Rob Hoogland is met voorsprong de domste columnist van de Telegraaf. Knap, want er is heel wat competitie. Niet van Leon de Winter want die is niet dom maar slecht. En Wouter de schnabbelaar en Timmermans besmeurder is slim én slecht. Nee, Hoogland is een categorie apart. Hij weet zelf wel beter dan wat hij opschrijft maar de rol van onderbuikmompelaar is lucratief en gemakkelijk en dus doet hij braaf wat je als populairste krabbelaar van de foute krant van Nederland moet doen.

Hoogland is voorspelbaar. Als hij eens een dagje niets heeft, gaat hij tekeer tegen vrouwen in de samenleving. Nou ja, niet vrouwen in het algemeen. Daar besteedt de wakkere krant veel aandacht aan, heel veel aandacht. Nee, aan vrouwen die een maatschappelijke rol spelen, die meer doen dan stukjes schrijven. Denk Femke Halsema, Dilan Yesulgoz, Sophie Hermans. Zelfs een aanval op Laurens Dassen zet de geslepen broodschrijver om in een aanval op Sylvana Simons. Wedden dat Halsema volgende week langskomt? Zij kan het op 5 mei nooit goed doen.  En Hoogland moet maandag weer wat produceren.

Volgens Hoogland, gisteren diep in contemplatieve herdenkingsmodus, moeten we maar even opflikkeren met onze Gaza obsessie. Hij wil op 4 mei ongestoord genieten van de dodenherdenking. Maar strikt onze doden (de boerin heeft ook eens zo’n stelling verkondigd), niet die elders in de wereld en niet die van andere tijden. Hoe durven die Gaza geobsedeerde mensenrechtenliefhebbers zijn herdenkfeestje te verstoren? 

Terwijl het 4/5 mei syndicaat juist ieder jaar probeert meer herdenking in de herdenking te stoppen, heeft Hoogland de briefing gemist. Alleen ónze doden, ónze verzetstrijders (bijna alle Nederlanders), ónze joodse medeburgers, al werden de overlevenden mishandeld door het land dat de doden nu herdenkt.

Dommerikken als Hoogland terzijde, ik moet bekennen dat ik mijn buik vol heb van het herdenken van de Tweede Wereldoorlog. Ieder jaar weer diezelfde artikelen, een speciale uitgave van het Historisch Nieuwsblad, dezelfde films. Toen mijn vader eind jaren vijftig twee minuten stilte hield, en heel Eindhoven stilstond (al vierde het zijn eigen bevrijding op 18 september), toen had dat nog betekenis. Hij was gevangen genomen op 14 mei 1940 en had het laatste jaar van de oorlog, na ondergedoken te hebben gezeten op een Limburgse boerderij, gediend als liaison officier in het Amerikaanse leger. Hij was in Dachau geweest.

Ik kon begrijpen en daadwerkelijk zien wat het voor hem betekende. En wat het voor Nederland betekende om op die oorlog terug te kijken. Het was nog voor Lou de Jong. We zijn drie generaties verder. Ik vind het lastig om dat gevoel nog te krijgen.

Al jaren wordt gepoogd de dodenherdenking uit te breiden tot alle oorlogsdoden van alle tijden, nou ja, van na de oorlog, maar daarmee verliest het herdenken wel zijn focus – maar dat is niet waar Hoogland en consorten over klagen. 

Er lijkt mij niets op tegen om stil te staan bij actueel oorlogsgeweld, in Oekraïne, in Gaza, maar waar trek je de grens? Vluchtelingen die verdrinken, politiegeweld? Het Anne Frankhuis is een boodschap geworden tegen geweld overal en altijd. Daar kan ik me wat bij voorstellen, al betreur ik de erosie die haar verhaal daarmee ondergaat. En de relativiteit die actuele doden daardoor krijgen.

Iemand als Hoogland heeft hier allemaal geen diep gedachten over.  Onze doden zijn onze doden. Hoogland geeft niets om de doden in Gaza. Dat mag, maar flikker toch op met je domme column. Blijf van onze protesten tegen de moordpartij daar af!

Zoals het hoofdcommentaar van de NRC terecht schrijft: gebruik de stilte om stil te staan bij wat je belangrijk vindt. Hoogland kan dat niet begrijpen. Hij kakelt dwars door de stilte heen.

Ik had de verleiding weerstaan om de haatzaaier in dit stukje te noemen. Maar Robert Vuisje doet het ook. Een pro-Israël politicus die alles vertegenwoordigt wat er fout is aan onze tijd, aan ons land, aan onze kiezers, aan de met hem babbelende partijen, aan de herdenkingen. Een man die ‘zich inhoudt’ en dan in Orbans Hongarije een toespraak vol haat uitspreekt. Tijdens die stilte sta ik stil bij een land dat van zijn eenmanszaak Nederlands grootste partij maakt. Een land dat herdenkt maar blijkbaar weinig heeft geleerd.

PS op zondag 5 mei: Gisteren kopte de Telegraaf ‘Nederland houdt de adem in’ – zoals altijd claimde de krant te weten wat het land deed, maar het effect van al dat gebabbel over mogelijke verstoringen was dat er maar 4000 ipv 10.000 mensen kwamen opdagen. Vandaag in de Telegraaf: een kater. Redenen gezocht maar niet gevonden. De bangmakerij misschien? Nou nee, de hand in eigen boezem steken, daar doen ze bij de wakkere krant niet aan.

Denk wat u wilt van studenten die over actief zijn – in de jaren zestig hadden ze het bij het rechte eind – maar hun protesten zullen serieuze gevolgen hebben. Althans de manier waarop ze protesteren. 

Laat ik voorop stellen dat niet protesteren tegen het optreden van Israël geen optie is. Geleidelijk aan wordt duidelijk hoezeer deze oorlog de morele geloofwaardigheid van het westen heeft ondermijnd. Wie kan nog praten over mensenrechten en oorlogsrecht als het westen, en inderdaad, president Biden voorop, een egocentristische zeloot als Nethanyahu zijn gang laat gaan? 

En nee, die studenten zijn niet pro Hamas, in elk geval niet de overgrote meerderheid. Ze zijn voor een serieuze aanpak van het probleem van de Palestijnen, een onderwerp waar Israël al decennia van wegloopt. Wat zeg ik, een onderwerp dat Israël door zijn west bank nederzettingen (en zijn claims ‘van de zee tot de rivier’, ‘god gegeven’) alleen maar groter heeft gemaakt. Meer en meer wordt duidelijk dat Nethanyahu op alle terreinen domineert en in zijn zelfzucht de uiteindelijke ondergang van Israël zal bewerkstelligen. Ik heb het eerder geschreven: het komt niet meer goed, de wereld gaat Israël negeren, zoveel als het kan. By the way, ik denk dat een tweestaten oplossing niet meer mogelijk is – dat denk ik al jaren. De consequenties van die onmogelijkheid zijn geen van alle aantrekkelijk voor Israël. En ja, de term apartheid is niet taboe. 

De knee jerk reactie (door Nethanyahu, maar niet alleen hij) dat alle protesten tegen Israelisch optreden antisemitisch zijn, vertroebelen het beeld. Nee, kritiek op Israël is geen antisemitisme. Echt antisemitisme, en ik twijfel er niet aan dat joodse studenten zich niet veilig voelen maar betwijfel of dat gevoel per se zo genoemd kan worden, is niet acceptabel. Maar niemand heeft er iets aan als activisten allemaal over die kam geschoren worden, net zomin als we iets hebben aan ongenuanceerd gebabbel van pro-palestijnse lui. 

Ondertussen zullen de studentenonlusten wel gevolgen hebben. Er was al de kans dat Bidens slaafse onderdanigheid aan Nethayahu hem kiezers zou kosten, nu is er ook de mogelijkheid dat Republikeinen ‘law and order’ kunnen uitbuiten als onderwerp, gesterkt door het geweld op de campussen. Natuurlijk is het onzin dat de bestorming van een kantoor op de campus van Columbia vergelijkbaar is met 6 januari, maar dat wil nog niet zeggen dat er niet kiezers zullen zijn die daarin geloven. 

We zijn op weg naar vele ‘disasters in the making’. Ook herverkiezing van Biden zal de belangrijke problemen (Gaza, Israël, Iran, Oekraïne, Taiwan) niet wegnemen. Maar de kans dat we er zonder kleerscheuren vanaf komen wordt kleiner en kleiner.

Terwijl de grote baas snoest in de rechtszaal, sneuvelen her en der potentiële of vermeende kandidaten als running mate. Soms waren ze dat enkel in hun eigen idee, soms lieten ze zich verleiden door de psycho, soms hebben ze niet veel anders omdat ze of geen baan hebben of aan het einde van een termijn zitten.

Neem Kristi Noem, de gouverneur van de onbetekenende staat South Dakota. Ze heeft zich de afgelopen jaren flink geprofileerd met extreme stellingsnames op het gebied van covidextremisem, abortus, congresbestormingen en algehele ‘kijk mij eens authentiek Amerika zijn’ idioterie. Dit laatste heeft ze wat ver doorgevoerd door een puppy die ze blijkbaar niet kon trainen voor de jacht (afgezien van de psycho moet een authentieke Amerikaan natuurlijk jagen en dol zijn op wapens) dood te schieten. Ook een geit moest eraan geloven.

Ze vertelt dit in een boek dat moest dienen als campagne biografie – en laten we eerlijk zijn, niemand zou zo’n boek lezen als het niet ergens een rol kon spelen. De vraag blijft waarom ze die twee executies zo opspeelt. Uiteindelijk heeft ze al prima vista bona fides prairie waarden. Het vermoeden bestaat dat ze een vlucht vooruit opzette, omdat haar wapenfeiten werden gadegeslagen door werkploegen in de directe omgeving. Als ze erover zweeg, kon het in de campagne naar voren worden gebracht, nu ligt het op straat. Het is een redenering, ik weet niet hoeveel waarde je eraan moet hechten.

Een paar maanden geleden deed Noem ook mee aan een commercial voor een ‘geef uzelf een Hollywood bekje’ campagne van een bedrijf in Texas dat je flonkerend tandwerk geeft. Er waren vragen of het wel kosher was om dat als gouverneur te doen en het zag er licht absurd uit voor iemand die vraagt serieus genomen te worden. Hier was de speculatie – nog wat minder geloofwaardig – dat ze het deed omdat ze weet dat Trump vrouwen met mooie tanden en een allround ‘kijk mij eens’ uitstraling aantrekkelijk zou vinden.

Wat er ook van moge zijn, Noem is geen kandidaat om Trump te vergezellen. Misschien was ze dat toch al niet, zoals wordt gespeculeerd, maar nu lijkt ze zichzelf weggeschreven te hebben. Sterker, ze lijkt nu het verhaal zo te draaien dat haar uitschakeling als kandidaat niet het gevolg is van extreme lichtgewichtheid maar van het boek met de schietpartijen. 

Eerder deze week lekte informatie (nou ja, werd gelekt) uit Trumps paleis in Florida dat ook de super-Trump fan Kari Lake uit de gratie is. Het is de vraag of deze verliezer van de gouverneursverkiezingen van Arizona in 2022 en nu kandidaat verliezer van een senaatszetel in die staat, ooit echt in de running was. Maar nu lijkt ze te hebben afgedaan. Deels vanwege Arizona eigen redenen, namelijk de absurditeiten rond abortus in die staat die Democratische kiezers wakker schudden. Deels omdat Lake, die blijft volhouden dat Trump de verkiezingen won en dat Arizona naar hem had moeten gaan (dat is geen diskwalificatie, iedereen in de omgeving de psycho gelooft dat, of zegt het in elk geval) zichzelf wat al te vaak in Florida heeft uitgenodigd. ‘She overstayed her welcome’ in goed Amerikaans.

Het kiezen van een running mate blijft een leuk gezelschapsspel, maar reken erop dat het tot vlak voor de conventie onzeker zal blijven. Er moet iets spannends zijn, toch? Ik houd het op Elise Stefanik, de afgevaardigde met de ruggengraat van een kwal en dito morele geloofwaardigheid. Ze heeft al twee bazinnen van universiteiten laten sneuvelen en de derde zit op de wip. Dat is het soort van activisme waar Trump op geilt.

Niet alleen vice-president kandidaten vallen om, ook andere Republikeinen laten zich van hun slechtste kant zien – of misschien moet je zeggen dat ze zich naadloos inpassen in de door een sekteleider gerunde club. We zagen al dat Mitch McConnell, de man die naliet om in januari 2021 Trump te impeachen (en de dief van minstens één Supreme Court zetel) inmiddels verkondigt in november gewoon op Trump te gaan stemmen. Dat doet ook de miserabele minister van Justitie van Trump, William Barr, die een heel boek volpende over hoe vreselijk Trump wel niet was als president, maar nu toch gewoon op de man stemt. 

En een van de politici die ik bewonderde en zag als een mogelijke redder van de GOP, Chris Sununu, gouverneur van New Hampshire en steunpilaar van Nikki Haley zolang ze kandidaat was, heeft zich nu ook moreel door het hoofd geschoten. Hij gaat straks lekker Trump stemmen. Frank Bruni maakt in de NYT gehakt van deze lieden.

Ondertussen laat Trump er geen twijfel over bestaan wat er na november gaat gebeuren. Als hij verliest zal hij opnieuw fraude roepen en de kans op geweld is groot. Hij accepteert geen verlies, zei hij met zoveel woorden in Time magazine. Als hij wint, is dat het einde van Amerika zoals we het kennen. Met hulp van duistere lieden die beter weten wat ze willen dan Trump weet wat hij wil, afgezien van wraak, gaat de regering-Trump dan de Amerikaanse overheid eerst ontmantelen en dan zo inrichten dat zijn kliek er voordeel bij heeft. Niemand kan zeggen dat hij of zij niet is gewaarschuwd – niet dat dit voor opportunisten en morele leeghoofden als Barr en Sununu iets uitmaakt.

Nethanyahu zou Nethanyahu niet zijn als hij niet zou proberen het vuurtje op de Amerikaanse campussen op te stoken. Hij noemt de demonstraties ‘horrific’ en, toegegeven, hij weet wat horrific betekent. 35.000 doden in Gaza zijn horrific genoeg. Maar daar kijkt hij niet naar.

Hij speelt ook het bekende spelletje door alle demonstranten antisemitisch te noemen. Mond dicht over Israël, of je krijgt die beschuldiging. En dat terwijl Amerika mensenrechtenschendingen onderzoekt in het gebied van de illegale nederzettingen op de West Bank, massagraven en hongerende kinderen ziet. 

U kunt zelf uitmaken wat voor waarde te hechten aan de woorden van deze man, maar het spel dat hij speelt helpt Trump. Deze onrust op de campussen doet denken aan de black lives matter demonstraties in de zomer van 2020. Die liepen op een paar plekken uit de hand en Trump was er als de kippen bij om, met de bijbel in de hand, zijn aanhang op te stoken tegen gerechtvaardigde protesten. 

Het kostte Biden nog bijna de verkiezingen, geholpen door, toegegeven, de domste slogan ooit door demonstranten, namelijk ‘defund the police’. De onrust speelde Trump in de kaart en Nethanyahu, al sinds jaar en dag de Republikeinen als speelbal gebruikend, doet er lekker aan mee. Speaker Johnson, die helemaal niets te zoeken heeft in New York, is nu ook een gewillige participant.

Het is bespottelijk, het is gevaarlijk en, zoals met alles wat Nethanyahu doet, ‘it poisons the well’. Hij maakt van Israël een paria staat en dat is niet omdat mensen antisemitisch zijn of zijn geworden maar omdat ze ‘horrific’ beelden zien van doodslag, massagraven en hongersnood. Dit gaat niet goed aflopen.

Helaas heeft de president van het bestuur van Columbia University, mijn eigen alma mater, zich laten gebruiken als speelbal door de Republikeinen in het Congres. Zo zorgvuldig en voorzichtig door het mijnenveld stappend, heeft ze alle mijnen laten ontploffen. Mevrouw Shafik is nu onaanvaardbaar geworden voor de Republikeinse klagers over anti-semitisme, voor haar eigen academische staf en voor de studenten die protesteren. Als ze een vloeiend betoog had gehouden over academische vrijheid en de vrijheid om te protesteren tegen onrecht in de wereld, dan had ze misschien ook haar baan verloren, maar met meer eer dan het nu gaat gebeuren.

De campagne van de haatzaaier, en van de Telegraaf, tegen Frans Timmermans gaat onverminderd verder. Timmermans zei niets bijzonders zaterdag. Natuurlijk zou hij alles doen om te voorkomen dat Wilders zou gaan regeren. Elke verstandige Nederlander zou dat moeten doen. Zit daar een oproep tot geweld in? Is het overdreven polarisatie? Enkel in de verwarde geest van de man die zijn eigen grootste vijand is en de haatzaaiende krant.

Op een ander niveau wordt haat en afkeer uitgespeeld in de VS, niet enkel in de rechtszaal waar de psycho zuchtend zich verbijt. Universiteiten worden lastig gevallen, niet enkel door demonstranten die pro Palestijns zijn (niet pro Hamas, er is onderscheid), maar ook door Republikeinse congresleden die onzinnige eisen stellen aan universiteitsbesturen en hun elite-afkeer (zelf hebben ze er allemaal gestudeerd) aan de Trumpies proberen te slijten – niet zonder succes, overigens.

Wat we daar zien is de oogst van Nethanyahu, zou ik zeggen. Ja, het aantal demonstraties op universiteiten dat het geweld tegen Palestijnen veroordeelt, is flink toegenomen. Het zal enkel groeien. En het is onzinnig en malafide om het gelijk te stellen met geweld of acitivisme tegen joodse studenten of zelfs antisemitisme. Dat laatste is er ook en verdient veroordeling, maar het wil niet zeggen dat mensen die pro Palestijns zijn op die hoop gegooid moeten worden. 

En wat u er ook van vindt, wie erover doordenkt kan alleen maar huiveren over het resultaat. Israël is niet alleen meer niet meer Amerika’s favoriete bondgenoot, de afkeer van het land zoals het zich manifesteert (al jaren, nu in het kwadraat), zal niet meer weggaan. De steun voor het land is danig afgenomen en zal niet meer terugkomen. 

We zijn in een heel nieuwe wereld in het Midden Oosten, een waarin het duidelijk is dat het Westen minder invloed heeft (en minder zou willen hebben: Obama probeerde zich terecht terug te trekken uit de regio). Laat de arabieren en Israël zich maar verenigingen tegen Iran (een land waartegen Amerika sinds 2018 economisch oorlog voert). 

Minister van BZ Anthony Blinken pruttelt algemeenheden over het mensenrechtenrapport van zijn eigen ministerie dat, terecht, Israël verantwoordelijk houdt voor op zijn minst schendingen op de Westbank. Hij kan honderd keer zeggen dat er niet met dubbele standaard gemeten wordt door Israëls optreden in Gaza niet te veroordelen en allerlei andere ellende in landen die niet bondgenoten zijn, hij maakt het gat alleen maar dieper. Dat kan zo lijken voor de regering Biden maar de rest van de wereld ziet wat het ziet: een dubbele agenda. Het zou diep ironisch zijn (dat is niet het juiste woord, ik kan zo niets anders bedenken) als Joe Biden de verkiezingen verloor door zijn overdreven steun voor het Israël van Nethanyahu.

Het lijkt over the top om Nethanyahu en onze eigen haatzaaier in een stukje te combineren, maar hun inspiratie en gedrevenheid heeft dezelfde bron: egocentrisch machtsbeleid. En de wetenschap van beide heren dat ze op drijfzand staan. Nethanyahu omdat zijn land verder wegzakt en als hij eindelijk de rekening krijgt, hij veroordeeld kan en zal worden. Wilders omdat hij ziet aankomen dat de gewenste regering niet doorgaat. Terwijl Timmermans heel beschaafd na vijf maanden laat weten dat er ook andere mogelijkheden zijn om dit land te regeren (en de door de VVD in het zadel geholpen haatzaaier te neutraliseren), kan Wilders alleen maar verder haatzaaien en onzinnige beschuldigingen uiten. Hoe vaak moet je laten zien dat je niet regerungsfähig bent?

Over het eerste proces tegen Trump ga ik niet veel anders schrijven dan dat het amusant is dat de psycho gedwongen wordt zijn mond te houden in een zaak die gaat over de behandeling van vrouwen. Het is vermoeiend, zo’n rechtszaal waarin je niets anders kunt dan, inderdaad, wegdutten. Niets menselijks is de man vreemd. 

Het levert een terugkerend patroon op van een man die steeds meer van het padje is. Afgelopen weekend circuleerden youtubes van Trumps toespraken, ik moet zeggen, delen daarvan want ik heb ze niet helemaal gezien, waarin hij er maar op los babbelt. Vooral die over Gettysburg (de slag bij Gettysburg was beslissend in de Burgeroorlog, in july 1863. Het noorden versloeg het zuiden, wat de nekslag was voor de confederatie die eerder in Antietam een bloedige nederlaag had geleden. Het zuiden had gewoon geen soldaten meer over.

Trump ratelt er op los. Het was ‘beautiful’ en ‘bloody’. Mag je wel zeggen met zo’n 50.000 doden. Maar de verdenking is dat deze idioot geen idee had waar hij het over had, afgezien van de meest oppervlakkige gegevens. Wist Trump veel dat Abraham Lincoln, Amerika’s beste president, er ook een toespraak hield waarin hij de essentie van Amerikaanse democratie in 273 woorden neerlegde, eindigend met ‘and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth’. De onnozelaar wil precies dat vernietigen.

Inmiddels is het patroon in Washington zoals altijd eenvoudig: de Republikeinen willen voorkomen dat Democraten regeren – succes boeken. Dat is de reden dat een oorspronkelijk twee partijen plan voor immigratiebeperking in het Huis niet eens in stemming is gebracht. De psycho verbood zijn laffe partij om serieuze wetgeving aan te nemen, simpelweg omdat hij er belang bij heeft dat het gevoel van vreselijke problemen aan de grens blijft bestaan. Hij zou er baat bij hebben.

De hulp aan Oekraine mag ook niet. Stel je voor dat Biden en de Democraten krijgen wat verstandige mensen willen (zelfs de meeste Republikeinse senatoren, met de opzichtige uitzondering van senator J.D. Vance van Ohio, die het land aan de Russen wil overleveren, net als Moscow Marjory, de afgevaardigde met de grote mond die vooral als papegaai van Poetin functioneert.

Een politiek systeem kan niet werken als je enige doelstelling is problemen te laten voorbestaan of te vergroten om er zelf baat bij te hebben. Geen Amerikaans unicum, ook de VVD misbruikte migratie (tot eigen schade) en de haatzaaier zelf maakt het probleem consequent groter dan het is, op weg naar de volgende verkiezingen.

Trump heeft zijn keuze gemaakt: hij wil abortus beleid laten waar het Supreme Court het geplaatst heeft, namelijk bij de individuele staten. Dat betekent dat waar de Republikeinen aan het bewind zijn abortus zo goed als onmogelijk wordt gemaakt, waar de Democraten regeren het beleid liberaal is, dat wil zeggen, abortus tot waar het kind buiten de baarmoeder kan leven.

De anti abortus club was vertontwaardigd over Trumps standpunt en dat kan tot verwarring leiden. Wat deze club wilde was een totale federale ban op abortus, dus Mississippi overal in het land. Dat was nooit een optie.

In mijn optiek is dit voor de verkiezingen en voor een liberaal abortusbeleid de best mogelijk keuze van Trump. Als hij namelijk voor een vijftien weken ban had gekozen op federaal niveau dan had hij weliswaar de echte voorstanders van het recht van de vrouw geschoffeerd maar was toch op een ‘redelijk’ punt uitgekomen, waarbij ook voor veel Democraten dat standpunt acceptabel zou zijn. De Trump lakei, man zonder principes, Lyndsey Graham, senator voor South Carolina, had dit al voorgesteld maar de Republikeinen durven er niet aan.

Deze Trump keuze is goed omdat het betekent dat abortus een cruciaal onderwerp blijft bij de verkiezingen in november. Kies Trump en de Republikeinen en je dreigt overal waar Republikeinen regeren de sterkst mogelijke beperking te krijgen. Dat is wat de staten doen.

Trumps standpunt is ook goed voor die staten waar het recht op abortus op het stembiljet staat in de vorm van een referendum. Tot nu heeft een aantal conservatieve staten al gekozen voor een grondwettelijke (staatsgrondwet) bescherming van Doe. In Florida staat het in november op het stembiljet. Het zal ongetwijfeld de opkomst voor de Democraten verbeteren. Gouverneur DeSantis heeft zijn wrede abortuswet al opgelegd, maar als zestig procent van de kiezers voor het referendum stemmen om in de grondwet wettelijke bescherming van het recht op abortus te kiezen, dan wordt dat het beleid.

Reken maar dat er campagne gevoerd zal worden, ook al is het doel, de grondwettelijke wijziging, moeilijker te bereiken omdat zestig procent van de kiezers voor moet stemmen. Maar dat maakt de noodzaak om te komen stemmen als je wat om het onderwerp geeft, des te urgenter.

Kortom, voor het herstel van het recht van de vrouw om zelf te beslissen, is deze Trump stellingname een goede zaak.

BNN/VARA opiniemaker Francisco van Jole ging afgelopen woensdag wild tekeer op Radio 1, bij Oh, Oh, Den Haag, zijn wekelijkse show met Peter Kee. Van Jole had het vooral gemunt op de boerin, die op bezoek was geweest bij de paus. Ze had diens zegen gevraagd over de kabinetsformatie. Van Jole merkte terecht op dat ze beter kon kijken naar de standpunten van de paus over immigratie. Hij brak ook de staf over het Groningen verraad van de VVD in de Eerste Kamer. Ook terecht.

Even terecht merkte een van de beste columnisten van de NRC, Carolina Trujilo, onder mooie titel Circus Caroline, op dat het niet helpt als journalisten mee gaan doen met de circusvoorstellingen in Den Haag. Van Joles dubbele salto met vier schroeven werkt averechts. Een scheldende journalist heeft geen geloofwaardigheid. Wat dat betreft moet ik complimenten maken aan Tom Jan Meeus, die altijd koel en feitelijk Den Haag fileert.

Ondertussen zie ik dat overvolle ijskast van de haatzaaier nu ook Nexit bevat. Hij doet mee aan de Europese verkiezingen (waar zijn voormalige vertegenwoordiger, nu op de loonlijst van circus Baudet, wordt genoemd als ontvanger van Russische gelden) om de EU te hervormen. Over Nexit babbelen komt hem nu niet meer van pas, zoals al die afzichtelijke standpunten van de afgelopen twintig jaar ineens niet meer tellen. Het wordt tijd om Wilders in de ijskast te stoppen.

Ook ondertussen hebben we de afgelopen vijf jaar meer demissionaire kabinetten gehad dan gewoon functionerende regeringen. Als je Rutte’s tijd als demissionair minister president aftrekt van al die jaren als langst zittende blijft er niet veel van over. En hij is de laatste maanden ook druk aan het solliciteren voor een functie elders. Zou de Telegraaf hem ook de maat nemen als hij voortijdig vertrekt, zoals de haatzaaiende krant dat deed met D66’ers? En wie moet er dan premier worden? Brekebeen Yesilgoz kan dat niet, iemand in parachuteren evenmin. Misschien gewoon maar openlaten, we hebben Rutte niet gemist, de laatste maanden. Jetten dan maar?

Over D66 gesproken. Het rapport over het verkiezingsdebacle is verschenen en wordt druk bediscussieerd. Dat is vooruitgang. In de tijd dat ik er actief was, werden kritische rapporten weggestopt. Onveranderd is de analyse dat D66 elitair en vervreemd is. Daar hadden we het twintig jaar geleden ook al over, wat zeg ik, dertig jaar geleden.

Maar het was niet de campagne die het probleem was voor D66. Deelname aan Rutte’s kabinet was de dodelijke fout, in elk geval zonder erop gestaan te hebben dat Groen Links/PvdA ook meedeed. De partij liet zich door Rutte de kaas van het brood eten, ook al claimt ze veel te hebben binnengehaald. Daar zal niet veel van overblijven, schat ik zo, zoals ongeveer als het Europese groenbeleid wordt uitgekleed onder intimiderende druk van de boeren.

D66 heeft twee eeuwige problemen. Het eerste is gebrek aan een programmatische basis. De partij had zich al lang moeten hervormen tot een sociaal liberale partij met een beginselprogramma. In plaats daarvan werd het een door poppetjes gedragen ‘kan alle kanten op’ partij, eerst aangevoerd door de ineffectieve Pechtold, daarna door Kaag. Het tweede probleem is dat de partij steeds weer foute keuzes maakt (inderdaad, een gevolg van het eerste probleem). Ik herinner er nog maar aan dat Pechtold na 2007 veel te lang doorging met Wilders als boksbal gebruiken waardoor de haatzaaier onverdiende aandacht kreeg.

Ook fout waren de beslissingen om Rutte te redden van zijn coalitie met de PVV, die de VVD verkiezingswinst opleverde en D66 in de kou zette, en de Kunduz beslissing om mee te doen met de Amerikaanse avonturen in Afghanistan. Kaags falen om Rutte met een motie van wantrouwen weg te sturen is al vaak genoeg belicht. Als je dat nalaat en je wordt vervolgens genaaid over migratie omdat Rutte op tijd van zijn een-kabinet-te-lang af moet, moet je niet klagen.

Volgens de peilngen zou de PVV de grootste Nederlandse partij in het Europarlement worden. Er is geen lijst, er is geen lijsttrekker, er is alleen de ijskastenvuller. Het echte probleem is de Nederlandse kiezer. Die krijgt wat zij verdienen.

Vorige week koos Robert Kennedy Jr., die als onafhankelijke kandidaat meedoet aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen, een running mate, de puissant rijke Nicole Shanahan, ex van een Google-oprichter. Behalve zijn naam is Kennedy gekend voor zijn anti-vaccinatiestandpunten en interesse in samenzweringen. De 38-jarige Shanahan heeft vergelijkbare standpunten maar vooral moet ze de financiën leveren om in alle vijftig staten op het stembiljet te komen. In sommige peilingen haalt de zoon van de in 1968 vermoorde Robert Kennedy wel tien procent van de stemmen. Kan hij het Biden of Trump nog lastig maken?

Nog los van Kennedy’s stellingnames moeten we vaststellen dat het Amerikaanse politieke systeem bijzonder onvriendelijk is voor derde partijen of onafhankelijke kandidaten. Alles in het Amerikaanse systeem stuurt in de richting van twee partijen, met voor de kiezers een eenvoudige keuze voor de een of voor de ander. Dat geldt voor presidentsverkiezingen met dat rare kiesmannensysteem, maar ook voor elke verkiezing in de districten van afgevaardigden voor het Congres. Wie de meerderheid haalt, wint en dan doet het aantal stemmen van je tegenstander er niet toe. Een derde partij kan de zaak laten ontsporen, maar het valt niet mee om als derde zelf te winnen.

De twee partijen, Democraten en Republikeinen, hebben het systeem behoorlijk dichtgetimmerd, al was het maar omdat zij op staatsniveau bepalen wat de regels zijn om op een stembiljet te kunnen staan, zowel bij de presidentsverkiezingen als bij voorverkiezingen voor de partijen. Het wordt nieuwkomers niet gemakkelijk gemaakt en dat geldt des te sterker voor een nieuwkomer die niets meer heeft te bieden dan zijn persoon.

De geschiedenis van derde partijen biedt weinig hoop op succes. Zo kreeg een socialistische partij in Amerika nooit voet aan de grond, ondanks sterke vakbonden, arbeidsonrust en klemmende sociale problemen aan het einde van de negentiende eeuw. Hun bekendste politicus was Eugene Debs, die in 1904, 1908, 1912 en 1920 meedeed aan de presidentsverkiezingen. Zijn beste resultaat haalde hij in 1912 met zes procent van de stemmen.

Dit was ook het jaar dat oud-president Theodore Roosevelt brak met de Republikeinse Partij die hem niet wilde nomineren in plaats van zijn opvolger, zittend president William Taft. Hij haalde 27 procent van de stemmen, meer dan Taft, maar het bracht de Democraat Woodrow Wilson in het Witte Huis. In 1916 liet Roosevelt zijn partij stikken; hij overleed in 1919.

In 1948 leidde de Democratische senator Strom Thurmond een partij die uitsluitend was toegewijd aan het behoud van de rassensegregatie, de Dixiecrats. Hij won vier zuidelijke staten, 39 kiesmannen. Dat was niet voldoende om president Harry Truman van de absolute meerderheid af te houden, maar hij liet zien wat de bedoeling was van een derde kandidaat: zorgen dat niemand kon winnen, waardoor volgens de grondwet het Huis van Afgevaardigden moet beslissen. In dat proces heeft elke staat een stem, bepaald door de meerderheid van de afgevaardigden van een staat. Bij de onderhandelingen daarover zou een derde kandidaat dan eisen kunnen stellen, dat was althans het idee.

Pas in 1968 zien we weer een serieuze derde kandidaat, ook dit keer een segregatie-propagandist uit het zuiden, gouverneur George Wallace van Alabama, tot dan toe een Democraat. Hij zette een populistische campagne op, inspelend op rassenproblemen en ongenoegen van de witte arbeiders in het noorden, waar de eerste tekenen van industrieel verval voelbaar werden. Deze voorloper van Donald Trump haalde vijf zuidelijke staten en 46 kiesmannen, maar kon Richard Nixon niet afhouden van de absolute meerderheid al bracht hij schade toe aan de Democraat Hubert Humphrey.

In 1980 haalde de Republikein John Anderson, die Ronald Reagan te conservatief vond, een respectabele 6,6 procent. Meer gewicht in de schaal legde de Texaanse zakenman Ross Perot, met name in 1992. Hij voerde een heel persoonlijke campagne: Perot had veel geld en een hekel aan president Bush. De Texaan slaagde erin om in alle staten op het kiesbiljet te komen (wat veel geld kost voor vrijwilligers, vandaar ook Kennedy’s keuze voor Shanahan) en hij maakte van begrotingstekorten en het vrijhandelsverdrag met Mexico en Canada (NAFTA) zijn onderwerpen. In juni leek hij voorop te liggen in de opiniepeilingen, maar hij saboteerde zijn eigen campagne door tijdelijk terug te treden. Na terugkeer scoorde hij een respectabele 18,6 procent maar die was zo evenwichtig verdeeld over alle staten dat Perot er geen enkele kiesman aan overhield. In 1996 probeerde Perot het nog een keer, maar tegen de zittende president Clinton haalde hij nog maar 8,4 procent.

Het is niet zeker hoeveel schade George Wallace in 1968 Hubert Humphrey toebracht, maar het is wel zeker dat in 2000 de de consumentenactivist Ralph Nader als kandidaat voor de Green Party in 2000 Al Gore in Florida torpedeerde. Gore had 537 stemmen minder dan George W. Bush toen het Supreme Court het presidentschap aan Bush gaf. Nader haalde in Florida ruim 97.000 stemmen.

Hoewel er altijd derde partijen meedoen aan de verkiezingen (Greens, Communisten, Socialisten, Libertarians en anderen) is er nooit een partij of derde kandidaat zo doorgebroken dat hij of zij kon winnen. Zelfs de beoogde blokkade van beide kandidaten zodat het Huis moet beslissen is in de moderne tijd nooit bereikt.

De afgelopen jaren probeerde anti-Trump activisten die Biden te progressief vonden een derde partij op te zetten onder de vlag No Labels. Dat ze uiteindelijk niemand bereid vonden om namens hen te kandideren geeft al aan hoe moeilijk het is als derde partij mee te doen – nog afgezien van de problematische registratie in alle vijftig staten. Het vergt geen grote voorspellende gaven om te verwachten dat derde kandidaten als Robert Kennedy Jr. of Jill Stein, de kandidaat van de Greens, dit jaar erg veel invloed zullen hebben, al zouden ze in swing states, waar een paar duizend stemmen het verschil maken, de doorslag kunnen geven. Veel waarschijnlijker is dat kiezers, gegeven wat er in 2024 op het spelt staat, in november geen risico zullen nemen.

En wat derde partijen betreft, veel slimmer dan een persoonlijke vanity campagne op te zetten is het om een van de bestaande partijen over te nemen. We zijn het vergeten, maar Donald Trump werd in 2016 bij de Republikeinse debatten tijdens de voorverkiezingen expliciet gevraagd of hij een derde partij zou opzetten als hij de nominatie niet kreeg. Trump being Trump gaf geen antwoord. En inmiddels heeft hij als couppleger en multi-aangeklaagd crimineel de Republikeinse Partij overgenomen. Hij voelde goed aan hoe laf zijn partijgenoten waren en zijn. Lees daarover ook het recente artikel in the Atlantic. 

Het was weer raak vorige week. De Telegraaf ging all out tegen burgemeester Halsema. De verwerpelijke lichtgewicht en gemakzuchtige columnist Hoogland had geen moeite om zijn verhaaltje weer eens op te schrijven. Ook elders in de rechtse woke krant was het bal. Er valt best een discussie te houden over Halsema’s beleid – hoewel ik het in die discussie met haar eens zou zijn. Maar dat is niet waar de zich journalisten noemende activisten van de krant mee bezig zijn. Het is persoonlijke politiek, abjecte aanval. Niets meer dan dat. 

Ook onze functie elders politicus kan niets goeds doen voor de krant die amechtig roept om een radicaal rechts kabinet. 

Aan de andere kant van het spectrum biedt de actiekrant steun voor de haatzaaier. Ik zag vanuit het buitenland aan hoe Wilders het slachtoffer uithing. Het zou staatsrechtelijk onjuist zijn dat hij geen premie mag worden van zijn prachtige land. Wat een nonsens.

Deze man heeft twintig jaar haat gezaaid over een flink deel van de Nederlanders en heeft de rest van ons geschoffeerd door zijn verwerpelijke stellingnames en gedrag. Ik ben vergeten wie in de NRC het mooi opschreef (columniste Carolina Trujilo wordt steeds beter, maar die was het deze keer niet, geloof ik) maar Wilders heeft zichzelf natuurlijk onmogelijk gemaakt als premier. 

Ik loop niet over van bewondering voor Omtzigt maar Wilders buiten het kabinet houden is goed beleid (al viel de Kamer terecht over zijn verdere geneuzel). Yesulgoz kan nog premier worden als Rutte na Nederland te hebben afgebroken en Nethanyahu te hebben omarmd alsnog naar Brussel mag (ik kan niet verhelen dat ik het wel amusant zou vinden als zijn sollicitatie in de sloot loopt). Maar daarna moet ze weer terug naar de kamer. Leuk.

WIlders is uit op nieuwe verkiezingen, maar hij kan alleen maar kiezers halen bij de VVD en bij de functie elders partij, al zou ook de boerin, die kritiekloos en visieloos meelift richting kabinet, ook wel weer wat zetels kwijt kunnen raken. Maar premier gaat hij niet worden, ook niet na nieuwe verkiezingen.