden voor over hebben, de rest van de wereld weet wat ze ziet: Amerika gaat China achterna. En de vakantie industrie zal instorten.

De gemiddelde Amerikaan is niet erg bezig met buitenlandse politiek. Ze geven weinig om Trumps grove en ongepaste tirade tegen Europa, die gehakt maakt van tachtig jaar Amerikaans leiderschap. Ze zien Trumps speciale afgevaardigden (allemaal met zelfverrijkende belangen in hun werk) die doen wat normaliter diplomaten doen: onderhandelen, excuus, deals maken met onfrisse regimes. Zelfs minister en veiligheidsadviseur Marco Rubio heeft er geen kijk op, wordt aan alle kanten voorbijgelopen. Ergens diep in het Amerikaanse zelfbewustzijn zit schaamte voor het in de steek laten van Oekraïne, de lofuitingen en het aanhalen van Poetins Rusland, maar het raakt burgers onvoldoende om zich er druk over maken. Republikeinse senatoren denken er wel over na, maar ze hebben tijd nodig om hun ruggengraat terug te vinden die ze na Trumps aantreden in verzekerde bewaring hadden gegeven.

Waar werkelijk niemand op zit te wachten is een oorlog met Venezuela die, via de Cubaanse Amerikaan Marco Rubio, op een schietfeest ook elders in het Caribisch gebied dreigt uit te lopen. Trump kan nauwelijks meer terug, hij probeert de zaak nog wat aan te scherpen door het kapen van olieschepen, maar Maduro heeft geen enkele reden om zijn positie op te geven en vele redenen (onder meer de militaire structuur om hem heen die hem meer ruggengraat bezorgt dan die Republikeinen hebben) om vol te houden. Hoe lang kun je die verzameling schepen voor de kust laten liggen? Als je admiraal ontslag neemt, en minkukel Pete Hegseth steeds meer onder vuur ligt van het Congres?

China won vorige maand de eerste rondes in de handelsoorlog, simpelweg door het ‘deal making’ proces beter te spelen. Jij voert importheffingen in, ik voer uitvoerbeperkingen in van zeldzame materialen die jij nodig hebt. Fuck me, I fuck you. De deal: minder invoerbeperkingen en een jaartje zeldzame materialen. Xi wrijft zich in de handen: wat een sukkel, die Trump, dat hij denkt dat dit een overwinning is. Ondertussen heeft Trump door zijn anti-klimaatbeleid de vooruitgang op het gebied van alternatieve energie in de VS stopgezet of teruggedraaid. De ironie is dat China op dat terrein (alternatieve energie) inmiddels de markt domineert en dat binnenkort ook met de elektrische autoindustrie gaat doen.

De gratieverleningen die Trump tegen voldoende betaling aflevert worden inmiddels beschamend, ok al gaf Biden een slecht voorbeeld met de gratie voor zien kan-niet-deugen zoon. De pay-to-play houding is normaal voor de Trumpies, verwerpelijk voor de gemiddelde Amerikaan die meer verwacht van zijn president. De persoonlijke corruptie, de zelfverrijking van de Trump familie en aanhangende profiteurs, begint te wringen. Overnames in de Amerikaanse media gefinancierd door Arabische regimes, de persoonlijke wraaktocht van Trump tegen CNN, het nemen van overheidsaandelen in Intel en winstaandelen in NVDIA – niet iets wat mensen dagelijks dwarszit, maar zo alles bij elkaar begint het te irriteren. Je zag het allemaal gevat in de medaille voor vredesstichter die de schaamteloze FIFA-baas hem aanbood en die Trump, dom genoeg maar wel typerend, zich niet liet omhangen maar zichzelf omhing. Het beeld zei alles.

Corruptie, negeren van regels, machtsmisbruik, slechte smaak: het komt allemaal samen in de afbraak van de East Wing voordat iemand hem daarvoor toestemming had gegeven. Trump zag het goed: afbreken is niet meer ongedaan te maken. Maar die balzaal in de vorm waarin hij die had gedacht, die is er zo snel nog niet. Het is het verhaal van deze regering-Trump: afbreken, daar zijn we goed in. Opbouwen, dat is een heel ander verhaal.

De helden in de Amerikaanse politiek die zich een klein jaar verstopt hebben, komen nu weer tevoorschijn. Het Congres besloot de Epstein documenten en fijne foto’s vrij te geven. Ze durven Trump te negeren. Ze proberen een debacle in november 2026 te voorkomen. Gegeven de dynamiek van hierboven geschetste ontwikkelingen, zal Trumps afbladdering het komende jaar alleen maar toenemen. Er zijn geen goede trends te bekennen, wat Trump ook mag zeggen. Het is gewoon zo dat Trump zijn eigen ergste vijand is. Hij zette veel in gang maar zonder discipline en zonder strategie, en zonder idealen afgezien van zijn bankrekening en prijzenpot. Het levert wåeinig op, afgezien van permanente schade aan de Amerikaanse samenleving en reputatie in de wereld.

Hij heeft zijn hand inmiddels overspeeld. Waar we ons wel zorgen over mogen maken is hoe deze narcist reageert op ineenstortende populariteitscijfers en toenemend verzet. Een kat in het nauw… Reken op bizar beleid, komend jaar.

Tja, dan denk je redelijk gestemd te hebben, om de rechtse krachten af te stoppen. D66 dus – niet dat ik dat heb gedaan. Ze zijn al lang niet meer progressief liberaal. Maar die opmaat naar de grootste partij in het parlement was wel ingegeven door de wens rechts te stoppen. 

En dan krijg je een minderheidskabinet met dat mens van de VVD. Inderdaad, Klaver heeft gelijk, de rechtse VVD mag meeregeren en wordt beloond voor de blokkade van de PvdA/GL. Let wel, dit is dezelfde partij en dezelfde Yesulgoz die de blokkade op de PVV ophief en ons opzadelde met het slechtste kabinet ooit. 

In de Nederlandse politiek is het ongekend dat een normale partij, een bestuurspartij als de PvdA/GL wordt buitengesloten. Dat zou niet beloond mogen worden. Maar het wordt nu deel van de onfrisse omgangsvormen waar we steeds meer opgezadeld zitten. 

Dat gaat D66 volgende keer weer flink wat zetels kosten, zoals altijd wanneer de partij zich uitverkoopt om mee te regeren. Klaver ziet dat de kiezer bedrogen wordt. Ik zeg, de kiezer krijgt wij ie verdient. 

Het is natuurlijk geen toeval dat drie conservatieve, Trump-getrouwe vrouwen uiteindelijk de doorslag gaven bij de eerste stemming in het Congres die tegen Trumps wensen inging. Alle drie zijn ze nogal, laten we zeggen, extreem en licht gestoord. Dat maakt het des te opmerkelijker dat al die zogenaamd verstandige, weldenkende en niet gestoorde Republikeinen in het Congres, stuk voor stuk lamkukels zonder ruggengraat, nu door hen de les is gelezen.

Is dit het eerste teken van grootscheeps verzet tegen de topdog? Wel, er is iets met een scheurtje in een solide muur, een hoekje van een plakker dat loskomt: meestal is het een teken van meer, of een uitnodiging, of verleiding, om eraan te gaan pulken. In die zin was het voorspelbaar dat Trump alles uit de kast zou halen (zelfs mevrouw Boebert in het Witte Huis onder druk zettend) om de gelederen gesloten te houden. En het was even voorspelbaar dat hij toen hij wist dat er een breuk in de dam zat (vergeef me al die metaforen voor scheuren, breukjes) zich haastte om de meerderheid die er al was zijn zegen te geven – nee, opdracht te geven voor onthulling van de Epstein files te stemmen. Trump toont zich ook goed in de vlucht naar voren.

Maar het is een teken van zwakte. Voeg het toe aan de verkiezingsuitslag, de zwakke economie met een dreigende aandelencrash, ongenoegen over de soldaten op straat en het oppakken van jan en alleman, de dreigende oorlog in Venezuela en Trumps liefde voor zijn maatje Poetin, en je komt op een kiezersongenoegen dat zich toont in de superlage waarderingscijfers voor de psycho. 

En let op: heldhaftige lui die tot gisteren geen ruggengraat hadden (en nog steeds zwabberende kwallen zijn) zullen nu in het Congres van zich laten horen. Net doen of ze durven, verstandig zijn, een eigen wil hebben.

Wat Epstein betreft verandert het niets. Wat er aan onthullend materiaal zou zijn (ik heb geen idee) zal door minister van Justitie Blondie kundig worden opgeborgen in aanklachten tegen Democraten. ‘Sorry, onder de rechter, we kunnen niets vrijgeven.’ Er wacht voor de Trumpies een onaangename verrassing bij mijnheer Clayton, de openbare aanklager in deze zaken. Die man heeft misschien geen ruggengraat maar hij is wel een professional die iets geeft om zijn reputatie. Blondie niet, ze kon nog wel eens raar opkijken.

Het netto effect is dat Epstein gewoon blijft doorzieken. En voor zover dat Trump en zijn kliek slapeloze nachten geeft: prima. En voor de rest, misschien tijd om wat serieuze zaken op te nemen – zoals de explosie in ziektekostenverzekeringen in het nieuwe jaar. 

De federale rechter die de poging van Texas om vijf Republikeinse zetels extra in het congres te creëeren is minstens zo leuk om te zien (het was een door Trump benoemde rechter). Als Trump immers niet die opdracht had gegeven dan had Californie niet vijf zetels toegevoegd aan de Democraten. Een boemerang als er ooit een was.

Ik zit in San Francisco waar mijn omgeving van liberals meer waardering heeft voor gouverneur Newsom dan tevoren, al blijven we sceptisch over de vraag of Amerika zit te wachten op een kandidaat die zich beroept op Californië om gekozen te worden. Ondertussen lijkt in San Francisco de nieuwe burgemeester vooruitgang te boeken met het verminderen van daklozen overlast. 

Waar je, zoals altijd, hoorndol van wordt in Amerika is die vreselijke kerstmuziek waarmee iedere winkel je wil martelen. En het is nog niet eens Thanksgiving (volgende week), als altijd de leukste Amerikaanse feestdag. 

Groeten uit San Francisco.

Hoop opwinding over Trumps draai: nu raadt hij congresleden aan om voor openbaring van de Epstein files te stemmen. Sluwe move, ze zouden het toch gedaan hebben. Nu lijkt het voor de gemiddelde Fox kijker als een voorbeeld van zijn transparancy terwijl het een concessie is aan de realiteit. Hij kon niet anders. En moet overigens ook nog de regelgeving daarover tekenen. Dat is nog niet zomaar gebeurd.

Wat ik mis in de berichtgeving is dat door de vervolgingen die het ministerie van Justitie, Trumps hielenlikkende hoogste hoeder van de rechtsstaat, heeft aangekondigd tegen diverse Democraten vanwege Epstein, ze kan claimen dat sommige informatie niet kan worden vrijgegeven. 

Laat me een wilde gok maken: omdat er actieve vervolgingen plaatshebben, kunnen, helaas, helaas, niet alle Epstein files worden vrijgegeven. Zo sprak mevrouw Bondi, heel binnenkort.

Laten we niet meegaan in het idee dat Trump hier openbaarheid biedt. Hij probeert nog steeds op alle mogelijke manieren te dwarsbomen dat er ook maar iets openbaar wordt waarbij hij betrokken is.

President Trump dreigt Venezuela aan te vallen, ondersteunt de regering van zijn vriend in Argentinië, legt arbitraire handelsheffingen op met Brazilië, boycot de president van Columbia, wil militairen naar Mexico te sturen en torpedeert schepen in het Caribisch gebied. Na jaren van verwaarlozing en toenemende Chinese invloed, besteedt Amerika weer meer dan gemiddelde aandacht aan zijn achtertuin.

De basisgedachte achter dit beleid is dat de Verenigde Staten het enige land is dat mag optreden op het westelijk halfrond, Noord- en Zuid-Amerika. Een tweede aspect ervan is dat het Amerika vrijstaat simpelweg te doen wat in het Amerikaanse belang is. Dit idee werd al in 1823 geformuleerd door president James Monroe (1817-1825) en is naar hem de Monroe-doctrine genoemd. Sommige waarnemers hebben het inmiddels al over de Donroe-doctrine, naar Donald Trump, maar eigenlijk is er niets nieuws aan de hand. Bemoeizucht en territoriumdrift: niets is normaler voor de Verenigde Staten.

In die eerste decennia van de negentiende eeuw was het Spaanse wereldrijk in verval. Een aantal Spaanse kolonies in Latijns-Amerika verklaarde zich onafhankelijk, waarna de Verenigde Staten in 1822 vijf landen had erkend: Chili, Columbia, Mexico, Peru en La Plata (Argentinië). Ondertussen wemelde het echter van de geruchten dat de Heilige Alliantie, het verband van Frankrijk, Pruisen, Oostenrijk en Rusland, doende was een leger op de been te brengen om het gezag over de kolonies te herstellen.

Ook kondigde tsaar Alexander aan dat hij de Russische activiteiten aan de Amerikaanse westkust verder wilde uitbreiden. We zijn het haast vergeten, maar in die jaren waren de Russen aan de westkust aanwezig tot niet ver van het huidige San Francisco. De naam Russian River, in Noord-Californië, herinnert er nog aan. De Engelsen maakten zich zorgen over deze ontwikkelingen. Ze namen het voortouw door aan de Verenigde Staten een formele alliantie voor te stellen om gezamenlijk te waarschuwen tegen agressie in de Amerikaanse continenten.

John Quincy Adams, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, liet zich niet bij de neus nemen. Hij voelde er niets voor om als bijwagen van de Engelsen te fungeren in een gebied waar de Verenigde Staten steeds nadrukkelijker aanwezig was en zich na de oorlog van 1812, met de Engelsen, ook zelfstandig wilde presenteren. Amerika wilde geen Europese grootmachten op het westelijk halfrond die haar ambities zouden kunnen frustreren.

Adams haalde president Monroe over om de Verenigde Staten een waarschuwing te laten uitspreken, en die ook aan Engeland te adresseren. Op 2 december 1823 stuurde president Monroe zijn jaarlijkse boodschap aan het Congres. Tot ieders verrassing stond daarin een sensationele aankondiging: ‘De Amerikaanse continenten … kunnen voortaan niet beschouwd worden als landen die door enige Europese macht gekoloniseerd kunnen worden.’ Verderop werd een waarschuwing uitgesproken dat verdere pogingen tot kolonisatie zouden worden beschouwd ‘als gevaarlijk voor onze vrede en veiligheid’. Bemoeienis van Europese machten met de nieuwe onafhankelijke landen op het Westelijk Halfrond zou worden gezien ‘als de manifestatie van een onvriendelijke uitgangspositie tegenover de Verenigde Staten’.

Dit is de beroemde Monroe Doctrine, ondanks de naam het werk van Adams. Het was een kras stukje bluf, aangezien de VS absoluut niet de middelen hadden om deze woorden kracht bij te zetten. Bij wijze van balans sprak de president ook uit dat het Amerikaans beleid was om ‘niet te interveniëren in de interne zaken van een van zijn [Europa’s] machten.’ De Europese machten reageerden geschoffeerd, maar ze waren, zoals Adams had voorzien, te verdeeld om er gezamenlijk iets aan te doen. Het zette de VS stevig aan de kant van de nieuwe regimes, ook al waren die niet echt onder de indruk van hun nieuwe bondgenoot.

Zolang er niets gebeurde leidde de Monroe-doctrine dan ook een sluimerend bestaan. De VS vocht zijn eigen oorlog met Mexico (1846-1848) en pikte een groot deel van het land in (Californië en de huidige zuidwestelijke staten). Slavernij speelde altijd op de achtergrond, want de zuidelijke slavenstaten hadden altijd een oogje op Cuba, dat tot de Spaans-Amerikaanse oorlog in 1898 een kolonie zou blijven en daarna tot op de dag van vandaag een obsessie voor de VS.

De Monroe doctrine is, met uitbreidingen door Theodore en Franklin Roosevelt, een hoeksteen gebleven van de Amerikaanse buitenlandse politiek. Theodore Roosevelts adagium was het bekende ‘speak softly and carry a big stick’. Toen de Duitsers in 1902 Venezuela bombardeerden omdat het land zijn schulden niet had betaald, behandelde Roosevelt dit als een inbreuk op de Monroe-doctrine. Hij liet de keizer weten dat hij te ver was gegaan en liet de hele Amerikaanse marine oefenen in het Caribisch gebied. Van de Duitsers werd niets meer gehoord.

Roosevelt trok wel een les uit deze ervaring. Hij was zo onge­lukkig met de kleine ‘pestlandjes’ in Midden-Amerika, hun onbetaalde re­keningen en de risico’s van Europese interventie, dat hij de Monroe-doctrine uitbreidde, nu niet om kolonisering door Europese landen te voorkomen, maar als rechtvaardiging voor Amerikaanse interventie. In zijn State of the Union in 1904 formuleerde hij de Roosevelt Corollary: in gevallen van ‘flagrant en chronisch wangedrag door een Latijns Amerikaans land’ kon Amerika ingrijpen. Was de Monroe-doctrine ooit bedoeld om Europese invloed in Latijns- en Midden-Amerika te voorkomen, nu werd het een instrument van Amerikaanse invloed.

Sindsdien heeft de VS talloze malen op het Westelijk Halfrond ingegrepen. Amerikaanse militairen waren gestationeerd onder meer in Haiti, de Dominicaanse Republiek en Nicaragua. Franklin Roosevelt verdedigde het dictatoriale bewind van de Somoza-familie in Nicaragua eens met de woorden: ‘Somoza may be a son of a bitch, but he is our son of a bitch.’ Sinds de Cubaanse revolutie in 1959 is het eiland een Amerikaanse obsessie gebleven, met een mislukte invasie in de Varkensbaai in 1961 en talloze pogingen om Fidel Castro te vermoorden. Tijdens de Koude Oorlog gebruikte de VS alle mogelijke middelen om te voorkomen dat de Sovjet Unie zijn invloed in Midden- en Zuid-Amerika uitbreidde, met de Cuba-crisis en de oorlogen in Midden-Amerika tijdens de Reagan-jaren als duidelijkste voorbeeld. In 1991 pakte het nog de Panamese president Manuel Noriega op.

Donald Trumps claim dat Amerika wordt aangevallen door terroristen in de vorm van drughandelaars en daaraan het recht ontleent om vermeende drugsschepen te vernietigen, past helemaal in de Monroe-doctrine. Het stationeren van een vliegdekschip voor de kust van Venezuela roept direct herinneringen op aan de Venezuela crisis van 1902. En zoals decennia lang de Sovjet Unie buiten de deur gehouden moest worden, is nu China de boosdoener. De bottom line is hetzelfde: handen af van onze invloedssfeer. John Quincy Adams zou het onmiddellijk herkennen.

Ja, ik heb ook genoeg van die shutdown en alles er omheen – en ook trouwens van Epstein, hoe graag ik Donald Trump ook zie spartelen.

Maar voor het in het zwarte gat verdwijnt, wil ik toch nog even aandacht voor een simpel gegeven dat duidelijk werd tijdens de shutdown maar liefst 42 miljoen mensen voor hun voedsel op tafel afhankelijk zijn van de overheid. 42 miljoen Amerikanen. Daarbij zijn de kinderen die voor ontbijt en/of lunch afhankelijk zijn van schoolmaaltijden nog niet eens meegeteld.

Dit schreef de NYT:

For the 42 million people who rely on the Supplemental Nutrition Assistance Program, or SNAP, the country’s largest anti-hunger program, it has been a chaotic, nerve-racking week.

Because of the government shutdown, the Trump administration initially sought to stop supplying benefits. Lawsuits and court rulings and a Trump appeals created further confusion. By Friday, the Supreme Court paused an order from a federal judge that would have required the White House to fully fund the program.

For many recipients, the legal battle meant one thing: a search for sustenance.

Het rijkste land van de wereld is een armzalig zootje. En dan hebben we het nog niet eens over gezondheidszorg, formeel de inzet van de shutdown. Tientallen miljoenen mensen zijn afhankelijk van Obamacare en voor hen gaat per 1 januari de premie sterk omhoog. Ze zullen weer nalaten zich te verzekeren, de nog steeds meer dan 20 miljoen Amerikanen vergezellend die niet verzekerd zijn.

En voor iedereen geldt dat het Amerikaanse gezondheidssysteem met for profit ziekenhuizen, roofzuchtige verzekeraars en grootverdienende doktoren altijd dreigend aanwezig is. Krijg een ongeluk, breek een been, wordt gewoon ziek en je faillissement ligt om de hoek. Long story short: de Amerikaanse middenklasse samenleving is er een geworden van rijken en armen met een relatief kleine groep ertussenin.

De tijd dat iedere Amerikaan, met welk inkomen ook, zichzelf ‘middenklasse’ vond, is voorgoed voorbij.

De shutdown is voorbij. De meeste analyses, inclusief die van de Democraten zelf, vertellen me dat de Democraten door de pomp gegaan zijn. Ze kregen geen verlenging van de Obamacare subsidies die tijdens de coronacrisis waren ingevoerd en dit jaar verliepen. Zonder verlenging gaan de premies behoorlijk omhoog.

Die subsidies en hun eindigheid geven al aan hoe precair de gezondheidszorg voor Amerikaanse burgers is. De subsidies waren een noodmaatregel om het dal van de coronacrisis niet nog dieper te maken, nu wordt het behandeld als een onmisbare component van het systeem. Geen misverstand: dat zou het moeten zijn, maar het is wel misleidend om nu te stellen dat ze bij Obamacare horen zoals het oorspronkelijk was opgezet. Het waren en zijn subsidies.

Terug naar de Democraten en het door de pomp gaan. Ik denk dat het wel meevalt met de schade. Ze hebben een belofte gekregen (okay, je kunt Republikeinen niet vertrouwen) dat er in december wordt gestemd over die subsidies. Als die stemming doorgaat moeten de Republikeinen met de billen bloot: voor of tegen stemmen en de verantwoordelijkheid krijgen voor het al of niet doorgaan ervan.

Dat lijkt me zo gek nog niet. Sterker, puur strategisch gezien kon het wel eens beter zijn voor de Democraten dan verlenging van de subsidies (never mind de arme burgers, het gaat hier om politiek manoeuvreren). Onder de huidige begroting van de Republikeinen gaan de premies immers flink omhoog. Mediaid en medicare subsidies worden teruggedraaid, waardoor op het platteland (Republikeinen!) ziekenhuizen in de problemen komen. Kleine ziekenhuizen, vaak de enige in de wijde omgeving.

Hoe je het ook wendt of keert, voor tientallen miljoenen Amerikanen wordt het leven binnenkort een stuk duurder. Nog duurder. En dat terwijl Trump en zijn penopauze tech jongens miljoenen investeren in pompeuze bouwwerken en de versierselen bij de ingang van het Oval Office doen lijken op een louche sauna.

Alles wordt duurder. Dat was onder Biden zo en het is onder Trump zo, al roept de laatste nog zo hard dat Amerikanen het nooit beter gehad hebben. Gezondheidszorg blijft de grootste zorgenpost voor iedereen. Het is systematisch: voor pak weg 19 procent van het Bruto Nationaal Product aan kosten voor zorg, krijgt Amerika op zijn best gelijke zorg als Europese landen waar ongeveer tien procent van het BNP wordt uitgegeven. En dan blijven nog vele miljoenen mensen onverzekerd.

Wie krijgt de schuld krijgen van alle hoge kosten en vooral die hogere kosten voor gezondheidszorg? Het laat zich raden: de partij aan de macht. De Trump-Republikeinen. Wanneer kan de boze burger wraak nemen? Bij de verkiezingen van november 2026. Dan kunnen ze de Republikeinen straffen voor hun zielloze, ruggegraatloze meebewegen met de president voor de rijken. Nou ja, als de verkiezingen tenminste doorgaan op een acceptabele manier. We moeten niet verbaasd zijn als er militairen bij stemhokjes staan, kieslijsten zijn uitgekleed en intimidatie de orde van de dag is. Of, per noodtoestand, de hele zaak wordt afgeblazen.

De Democraten hebben gezondheidszorg, Obamacare, het onderwerp van de shutdown gemaakt. Dat was slim, ook al was het vooral tactisch. De uitkomst is goed, beter dan iedereen u probeert te vertellen. Stel dat de Republikeinen hadden toegegeven en de subsidies in stand hadden gelaten? Dan hadden de burgers een minder hoge premie hoeven te betalen en konden de Democraten het onderwerp niet goed genoeg gebruiken in november. Alles draait om Obamacare en Trump hielp mee door vanaf de golfbaan te roepen dat Obamacare meteen maar moest worden afgeschaft. Iedereen wat geld geven, was zijn idee, en dan zelf laten onderhandelen met de verzekeraars. Iedereen entrepreneur, dacht hij.

Wel, good luck. De reden dat Obamacare nodig is, is nou juist dat verzekeraars in Amerika schandelijke uitbuiters zijn. Het is hun werk, winst maken, en dat doen. De moord op een van de bazen, eerder dit jaar, en de verheerlijking van zijn moordenaar vertellen iets over hoe Amerikanen daarover denken. Verzekeraars zijn de minst populaire instellingen in de VS.

Kort en goed: stop met mekkeren over het toegeven van de Democraten in de shut down. Er viel niets meer te halen en geannuleerde vluchten voor Thanksgiving (op 27 november, als half Amerika de andere helft bezoekt) zijn niet de manier om burgers vriendelijk te stemmen.

Ik denk dat de Democraten een goede deal hebben gemaakt – niet zozeer met de uitkomst als wel met de inzet van de shutdown. En als ze in de naweeën ervan die bejaarde senator Schumer als leider aan de dijk zetten, des te beter!

De populariteit van Donald Trump raakt historische dieptepunten, onderstreept door de uitslagen van de verkiezingen deze dinsdag. Ondertussen laten opiniepeilingen ook iets veel interessanters zien, iets onverwachts: Amerikanen zijn het ergens over eens!

Goed nieuws, zou je zeggen. Minder goed is waar ze het over eens zijn, namelijk dat ze tot op het bot verdeeld zijn en dat dit geen goede zaak is. Liefst 64 procent van alle burgers vindt dat het Amerikaanse politieke systeem te verdeeld is om de problemen van de natie op te kunnen lossen. Slechts een derde deel gelooft daar nog in, en in die context is het verontrustend dat niet economie de grootste zorg is, maar vooral de polarisatie en de staat van de democratie.

President Trump is de grootste reden voor verdeeldheid. Gezien Trumps dominantie van zijn partij mag je dat vertalen naar fundamentele verdeeldheid van Republikeinen en Democraten. Als u denkt: niets nieuws toch, is dat al niet sinds Clinton het geval? Zeker, maar het is in zoverre misleidend omdat er wel degelijk een groot midden is van kiezers die in 2024 liever niet op Trump had gestemd, of met tegenzin op Harris stemden. Anders gezegd: de verdeeldheid was minder groot dan Trumps verkiezing doet vermoeden.

Er is polarisatie, daarover geen misverstand. Maar die irriteert de kiezer. Een Democraat kan deze polarisatie gebruiken om vanuit de andere kant erin te komen, zoals gouverneur Gavin Newsom van Californië doet met zijn agressieve, Trumpiaanse lonken naar de media. Het geeft hem de aandacht waar hij op uit is in een omgeving waar niemand eruit springt. Ik denk dat het een zwaktebod is om je te verlagen tot het niveau van je tegenstander.

Trumps unieke botte en polariserende stijl biedt echter ook een andere opening: een buitengewone kans voor iemand die een boodschap van eenheid over het voetlicht weet te brengen op een authentieke en geloofwaardige manier. Een persoon die niet polariseert, goed van tongriem is gesneden en een brede kennis heeft van wat nodig is om een overheidsapparaat te laten werken voor de burgers. Een verbinder. Iemand die, in het klassieke jargon, ‘over zijn schaduw heen kan springen’.

Het is eerder vertoond. In 2007 stond de onbekende junior senator van Illinois op de trappen van de oude state capital in Springfield, zich nadrukkelijk hullend in de mantel van Abraham Lincoln, de eenheidsbrenger tijdens de Burgeroorlog. Barack Obama sprak onmiddellijk aan in het klimaat waarin George W. Bush diep onpopulair was en de omstreden verkiezingsuitslag van 2000 een vervelende smaak had nagelaten. Vergeet voor het moment de demonisering van Obama toen hij eenmaal president was, zijn Yes we can-boodschap resoneerde.

Hoe zou zo’n eenheid brengende nieuwkomer er nu uitzien? Hij of zij hoeft niet per se heel nieuw te zijn maar moet zich wel als nieuw weten te profileren. Zo iemand moet beginnen met een state of the union-analyse: hoe staat de VS erbij anno 2025? Waar maken mensen zich druk over? We hebben het over bread and butter-onderwerpen: inflatie, lonen (minimumloon), gezondheidszorg, wapengeweld, basale voorzieningen zoals een functionerende overheid. De uitdaging is die te weven in een boodschap die overbrugt.

Hier helpen die opiniepeilingen: mensen maken zich druk over de verdeeldheid op zich, en over de democratie, anders gezegd, de manier waarop Amerikanen met elkaar omgaan, hoe ze hun samenleving organiseren. Hoe ze met elkaar praten. Enkel Trump bashen is dus niet genoeg. Sterker, het voedt het ongemak. Er is nood aan een verhaal van wat Amerikanen ‘belonging’ noemen, erbij horen, een inclusief project. Een verhaal van een gezamenlijk project, een opdracht samengebald in een – sorry voor het cliché – mission statement.

De Trump-destructie heeft het voordeel dat je sommige dingen opnieuw kunt opbouwen zonder de ballast van tientallen jaren opeengestapeld beleid. Neem buitenlandse hulp. Neem onderwijs. Neem infrastructuur. Door in de verdedigingsmodus te springen zijn progressieven de afgelopen decennia conservatief geworden. Ze wilden alles wat is opgebouwd behouden. En sommige dingen moet je verdedigen: het recht op abortus, homohuwelijk, pensioenen en gezondheidszorg voor ouderen en armen, en ja, bescherming tegen destructieve ondernemingen, of ze nu high tech, olieboeren of financiële schuinsmarcheerders zijn. Verdedig die.

Praat over fairness. De samenleving moet fair zijn tegenover alle Amerikanen. Dat kan door achterstanden of achterstellingen goed te maken en dat geldt niet alleen voor groepen van kleur of etnische achtergrond, maar ook voor plattelanders zonder wegen, openbaar vervoer en snel internet. De Trumpies breken alleen maar af. Dat nodigt uit tot wat ze in management een zero base analysenoemen: hoe zou je willen dat een overheid, of een beleidsprogramma, eruit zag als je het opnieuw in elkaar zou mogen zetten?

Om de diepe verdeeldheid te overbruggen moet je van goeden huize komen. Niet meteen de andere partij afschrikken, niet meteen het evangelie preken van je eigen partij. Een eenheidskandidaat kan onder de huidige omstandigheden niet uit de Republikeinse Partij komen. Mooi, denkt u, maar waar is die persoon dan?

Ik kan me ervan afmaken door te zeggen dat het gaat om de beschrijving van een fenomeen, meer dan om een concrete persoon. Dat zou flauw zijn. Er is namelijk een Democraat die zo’n beetje belichaamt waar ik het hierboven over had. Dat is Pete Buttigieg, voormalig minister van Transport in de regering-Biden. Hij is jong (43), gay, getrouwd, vader van twee kinderen, geboren en getogen in het Midden Westen. Hij heeft het over een verhaal van bij elkaar horen, een gezamenlijk nationaal project. Hij praat over hoop, niet als aansporing tot actie maar juist als resultaat ervan. Geef hoop. Bouw hoop op.

Er ligt een boodschap te wachten voor een politicus met verbeelding, met lef en met de gelijkmoedigheid om overweg te kunnen met de extremen van het politieke klimaat. Of Buttigieg degene is die zich die rol aanmeet, of dat het een ander is, de contouren van wat Amerika nodig heeft om weer te helen beginnen zich af te tekenen. Misschien is iedereen het er dan straks ook over eens dat er meer nodig is dan eensgezindheid over de verdeeldheid.

In een oneven jaar krijgen tussentijdse Amerikaanse verkiezingen meestal weinig aandacht. Congresverkiezingen zijn veel spannender, zoals die in 2026, die zullen beslissen hoe het verder gaat met de Amerikaanse democratie. Toch loont het de moeite om in dit off-year naar de verkiezingen op 4 november te kijken, omdat ze wat gaan vertellen over hoe het ervoor staat in Trumps Amerika, en wat de kiezers werkelijk belangrijk vinden.

Een paar verkiezingen springen eruit. Om te beginnen twee voor burgemeester. Curieus genoeg één daarvan omdat hij als verkiezing nauwelijks iets voorstelt. Michelle Wu, de Democratische burgemeester van Boston, volgens president Donald Trump een van die door Democraten geleide steden waar alles verkeerd zit en waar hij graag troepen heen zou sturen, heeft bij haar aanstaande herverkiezing geen tegenstander. Niet omdat democratie niet zou werken, maar omdat Michelle Wu werkt. Haar tegenstander in een eerdere ronde van verkiezingen zoals Boston die houdt (partijloze voorverkiezingen) liep zo ver achter dat hij er de brui aan gaf. De derde in de race had te weinig stemmen om verder te kunnen.

Deze verkiezing is echter razend interessant vanwege de meest eenvoudige reden van allemaal: Wu is buitengewoon succesvol als burgemeester. Haar succes dankt ze, in haar eigen woorden, aan de verbetering van ‘de diensten en sociale goederen die werkende mensen elke dag ervaren’. De misdaadcijfers in Boston staan op het niveau van 1957. Ze breidde voorschools onderwijs uit, net als kinderopvang, bouwde meer betaalbare woningen en zag een flinke toename van mensen die voor het eerst een huis kochten. En zulke banale zaken als goedkoop openbaar vervoer, gratis zwem- en fietslessen. Gewone dingen voor gewone mensen.

De andere burgemeestersverkiezing is die in de stad New York. Daar ligt de zichzelf als socialist identificerende Democraat Zohran Mamdani ver voor op de establishment kandidaat, voormalig Democratisch gouverneur Andrew Cuomo. Mamdani had Cuomo al vernietigend verslagen in de Democratische voorverkiezingen, maar de rijke elite van New York is zo bang voor Mamdani dat zij zich massaal achter de nu als onafhankelijke kandiderende Cuomo heeft geschaard, ook al moest die in 2022 aftreden wegens misdragingen in zijn tijd als gouverneur. Mamdani spiegelt zich aan Michelle Wu in termen van concrete beloften die het dagelijks leven verbeteren, door historici ‘sewer socialism’ genoemd: zorgen dat de riolering werkt, oftewel, gewoon zorgen dat de dingen die belangrijk zijn in orde zijn. Vuilnis ophalen, waterafvoer, de subway, onderwijs, woningen.

Mamdani is jong en charismatisch, en bereid de gevestigde machten in New York – de puissant rijken en de welgestelde professionals, juristen en bankiers – te vertellen dat ze meer moeten bijdragen aan hun stad. Hij belooft gratis openbaar vervoer, betaalbare kinderopvang en wil huurbescherming om te voorkomen dat alleen mensen met hoge of heel hoge inkomens in de stad kunnen wonen. Hij wil de hogere inkomens lokaal meer belasten, al is niet helemaal duidelijk of een burgemeester dat kan doen.

Wat Mamdani zo belangrijk maakt, is dat hij de verpersoonlijking is van een nieuw soort Democraten. Jong, ambitieus, welbespraakt, bereid om de nek uit te steken. Een moslim die namens alle Democraten, ook niet-moslims, bereid is kritiek te leveren op de genocide in Gaza. Democraten hunkeren naar een alternatief voor Trumps populisme en dan liever niet een linkse Trump-imitator zoals de Californische gouverneur Gavin Newsom. Het is niet zo dat een burgemeester dat alternatief direct biedt, maar Mamdani kan in zijn voorzichtige formulering van wat in Europa gewoon sociaal democratie zou heten, de mismoedige stemming bij de Democraten breken.

Daarnaast zijn er twee gouverneursverkiezingen: in Virginia en in New Jersey. De verkiezingen in Virginia zijn het meest interessant. Anders dan in de rest van Amerika, mag een gouverneur in Virginia niet twee opeenvolgende termijnen dienen, er is elke vier jaar een nieuwe. De staat was lange tijd een swing state, min of meer verscheurd tussen de voor de overheid werkende noorderlingen, dicht bij Washington DC, en de conservatieve zuiderlingen. De huidige Republikeinse gouverneur, Glenn Youngkin, redelijk pragmatisch maar met Trump-sympathie, had landelijke ambities, maar komt er in het Trump-tijdperk van knikkende vazallen niet echt tussen. Bovendien hebben de mensen rondom Washington die vaak in de hoofdstad werken of er mee te maken hebben, direct de gevolgen ervaren van Donald Trumps anti-overheidsbeleid.

De Democrate Abigail Spanberger zou deze staat kunnen winnen. Die situatie is veranderd omdat de Democratische kandidaat voor vice-gouverneur betrapt is op wat domme uitspraken een jaar of vier geleden. Je zou denken dat in het Trump-tijdperk domme uitspraken niet erg relevant meer zijn, maar toch, de Republikeinen lopen ermee weg. Haar tegenstandster Winsome Earle-Sears, de huidige vice-gouverneur, is een Trump-acoliete, een zwarte extreem conservatieve dame. Hoogstwaarschijnlijk wint de Democraten, het zou een enorme opsteker zijn voor de depressieve Democraten.

In de over het algemeen naar Democraten neigende staat New Jersey kan de zittende Democratische gouverneur na twee termijnen niet worden herkozen. De Democraten in New Jersey zijn pragmatisch, best bereid om een Republikein gouverneur te maken, maar ook hier geldt dat weerzin tegen Donald Trump de Democratische kandidaat toch wel een voorsprong zal geven. Mikie Sherill, ook een veelbelovende vrouwelijke kandidaat, heeft ervaring als militair, als openbare aanklager en als afgevaardigde in het Congres. Jack Ciattarelli is de Republikeinse kandidaat, een door Trump gesteunde zakenman die ook in 2021 probeerde gouverneur te worden. In Virginia en New Jersey wordt ook de wetgevende macht in november gekozen, daar wordt uitgemaakt of de nieuwe gouverneurs meerderheden hebben om mee te werken. 

Alle vier deze verkiezingen worden beheerst door lokale onderwerpen. Maar in het Trump-tijdperk is niets meer simpelweg lokaal. Als de Democraten hier slecht presteren, vooral in Virginia en New Jersey, dan hebben ze echt problemen. Winnen ze en kan Mamdani ook nog eens de New Yorkse elite te kijk zetten, dan lijken de kansen op succes volgend jaar misschien wat groter. Ondanks het adagium ‘all politics are local’ zullen de uitslagen volgende week dinsdag laten zien hoe Trump 2.0 valt in het land.

Dat kwam hard aan. PvdA/Groen Links gekortwiekt. Niet eens stabiel gebleven maar op het laatste moment vijf zetels aan D66 kwijtgeraakt.

Jazeker, Timmermans was een belangrijke reden. Ik vond altijd al dat hij niet de juiste persoon was om een nieuwe combinatie met nieuw elan te leiden, maar dat is niet de enige reden voor dit verlies.

Een van de belangrijkste redenen is de demonisering van Timmermans in de foute krant van Nederland en bij de ouwehoershows in ons rechtse mediaklimaat. Ik kan niet helemaal bevatten wat precies die ouwehoeren zo haatdragend tegenover specifiek deze man maakte – ik kijk niet genoeg, er zijn grenzen aan mijn tolerantie voor onzin – maar het leek eindeloos. De foute krant liet geen dag onbenut om iets negatiefs over Timmermans te schrijven. Jort Kelder, godbetert, Jort Kelder, de grootste fan van Elon Musk, die er zijn licht over mag laten schijnen. Nog erger dan Johan Derksen, die zichzelf tenminste niet zo serieus neemt.

Kort en goed: het werkte. Het verlies van PvdA/Groen Links is deels het verlies van Timmermans. Hij trok de juiste conclusie. Maar het is al de vierde leider die het veld moet ruimen. Asscher bracht ons nog meer ellende dan Timmermans. Het is kaal in de leiding van de fusiepartij.

Maar een andere belangrijke reden, misschien de belangrijkste wat mij betreft: ik heb de hele campagne niet het woord sociaal democratie gehoord. Is dat een geste naar Groen Links? Of een vergeetachtigheid? Ik ga nog bijna die ouwe lui club die tegen de fusie was gelijk geven: je hebt tachtig jaar sociaal democratie verkwanseld.

Ik mag het zeggen, niet om mijn gelijk te halen, maar ik heb al jaren geleden gepleit voor een nieuwe naam (de Sociaal Democraten, de SDP, of iets dergelijks – van je sterkste marketing punt je naam maken) en een nieuw beginselprogramma waarin sociaal democratie de basis was. Weg met de PvdA, vort met de sociaal democratie. De fusie was niet mijn eerste keuze, maar toen hij eenmaal op weg was, niet meer te stoppen.

Hij is ook niet meer af te wikkelen. 

Wat nu? Staat u me toe daarop het antwoord schuldig te blijven. Timmermans is weg. Klaver moet de verleiding weerstaan de kar te gaan trekken. Moorman to the rescue? Misschien wat te vroeg. Klaver fractieleider met nadrukkelijk de boodschap dat hij interim is?